Polski astronauta poleci w kosmos. Jest data startu misji
Start misji Ax-4 z Polakiem Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) odbędzie się 29 maja – podała firma Axiom Space. Astronauci będą prowadzić badania związane m.in. z wpływem mikrograwitacji na organizm człowieka, obserwacją Ziemi i paliwami przyszłości.
Wtorkowa konferencja prasowa firmy Axiom Space i Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) była poświęcona badaniom naukowym, które mają być przeprowadzone podczas misji Ax-4 na ISS. Na orbicie będą trwały prace nad ponad 60 eksperymentami, m.in. z USA, Indii, Polski i Węgier (skąd pochodzą członkowie załogi Ax-4) oraz innych krajów europejskich, a także z Arabii Saudyjskiej, Brazylii, Nigerii i Zjednoczonych Emiratów Arabskich.
Otwieramy drzwi krajom, które dotąd miały dostęp do kosmosu wyłącznie poprzez partnerów ISS i nowym krajom, instytucjom i osobom, które (...) napędzą pozaziemską gospodarkę
Dyrektor naukowy Laboratorium Narodowego na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (International Space Station National Laboratory, ISSNL), dr Michael Roberts przypomniał, że do dziś na ISS przeprowadzono ponad 4000 eksperymentów.
W ramach polskiej misji Ignis na orbicie zostanie przeprowadzonych 13 eksperymentów, które dotyczą m.in. medycyny, biologii, biotechnologii i nauk inżynierskich.
Szefowa Departamentu Badań i Innowacji Polskiej Agencji Kosmicznej (POLSA) Monika Banaszek-Cymerman wśród polskich eksperymentów wymieniła „Leopardiss” - zakładający wykorzystanie specjalnego procesora, który umożliwi zastosowanie sztucznej inteligencji na pokładach satelitów i w misjach kosmicznych. Z kolei w ramach eksperymentu „Space Volcanic Algae” naukowcy sprawdzą, jak mikroglony, które mogą być źródłem pożywienia i tlenu, znoszą warunki kosmiczne. Autorzy badania "Neurofeedback EEG" chcą sprawdzić, jak izolacja i mikrograwitacja wpływają na poziom stresu astronautów.
Nasze eksperymenty są bardzo wyjątkowe i dotyczą biotechnologii, technologii, nauk o materiałach, a także bardzo ważnej dziedziny, jaką jest fizjologia i psychologia człowieka. Misja Ignis otwiera przestrzeń kosmiczną dla wszystkich
"Historyczny moment". Drugi w historii Polak w kosmosie
Dodała, że udział w misji Ax-4 jest wielką szansą dla Polski: „Wyniki Ax-4 mogą znacznie zwiększyć naszą obecność w misjach na Ziemi i w rozwoju kosmosu. Można to wprost przełożyć na inwestycje i korzyści, które osiągniemy z ekonomicznego punktu widzenia”. Zaznaczyła, że jest to jednocześnie "historyczny moment" dla Polski, która dołącza do tej misji, aby po 47 latach być obecna na orbicie.
Kierownik Grupy ds. Platform Mikrograwitacyjnych i Badań (Group for Microgravity Platforms and Research) Indyjskiej Organizacji Badań Kosmicznych, Tushar Phadnis poinformował, że indyjskie eksperymenty będą dotyczyły m.in. rozwoju i aktywności genetycznej mikroglonów i sinic, regeneracji mięśni w mikrograwitacji i kiełkowania roślin jadalnych w kosmosie.
Jak zaznaczyła główna naukowczyni ds. eksploracji Europejskiej Agencji Kosmicznej dr Angelique Van Ombergen, szczególnie ważne jest uzupełnienie zespołu naukowego ESA o specjalistów zajmujących się badaniami zdrowotnymi. "Jest to dla nas priorytet. Ma to również związek z naszą strategią, która zakłada utrzymanie załogi w jak najlepszej kondycji i sprawności podczas wszystkich misji, ale także wykorzystanie tych badań do przygotowania do eksploracji przestrzeni kosmicznej" - wyjaśniła.
Jednym z eksperymentów, z którym organizatorzy misji wiążą wielkie nadzieje jest badanie nad sposobami leczenia w warunkach mikrograwitacji cukrzycy insulinozależnej - choroby dyskwalifikującej dotychczas do lotów kosmicznych. "Chcemy sprawdzić, jak organizm reaguje na mikrograwitację, zmiany temperatury i promieniowanie kosmiczne i jak te czynniki wpłyną na metabolizm cukru we krwi" - opowiadał dyrektor medyczny firmy Burjeel Holdings (Zjednoczone Emiraty Arabskie), dr Mohammad Fityan.
Z kolei dyrektorka Instytutu Komórek Macierzystych Sanforda (Sanford Stem Cell Institute) na Uniwersytecie Kalifornii w San Diego (USA), dr Catriona Jamieson powiedziała o testach na ISS leku zapobiegającego klonowaniu się komórek nowotworowych. "Podczas misji Ax-3 odkryliśmy, że to środek zabijający nowotwory. Tym razem przetestujemy go na komórkach nowotworowych od pacjentów, aby sprawdzić, czy jest równie skuteczny w przypadku szerokiego zakresu nowotworów i czy komórki macierzyste ulegają stresowi w kosmosie" - dodała.
Wśród 25 węgierskich eksperymentów na orbicie znajdą się, jak poinformował dyrektor ds. badań i rozwoju programu Hungarian to Orbit (HUNOR) dr Balázs Nagy, badania nad wpływem warunków kosmicznych nad mikrobiom człowieka, zachowaniem metali o niskiej temperaturze topnienia w systemach napędu jonowego nowej generacji albo mikroprzepływowymi chipami do testowania leków w kosmosie.
Dr Angelique Van Ombergen stwierdziła, że plany ESA sięgają daleko w przyszłość. "Obecnie realizujemy strategię 'Explore 2040', która zakłada, że chcemy prowadzić długoterminowe badania w niższej orbicie ziemskiej, ale chcemy również wyjść poza nią. Chcemy polecieć na Księżyc, a ostatecznie - na Marsa" - powiedziała.
Jak zaznaczyła dr Lucie Low, badania, które na Ziemi mogą wydawać się proste i łatwe, w kosmosie mogą być niezwykle skomplikowane. "Dlatego wszyscy nasi partnerzy i zespoły mają świadomość, że muszą przełożyć to, co robią, na działania możliwe do wykonania w środowisku mikrograwitacji. (...) Wiele analiz i wniosków dotyczących rzeczywistych wyników badań może pojawić się dopiero po powrocie na Ziemię. Uważam, że wszystkie badania prowadzone w ramach Ax-4 są ekscytujące, ale też bardzo trudne" - podsumowała.
Firma Axiom Space podał we wtorek, że start misji Ax-4 zaplanowano na 29 maja. W jej skład wchodzą: Peggy Whitson (USA) – dowódczyni; Sławosz Uznański-Wiśniewski (Polska/ESA) – specjalista; Shubhanshu Shukla (Indie) – pilot oraz Tibor Kapu (Węgry) – specjalista. Astronauci mają spędzić na stacji 14 dni.
Misja Ax-4 będzie kolejną komercyjną załogową wyprawą realizowaną przez Axiom Space. Udział w niej Polaka to rezultat umowy podpisanej między Ministerstwem Rozwoju i Technologii a ESA na przygotowanie i przeprowadzenie polskiej misji naukowo-technologicznej IGNIS na ISS. W przygotowaniach bierze udział także Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) jako agencja wykonawcza MRiT.
Dr Sławosz Uznański-Wiśniewski będzie drugim Polakiem w kosmosie. Pierwszym był Mirosław Hermaszewski (1941-2022), który w dniach 27 czerwca - 5 lipca 1978 r., wraz z Piotrem Klimukiem (radziecki kosmonauta narodowości białoruskiej), odbył lot na statku kosmicznym Sojuz 30. W czasie 8-dniowej misji dokonano 126 okrążeń Ziemi.
Anna Bugajska (PAP)
abu/ bar/ jpn/ ał/
