Republika Południowej Afryki
Flaga
Godło Republika Południowej Afryki
Republiek van Suid-Afrika - Republic of South Africa
obszar: 1 221 037 km2
ludność: 55 319 799 (2017)
siedziba rządu: Pretoria (trwa procedura zmiany nazwy na Tshwane)
ludność: 2 125 000 (2016) (zespół miejski)
siedziba parlamentu: Kapsztad
ludność: 3 740 000 (2016) (zespół miejski)
Języki urzędowe: afrikaans, angielski, khosa, ndebele, pedi, siswati, sotho, tsonga, tswana, venda i zulu
Święto narodowe: 27 IV - Dzień Wolności - rocznica wejścia w życie tymczasowej konstytucji i pierwszych demokratycznych wyborów (1994)
Jednostka monetarna: 1 rand (ZAR) = 100 centów
Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, IMF(MFW), NAM, WTO, AU, WHO
Algieria
Angola
Benin
Botswana
Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego
Burkina Faso
Burundi
Czad
Demokratyczna Republika Konga
Dżibuti
Egipt
Erytrea
Etiopia
Gabon
Gambia
Ghana
Gwinea
Gwinea Równikowa
Gwinea-Bissau
Kamerun
Kenia
Komory
Lesotho
Liberia
Libia
Madagaskar
Malawi
Mali
Maroko
Mauretania
Mauritius
Mozambik
Namibia
Niger
Nigeria
Republika Konga
Republika Południowej Afryki
Republika Środkowoafrykańska
Republika Świętego Tomasza
Réunion
Rwanda
Sahara Zachodnia
Senegal
Seszele
Sierra Leone
Somalia
Suazi
Sudan
Sudan Południowy
Tanzania
Togo
Tunezja
Uganda
Wybrzeże Kości Słoniowej
Wyspa Świętej Heleny
Zambia
Zielony Przylądek
Zimbabwe
Pozostałe kontynenty
Ustrój
Od 31 V 1961 r. republika. Członek brytyjskiej Wspólnoty Narodów (wystąpiła w 1961 r., ponownie przyjęta 1 VI 1994 r.). Poprzednio dominium Wielkiej Brytanii, niepodległe od 31 V 1910 r.
Zgodnie z konstytucją z 8 V 1996 r. (wielokrotnie modyfikowaną, ostatnio 25 III 2009 r.), podpisaną przez prezydenta 10 XII 1996 r., która weszła w życie 4 II 1997 r., głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na kadencję 5-letnią.
Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego parlamentu, składającego się ze Zgromadzenia Narodowego i Narodowej Rady Prowincji wybieranych na 5 lat. W skład Zgromadzenia Narodowego wchodzi obecnie 400 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych. Narodowa Rada Prowincji liczy 90 członków wybieranych pośrednio przez zgromadzenia prowincjonalne (po 10 z każdej prowincji).
Władzę wykonawczą sprawuje rząd, którego ministrów mianuje prezydent.
Pod względem administracyjnym kraj podzielony jest na 9 prowincji: Gauteng, KwaZulu/Natal, Limpopo, Mpumalanga, Północno-Zachodnia, Północny Kraj Przylądkowy, Wolny Stan, Wschodni Kraj Przylądkowy i Zachodni Kraj Przylądkowy. Prowincje posiadają lokalne organa władzy ustawodawczej i wykonawczej.
prezydent i szef rządu - Matamela Cyril RAMAPHOSA /ANC/ /od 15 II 2018/
wiceprezydent - David Dabede MABUZA /od 27 II 2018/
*
poprzedni prezydent i szef rządu - Jacob Gedleyihlekisa ZUMA /ANC//9 V 2009 - 14 II 2018/
utworzony 27 II 2018 r.
ministrowie:
p/u prezydenta ds. planowania i monitoringu - Nkosazana Clarice DLAMINI-ZUMA /kob./
ds. stosunków międzynarodowych i współpracy - Lindiwe Nonceba SISULU /kob./
spraw wewnętrznych - Malusi Knowledge Nkanyezi GIGABA
obrony i ds. weteranów - Nosiviwe Noluthando MAPISA-NQAKULA /kob./
bezpieczeństwa państwowego - Dipuo LETSATSI-DUBE /kob./
ds. policji - gen. Bheki CELE
rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa - Senzeni ZOKWANA
sztuki i kultury - Nkosinathi Emmanuel "Nathi" MTHETHWA
szkolnictwa podstawowego - Matsie Angelina MOTSHEKGA /kob./
łączności - Nomvula Paula MOKONYANE /kob./
ds. samorządu spółdzielczego i tradycjonalizmu - Zweli Lawrence MKHIZE
rozwoju gospodarczego - Ebrahim PATEL
energetyki - Jeffrey Thamsanqa RADEBE
ochrony środowiska - Bomo Edna MOLEWA /kob./
finansów - Nhlanhla Musa NENE
zdrowia - Pakishe Aaron MOTSOALEDI
szkolnictwa wyższego i kształcenia zawodowego - Grace Naledi Mandisa PANDOR /kob./
ds. osadnictwa - Nomaindiya Cathleen MFEKETO /kob./
sprawiedliwości i służb penitencjarnych - Tshililo Michael MASUTHA
pracy - Mildred OLIPHANT /kob./
zasobów mineralnych - Gwede MANTASHE
ds. przedsiębiorstw państwowych - Pravin Jamnadas GORDHAN
służb publicznych i administracji - Ayanda DLODLO /kob./
robót publicznych - Thembelani Thulas NXESI
ds. rozwoju wsi i reformy rolnej - Maite NKOANA-MASHABANE /kob./
nauki i technologii - Mmamoloko KUBAYI-NGUBANE /kob./
ds. rozwoju drobnej przedsiębiorczości - Lindiwe ZULU /kob./
ds. rozwoju społecznego - Susan SHABANGU /kob./
sportu i rekreacji - Tokozile XASA /kob./
telekomunikacji i ds. poczty - Siyabonga Cyprian CWELE
turystyki - Derek Andre HANEKOM
handlu i przemysłu - Rob DAVIES
transportu - Bonginkosi Emmanuel "Blade" NZIMANDE
ds. kobiet - Bathabile Olive DLAMINI /kob./
gospodarki wodnej i ds. sanitarnych - Gugile Ernest NKWINTI
przewodnicząca - Baleka MBETE /kob.//ANC/
Podział mandatów po wyborach z 7 maja 2014 r .: ANC 249, DA 89, EFF 25, IFP 10, NFP 6, UDM 4, FF+ 4, COPE 3, ACDP 3, inne 7. Razem 400.
przewodnicząca - Thandi MODISE /kob.//ANC/
Partie Afrykański Kongres Narodowy Południowej Afryki /African National Congress of South Africa - ANC/ - utworzony 8 stycznia 1912 r., od kwietnia 1960 r. do 3 lutego 1990 r. działał nielegalnie; 5 sierpnia 2005r. w jego skład weszła Nowa Partia Narodowa /New National Party - NNP; zał. 1912/; przywódca: Matamela Cyril RAMAPHOSA; przewodn.: Gwede MANTASHE; sekr. gen.: Elias Sekgobelo "Ace" MAGASHULE.Sojusz Demokratyczny /Democratic Alliance - DA/ - partia utworzona 13 kwietnia 2002 r. w wyniku połączenia Partii Demokratycznej /Democratic Party - DP, zał. 8 IV 1989/ i Sojuszu Federalnego /Federal Alliance - FA; zał. 30 IX 1998/; przywódca: Mmusi MAIMANE; przewodn.: Athol TROLLIP.
Bojownicy o Wolność Gospodarczą /Economic Freedom Fighters - EFF/ - partia utworzona 12 sierpnia 2013 r. przez grupę b. członków ANC; przywódca: Julius MALEMA; przewodn.: Dali MPOFU; sekr. gen.: Godrich GARDEE.
Kongres Ludu /Congress of the People - COPE/ - partia utworzona 16 grudnia 2008 r. przez grupę b. członków Afrykańskiego Kongresu Narodowego Południowej Afryki /ANC/; przywódca: Mosiuoa LEKOTA; przewodn.: Pakes DIKGETSI; sekr. gen.: Lyndall SHOPE-MAFOLE /kob./.
Partia Wolności Inkatha /Inkatha Freedom Party - IFP/ - utworzona 21 marca 1975 r. jako Ruch Inkatha /Inkatha Movement/, od 15 lipca 1990 r. partia polityczna, reprezentuje interesy ludności zuluskiej; przywódca: Mangosuthu Gatsha BUTHELEZI.
Partia Wolności Narodowej /National Freedom Party - NFP/ - utworzona 25 stycznia 2011 r.; przywódca: Zanele KAMAGWAZA-MSIBI /kob./.
Zjednoczony Ruch Demokratyczny /United Democratic Movement - UDM/ - partia utworzona 27 września 1997 r. przez grupę b. członków Afrykańskiego Kongresu Narodowego /ANC/ i Partii Narodowej /NP/; przywódca: Bantu HOLOMISA; przewodn.: Zolisa LAVISA; sekr. gen.: Bongani MSOMI.
Front Wolności Plus /Freedom Front Plus - FF+/ - partia utworzona 1 marca 1994 r.; przywódca: Pieter GROENEWALD; przewodn.: Anton ALBERTS.
Afrykańska Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna /African Christian Democratic Party - ACDP/ - utworzona 9 grudnia 1993 r.; przywódca: Kenneth MESHOE.
Zjednoczona Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna /United Christian Democratic Party - UCDP/ - utworzona w 1997 r.; przywódca: Isaac Sipho MFUNDISI.
Południowoafrykańska Partia Komunistyczna /The South African Communist Party - SACP/ - utworzona 30 lipca 1921 r., od 1950 do 3 lutego 1990 r. działała nielegalnie; sekr. gen.: Bonginkosi Emmanuel "Blade" NZIMANDE.
Front Mniejszości /Minority Front - MF/ - partia reprezentująca interesy hinduskiej mniejszości narodowej, utworzona 1 listopada 1993 r.; przewodn.: Shameen Thakur RAJBANSI.
Organizacja Ludu Azanii /Azanian People's Organization - AZAPO/ - utworzona 28 kwietnia 1978 r.; przywódca: Strike THOKOANE; honorowy przewodn.: Mosibudi MANGENA; przewodn.: Zithulele Nyangana Absalom CINDI; sekr. gen.: Senaoane Manku NORUKA /kob./.
Związki zawodowe
Kongres Południowoafrykańskich Związków Zawodowych /Congress of South African Trade Unions - COSATU/ - założony 1 grudnia 1985 r.; liczy 1 800 000 członków zrzeszonych w 21 afiliowanych związkach; przewodn.: Sdumo DLAMINI; sekr. gen.: Bheki NTSHALINTSHALI.
Krajowa Rada Związków Zawodowych /National Council of Trade Unions - NACTU/ - założona w październiku 1986 r. z połączenia Rady Związków Południowej Afryki /Council of South Africa - CUSA, zał. 1980/ i Azańskiej Konfederacji Związków Zawodowych /Azanian Confederation of Trade Unions - AZACTU/; liczy ok. 397 000 członków zrzeszonych w 17 związkach zawodowych; sekr. gen.: Cunningham NGCUKANA.
Konfederacja Południowoafrykańskich Związków Robotniczych /Confederation of South African Workers' Unions - CONSAWU/ - założona 8 marca 2003 r.; przewodn.: Joel MFINGWANA; sekr. gen.: Khulile NKUSHUBANA.
Federacja Związków Zawodowych Południowej Afryki /Federation of Unions of South Africa - FEDUSA/ - założona w 1997 r.; liczy 556 000 członków skupionych w 23 afiliowanych związkach zawodowych; przewodn.: Godfrey SELEMATSELA.
The Argus - niezależny, wieczorny, w jęz. angielskim, Kapsztad, zał. 1857.
Beeld - poranny, w jęz. afrikaans, Johannesburg, zał. 1974.
Die Burger - poranny, w jęz. afrikaans, Kapsztad, zał. 1915.
Business Day - ekonomiczny, w jęz. angielskim, Johannesburg, zał. 1985.
Cape Times - niezależny, poranny, w jęz. angielskim, Kapsztad, zał. 1876.
The Citizen - poranny, niezależny, w jęz. angielskim, Johannesburg, zał. 7 IX 1976.
The Daily News - wieczorny, w jęz. angielskim, Durban, zał. 1878 pt. "The Natal Daily Advertiser", w III 1939 połączył się z "Daily Tribune" /zał. 1 XII 1937/.
The Mercury - niezależny, poranny, w jęz. angielskim, Durban, zał. 1852.
The Pretoria News - niezależny, wieczorny, w jęz. angielskim, Pretoria, zał. 1898.
Sowetan - w jęz. angielskim, Johannesburg, zał. 1981.
The Star - niezależny, wieczorny, w jęz. angielskim, Johannesburg, zał. 1872 w Grahmstown pt. "Eastern Star", w 1889 zmienił tytuł na obecny; w 1939 połączył się z "Daily Express" /zał. 1 XII 1937/.
Transvaaler - popołudniowy, w jęz. afrikaans, Johannesburg, zał. 1937.
Czasopisma
City Press - tygodnik w jęz. angielskim, Johannesburg, zał. 1982 jako "Golden City Press", od 1983 pod obecną nazwą.
Finance Week - tygodnik gospodarczy, w jęz. angielskim, Sandton, zał. 1979.
Huisgenoot - tygodnik w jęz. afrikaans, Kapsztad, zał. 1916.
The New Nation - tygodnik, w jęz. angielskim, Johannesburg, zał. 1986.
Rapport - tygodnik rządowy w jęz. afrikaans, wychodzi w niedziele, Johannesburg, zał. 1970.
Sarie - dwutygodnik dla kobiet, w jęz. afrikaans, Kapsztad.
The Sunday Star - tygodnik niezależny w jęz. angielskim, Johannesburg, zał. 1984.
Sunday Times - tygodnik niezależny, w jęz. angielskim, Johannesburg, zał. 4 II 1906.
Sunday Tribune - tygodnik w jęz. angielskim, Greyville, zał. 1937.
The Weekend Argus - tygodnik w jęz. angielskim, Kapsztad, zał. 1857; do 1973 wychodził pt. "The Argus Week-End Edition".
You Magazine - tygodnik w jęz. angielskim, Kapsztad, zał. 1987.
South African Press Association /SAPA/ - Johannesburg, zał. 1 VII 1938 w miejsce Reuter South African Press Agency.
