Ponad połowa lasów Europy zniknęła w ciągu ostatnich 6 tys. lat

Powierzchnia lasów w Europie zmniejszyła się w ciągu ostatnich 6 tys. lat o ponad połowę wskutek rosnącego zapotrzebowania na użytki rolne i wykorzystywania drewna jako paliwa - ustalili naukowcy z brytyjskiego Uniwersytetu Plymouth.

Archiwum PAP/EPA © 2018 / ULI DECK / epa03919083 Hikers walk along a path between autumn leaf colores trees in the nature reserve Kaltenbronn in the Black Forest, Germany, 22 October 2013. Meteorologists forecast sunny autumn weather with mild temperatures in the coming days for central Europe. The phenomenon of leaves changing colors in autumn occurs when the green colored Chlorophyll is detracted from the leaves into the tree's roots because of lower temperatures and less sunlight, leaving only yellow and orange pigments visible. EPA/ULI DECK Dostawca: PAP/EPA. Archiwum PAP/EPA © 2018 / ULI DECK

Zespół badaczy pod kierownictwem prof. Neila Robertsa z Uniwersytetu Plymouth badał, jak zmieniało się zalesienie Europy w ciągu ostatnich 11 tys. lat. W tym celu naukowcy analizowali z pomocą trzech metod dane z europejskiej bazy danych na temat pyłków (European Pollen Database), pochodzące z tysiąca lokalizacji.

Wyniki analizy dowodzą, że przed 6 tys. lat ponad dwie trzecie powierzchni środkowej i północnej Europy było pokryte lasami. Obecnie tereny leśne zajmują około jedną trzecią tego obszaru, czyli zalesienie zmniejszyło się o połowę.

Najwięcej drzew zniknęło w zachodniej części badanego obszaru i na wybrzeżach. W niektórych rejonach zadrzewienie spadło w tym okresie do poniżej 10 proc.

"W większości krajów stan zadrzewienia stale się zmienia. Wielka Brytania i Irlandia osiągnęły minimum zalesienia około 200 lat temu. Inne kraje w Europie dopiero dotrą do tego punktu, a niektóre części Skandynawii - te mniej zależne od rolnictwa - nadal są w większości pokryte lasami" - opowiada główny autor badania, prof. Neil Roberts.

Naukowiec podkreśla jednak, że stopniowa utrata lasów była dominującą cechą krajobrazu europejskiego w drugiej połowie obecnego okresu międzylodowcowego. Proces ten miał oczywiście, jak dodaje, ogromne konsekwencje dla obiegu węgla w przyrodzie, funkcjonowania ekosystemów i ich bioróżnorodności.

Badacze ustalili też, że w analizowanym przez nich okresie pokrywa leśna początkowo zwiększała się - od około 60- procentowego pokrycia przed 11 tys. lat do aż 80 proc. 6 tys. lat temu. Wynalezienie rolnictwa w neolicie rozpoczęło stopniowe wylesianie, które znacznie przyspieszyło pod koniec epoki brązu i trend ten utrzymał się do czasów współczesnych.

To odkrycie najbardziej zaskoczyło badaczy, przyznaje Roberts. Choć znikanie lasów wydaje się być zjawiskiem nieodległym w czasie, okazuje się, że 20 proc. lasów w Wielkiej Brytanii zniknęło jeszcze przed końcem epoki brązu - 3 tys. lat temu.

"Około 8 tys. lat temu wiewiórka mogła skakać z drzewa na drzewo od Lizbony do Moskwy, ani razu nie dotykając ziemi" - opowiada Roberts. I dodaje, że choć większość ludzi postrzega utratę lasów jako negatywny proces, "niektóre z naszych najbardziej cenionych siedlisk powstały właśnie dzięki temu, że w miejsce lasów pojawiły się łąki i wrzosowiska".

Dobrą wiadomością jest - uspokajają naukowcy - że trend wylesiania Europy powoli zaczął się odwracać wskutek wynalezienia nowych rodzajów paliwa i technik budowlanych, a także dzięki licznym inicjatywom ekologicznym.

Badanie opublikowano w czasopiśmie "Scientific Reports" Nature. DOI: 10.1038/s41598-017-18646-7 (PAP)

dwo/ ekr/