Powstanie wyjątkowe miejsce o historii eksploracji Tatr - o pierwszych krokach narciarzy, taterników i górskich ratowników
Za kwotę 5 mln 325 tys. zł Muzeum Tatrzańskie zakupiło w poniedziałek w Zakopanem zabytkową willę, w której powstanie Muzeum Narciarstwa i Taternictwa. Pieniądze na wykup nieruchomości od Miasta Zakopane wyłożyło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. "W Zakopanem pierwsze kroki stawiali narciarze, taternicy, ratownicy górscy, wreszcie wielcy odkrywcy gór i bardzo się cieszę, że w sercu Tatr powstanie miejsce, które upamiętni wszystkich zasłużonych w tych dziedzinach” – mówiła Monika Gubała z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
Jak czytamy na stronie Muzeum Tatrzańskiego, budynek przeznaczony na Muzeum Narciarstwa i Taternictwa został wzniesiony w latach 1896–1898. Jest to przykład willi drewnianej, wybudowanej w stylu zakopiańskim. Do tej pory nie ustalono dokładnie kim był projektant i fundator budynku. W latach 1911–1912 roku dr Jan Gawlik (chirurg, ginekolog, dyrektor szpitala) prowadził na jego terenie klinikę chirurgiczną, przejętą następnie przez kolejnego dyrektora zakopiańskiego szpitala dra Gustawa Nowotnego (lekarz szpitala wojskowego w Zakopanem, lekarz TOPR).
W latach 30. XX wieku budynek stał się własnością Zarządu Miejskiego. Mieszkał w nim ostatni przedwojenny burmistrz Zakopanego, inż. Eugeniusz Zaczyński i urzędnicy Zarządu Miejskiego.
W czasie okupacji dom zajmował hitlerowski komisarz Hans Mals. Po wojnie w budynku mieściła się poradnia przeciwgruźlicza i ambulatorium, a od 1949 roku miejska szkoła umuzykalniająca, upaństwowiona rok później. Do 1989 roku budynek stanowił siedzibę Zakopiańskiej Szkoły Muzycznej. Potem mieściło się tu ognisko muzyczne. Następnie funkcjonowało w nim biuro zakopiańskiej „Solidarności” oraz licznych organizacji kombatanckich: Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Związku Sybiraków, Towarzystwa Miłośników Lwowa, a także punkt konsultacyjny dla ofiar przemocy w rodzinie i dla osób uzależnionych, a na poddaszu mieszkania lokatorskie.
Muzeum Tatrzańskie na swojej stronie informuje, że jest w posiadaniu bogatej kolekcji nart, w tym: narta Stanisława Barabasza z 1888 roku, narty Józefa Schnaidera z 1897 roku, narty Klimka Bachledy z 1902 roku, narty z wytwórni Zdyba, Bujaka, Zubka, braci Schiele, Fadena i innych. Ponadto w swoich zasobach posiada zbiory dotyczące historii turystyki, taternictwa, ratownictwa i eksploracji Tatr. Rodziny zakopiańskich sportowców wstępnie zadeklarowały pomoc w współtworzeniu Muzeum Taternictwa i Narciarstwa poprzez przekazanie cennych pamiątek. Z Zakopanem są związani również pierwsi zdobywcy szczytów tatrzańskich, światowej sławy sportowcy zimowi, himalaiści polscy, działacze społeczni związani z rozwojem taternictwa i narciarstwa, czy choćby przewodnicy wysokogórscy, ratownicy TOPR i GOPR.
Wicepremier Gliński: nie mieliśmy jeszcze w Polsce tego typu muzeum
„Nie mieliśmy jeszcze w Polsce tego typu muzeum. To ważne, by Muzeum Tatrzańskie miało miejsce, gdzie będzie organizowało ten oddział – powiedział minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński po podpisaniu aktu notarialnego na zakup budynku dla przyszłego Muzeum Narciarstwa i Taternictwa.
Zakupiona zabytkowa willa w stylu zakopiańskim była dotychczas własnością Miasta Zakopane. W budynku położonym nieopodal Krupówek do lat 80. mieściła się szkoła muzyczna. Później przez wiele lat willa była nieremontowana i popadła w ruinę. Władze Muzeum Tatrzańskiego przewidują wstępnie, że na gruntowne wyremontowanie budynku potrzeba będzie od 5 do 8 mln zł.
„Przystosowanie budynku na oddział poświęcony taternictwu i narciarstwu nie będzie trwało zbyt długo, ponieważ tu potrzebna jest zdroworozsądkowa koncepcja, żadne gigantyczne plany i zamierzenia, bo to i zabiera czas, i później okazuje się, że nie ma na to środków" - mówił minister w Zakopanem podczas konferencji prasowej po podpisaniu aktu notarialnego na zakup dawnej Szkoły Muzycznej w Zakopanem z przeznaczeniem na utworzenie Muzeum Taternictwa i Narciarstwa.
"To było ważne, aby doprowadzić do tego, aby Muzeum Tatrzańskie miało miejsce, gdzie będzie organizowało ten oddział" - wskazał Gliński.
Dodał, że "to nie będzie tylko oddział o charakterze cennym z punktu widzenia poznawczego i odnoszącego się do dziedzictwa, ale też wychowawczy i edukacyjny, bo i narty i Tatry wychowują".
Szef resortu kultury podkreślił, że wspiera rozwój muzealnictwa.
"Muzealnictwo bardzo dynamicznie rozwija się na całym świecie. Jest bardzo nowoczesną dziedziną kultury, z multimediami, interakcją, z szeroką ofertą edukacyjną i wychowawczą. To są piękne, multifunkcjonalne instytucje kultury. Muzea to już nie są kapcie, to już jest inny świat" - powiedział Gliński, podkreślając, że po pandemii Covid-19 frekwencja w placówkach muzealnych wzrosła.
„Podpisaliśmy dzisiaj akt notarialny dzięki któremu Muzeum Tatrzańskie stało się właścicielem kolejnego zabytku. Jest to willa w stylu zakopiańskim z końca XIX wieku, która wymaga remontu. Powstanie tu Muzeum Narciarstwa i Taternictwa, o które Zakopane zabiegało już od 100 lat, bo w latach dwudziestych ubiegłego wieku pojawiały się pierwsze apele o powstanie takiego miejsca. Będzie to muzeum, które opowie o historii eksploracji Tatr - zarówno, jeżeli chodzi o zdobywanie szczytów jak i o narciarstwo w najwyższych naszych górach” – mówił dyrektor Muzeum Tatrzańskiego i zaapelował do osób, które posiadają pamiątki i artefakty związane z Tatrami do współtworzenia tego miejsca.
Dyrektor Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego, Monika Gubała zaznaczyła, że Zakopane jest bardzo ważnym miejscem dla historii narciarstwa i taternictwa.
„To tutaj pierwsze kroki stawiali narciarze, taternicy, ratownicy górscy, wreszcie wielcy odkrywcy gór i bardzo się cieszę, że w sercu Tatr powstanie miejsce, które upamiętni wszystkich zasłużonych w tych dziedzinach” – mówiła Gubała.
Wiceminister Sportu i Turystyki Andrzej Gut-Mostowy przypomniał, że fenomen Zakopanego zrodził się właśnie z taternictwa i narciarstwa, a plany powstania muzeum poświęconego tym tematom były już od dawna, jednak nie było do tej pory odpowiedniego miejsca i odpowiednich środków.
Według planów władz Muzeum Tatrzańskiego, najpierw zostanie przygotowana dokumentacja zabytkowego budynku, a następnie powstanie koncepcja przyszłego muzeum. Dyrekcja przewiduje, że nowa placówka mogłaby powstać na przełomie 2026 i 2027 roku. Bryła zabytku ma być przywrócona do pierwotnej formy. Fasada, która została otynkowana, będzie najprawdopodobniej przywrócona do oryginalnej okładziny drewnianej. (PAP)
autor: Szymon Bafia, Kamila Wronowska
kw/
