Opóźnianie snu i Instagram wpływają na zdrowie psychiczne młodych
Badania prof. Anety Przepiórki z KUL pokazują, że u młodych użytkowników portali społecznościowych obserwuje się związek między tzw. prokrastynacją snu, czyli odkładaniem pory pójścia spać bez racjonalnego powodu, gorszym snem a symptomami depresji.
Badanie „Problematyczne korzystanie z Instagrama w relacji między chronotypem, prokrastynacją snu a satysfakcją codzienną i jakością snu” przeprowadzono metodą dzienniczkową. To technika badawcza, w której uczestnicy przez kilka dni rejestrują swoje codzienne doświadczenia. Przez 10 dni 217 uczniów szkół średnich i studentów dwa razy dziennie wypełniało krótkie ankiety w aplikacji mobilnej. Dzięki temu badacze mogli uchwycić zmiany nastroju i zachowań w naturalnym rytmie dnia.
Prof. Aneta Przepiórka zwróciła uwagę, że młodzi ludzie należący do pokolenia Z od urodzenia funkcjonują w cyfrowym świecie. W sieci się uczą, komunikują i tworzą relacje. Jednak niekontrolowane korzystanie z mediów społecznościowych, zwłaszcza późnym wieczorem, może mieć niekorzystne skutki.
Nadmierne korzystanie z Instagrama wiąże się z gorszą jakością snu i częstszym odkładaniem momentu położenia się spać. W konsekwencji prowadzi to do pogorszenia samopoczucia i obniżenia satysfakcji z życia
Zjawisko to wzmacnia tzw. wieczorny chronotyp, czyli naturalną skłonność do późnej aktywności. „Sowy” częściej odkładają sen, spędzając długie godziny na przeglądaniu treści w mediach społecznościowych. Badania wskazują, że osoby o takim rytmie dobowym są bardziej narażone nie tylko na pogorszenie jakości snu, ale również na występowanie symptomów depresyjnych.
Na relację między snem, mediami i nastrojem wpływa też fizjologia. Światło emitowane przez ekrany smartfonów hamuje wydzielanie melatoniny – hormonu odpowiedzialnego za zasypianie. W efekcie organizm nie regeneruje się właściwie, a brak odpoczynku zwiększa zmęczenie, drażliwość i podatność na obniżony nastrój. To błędne koło: im bardziej jesteśmy niewyspani, tym częściej sięgamy po telefon w poszukiwaniu bodźców poprawiających nastrój, co z kolei jeszcze bardziej zaburza sen.
Badania potwierdziły też istnienie związku między intensywnym korzystaniem z Instagrama a symptomami depresji. U części młodych użytkowników obserwuje się tzw. efekt porównań społecznych – przeglądając idealizowane zdjęcia innych osób, mogą czuć się mniej atrakcyjni i mniej zadowoleni ze swojego życia. Z kolei osoby z obniżonym nastrojem często sięgają po media społecznościowe, by poprawić samopoczucie, co paradoksalnie pogłębia ich problemy emocjonalne.
Nasze badanie pokazuje, że sen i emocje są ściśle powiązane z zachowaniami w sieci. Regularny rytm dobowy i higiena cyfrowa, szczególnie wieczorem, to dziś kluczowe elementy profilaktyki zdrowia psychicznego
Eksperci podkreślają, że młode osoby potrzebują więcej snu niż dorośli, bo ich organizm intensywnie się rozwija. Tymczasem coraz częściej śpią zbyt krótko, a niedobór snu wpływa na koncentrację, naukę i na relacje społeczne.
Wyniki badań KUL wnoszą wkład do wiedzy o uzależnieniach behawioralnych. Pokazują, że problematyczne korzystanie z portali społecznościowych może być jednym z nowych zagrożeń dla zdrowia psychicznego młodego pokolenia. Zrozumienie tych mechanizmów jest kluczowe do opracowania skutecznych programów profilaktycznych i edukacyjnych.
Mira Suchodolska (PAP)
mir/ joz/ sma/
