61. dzień Powstania Warszawskiego. Upadł Żoliborz
30 września 1944 r. zakończyły się walki na Żoliborzu. Tego dnia w Ożarowie trwały pertraktacje dowództwa AK z Niemcami, omawiano warunki kapitulacji oddziałów bojowych oraz ewakuację ludności cywilnej.
Nieprzyjacielska piechota, wsparta bronią pancerną zaatakowała Żoliborz w rejonie placu Wilsona, przy ul. Gdańskiej i Słowackiego. Kontynuowano obronę budynków mieszkalnych przy ul. Krasińskiego i Mickiewicza.
W budynku spółdzielni "Fenix" przy Placu Wilsona 4 Niemcy dobili rannego Lucjana Fludera ps. „Topór” (1912-1944) z 205 plutonu Zgrupowania AK „Żaglowiec".
Teren zajęty przez powstańców zmniejszał się jednak z każdą godziną. Niemcy zajęli budynki spółdzielni „Zgoda” przy ul. Słowackiego. Nawiązano łączność z 1. Armią WP. ppłk. Mieczysław Niedzielskiego „Żywiciela” rozkazał, by oddziały AK przeprowadziły odwrót w kierunku Wisły. Planowano ewakuację na wschodni brzeg rzeki.
Płk Karol Ziemski „Wachnowski” i por. Jerzy Kamiński „Ścibor” prowadzili rozmowy kapitulacyjne z gen. Hansem Källnerem, dowódcą 19 Dywizji Pancernej Wehrmachtu oraz z przedstawicielami sztabu SS i policji gen. Ericha von dem Bacha.
Ok. godz. 17.00 do „Żywiciela” przybył płk „Wachnowski” z warunkami kapitulacji. Godzinę później Żoliborz po 61 dniach nieustannych walk skapitulował. Powstańcy pod niemiecką strażą przemaszerowali na teren tzw. „Pionier-Parku” (przed wojną i obecnie - Fort Bema) na Powązkach.
Parlamentariusze z KG AK pertraktowali w siedzibie gen. von dem Bacha w Ożarowie. Ustalono, że ostateczne zawieszenie broni nastąpi w dniach 1-2 października oraz, że cywile opuszczą miasto przez kontrolowane przez Niemców punkty przy Grzybowskiej, Pańskiej, Piusa i Śniadeckich oraz w Al. Jerozolimskich.
Tego dnia w Londynie prezydent RP Władysław Raczkiewicz mianował gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” Naczelnym Wodzem Polskich Sił Zbrojnych. (PAP)
Autor: Maciej Replewicz
kgr/
