Raport: 90 proc. firm liczy, że AI usprawni rozstrzyganie sporów podatkowych
W opinii 90 proc. firm na świecie sztuczna inteligencja usprawni proces rozstrzygania sporów podatkowych między przedsiębiorstwami a administracją publiczną - wynika z raportu PwC. W ocenie autorów narzędzia AI będą wykorzystywane przez obie strony.
Ponad 90 proc. firm ma nadzieję, że AI korzystnie wpłynie na sposób prowadzenia sporów podatkowych, Jednocześnie 44 proc. respondentów globalnego badania PwC wierzy, że sztuczna inteligencja zwiększy zarówno szybkość, jak i jakość ich pracy, a 49 proc. badanych jest zdania, że AI będzie pomocna w realizacji określonych zadań związanych ze sporem podatkowym, takich jak przykładowo analiza dużych zbiorów danych, czy obsługa masowych zapytań kierowanych do podatników - wynika z badania PwC Global Tax Controversy and Dispute Resolution.
Jak wskazali autorzy raportu, badani przedsiębiorcy liczą również na to, że sztuczna inteligencja wesprze ich w identyfikacji ewentualnych nieprawidłowości i umożliwi podjęcie działań zmierzających do ich wyeliminowania, zanim staną się one źródłem sporu z administracją podatkową. Obawy firm na całym świecie budzą mechanizmy międzynarodowego opodatkowania, w szczególności związane z wprowadzeniem globalnego podatku minimalnego Pillar 2.
W opinii 41 proc. badanych przedsiębiorców z Europy Pillar 2 będzie źródłem międzynarodowych sporów podatkowych, 39 proc. respondentów wskazało, że globalny podatek minimalny może być źródłem sporów w kontekście umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, 35 proc. uważa, że ryzyko stanowić będzie wzajemne oddziaływanie globalnego podatku minimalnego oraz regulacji dotyczących cen transferowych.
Agata Oktawiec z PwC wskazała, że skomplikowanie przepisów Pillar 2, liczne odesłania do pojęć z zakresu rachunkowości oraz konieczność dostosowania się do nowych wytycznych OECD, które są na bieżąco wydawane, zwiększa ryzyko sporów między podatnikami a organami podatkowymi. "Co więcej spory mogą również wystąpić w wyniku różnej implementacji przepisów Pillar 2 w poszczególnych państwach jak i różnego sposobu interpretacji reguł modelowych. Obszary, które cechuje duży stopień niedookreślenia są często przedmiotem zainteresowania organów podatkowych. Stąd wydaje się, że taka sytuacja może nastąpić w przypadku Pillar 2" - skomentowała.
Jak wskazano w raporcie, 71 proc. firm dostrzega rosnące zainteresowanie organów podatkowych ich rozliczeniami, a w niemal połowie przypadków prowadzi to do sporów podatkowych. W Polsce liczba zrealizowanych kontroli celno-skarbowych wzrosła na przestrzeni lat 2022-2024 z poniżej 3 tys. do ponad 7 tys.
Autorzy raportu zauważyli, że w Polsce podatnicy chętnie sięgają po dostępne mechanizmy rozwiązywania kontrowersji podatkowych o charakterze ponadnarodowym. Według statystyk MF w 2023 roku zawarto 110 uprzednich porozumień cenowych APA (advance pricing arrangements - formalnych porozumień w sprawach ustalenia cen transferowych zawieranych między podatnikiem a organem podatkowym - PAP). W pierwszej połowie 2024 roku liczba ta wynosiła 59.
Tomasz Kassel z PwC zauważył, że dynamika zmian w globalnym i polskim systemie podatkowym wymaga od przedsiębiorców nie tylko bieżącej kontroli rozliczeń, ale też strategicznego podejścia do ryzyka podatkowego. "Widzimy, że administracje podatkowe na całym świecie, w tym w Polsce, korzystają z coraz bardziej zaawansowanych narzędzi analitycznych, sztucznej inteligencji i automatyzacji w celu weryfikacji rozliczeń. To nowa rzeczywistość, w której kluczowe znaczenie ma zarówno odpowiednie przygotowanie wewnętrznych procedur compliance, jak i transparentna współpraca z administracją. Nasze badanie jasno pokazuje, że przedsiębiorcy dostrzegają te wyzwania, a w przypadku niektórych regulacji spodziewają się wręcz wzrostu liczby sporów podatkowych w nadchodzących latach lub pojawienia się nowych obszarów, jak Pillar 2" - stwierdził.
Eksperci PwC zwrócili uwagę, że same rozliczenia z tytułu podatku u źródła (zryczałtowany podatek dochodowy od osób fizycznych i prawnych, pobierany przez płatników, którzy mają miejsce zamieszkania, siedzibę lub tzw. zagraniczny zakład w państwie, gdzie powstaje dochód - PAP) były w ostatnich latach przedmiotem prawie ośmiuset kontroli, w toku których ustalono nieprawidłowości o wartości przekraczającej 2,3 miliarda zł. Także na świecie przedsiębiorcy łączą ten trend z presją regulacyjną oraz wykorzystaniem zaawansowanych technologii wspierających weryfikację rozliczeń i typowanie podatników do kontroli.
Andrzej Zubik z PwC zauważył, że analiza dużych zbiorów danych dostępnych dla administracji skarbowych z wykorzystaniem zaawansowanych narzędzi analitycznych oraz sztucznej inteligencji to coraz częściej dostrzegany element przyszłości sporów podatkowych – zarówno dla firm, jak i administracji skarbowych. "Przedsiębiorcy dostrzegają jej potencjał w usprawnieniu procesów i zwiększeniu efektywności pracy, zwłaszcza w analizie danych czy automatyzacji odpowiedzi na zapytania. Jednak nowe narzędzia analityczne i AI to miecz obosieczny – ich wykorzystanie przez organy podatkowe oznacza bardziej precyzyjne i zautomatyzowane typowanie podmiotów do kontroli, co może prowadzić do zwiększenia liczby postępowań" - zaznaczył.
Badanie PwC przeprowadzono na próbie 825 przedsiębiorstw z 37 jurysdykcji. 23 proc. respondentów stanowiły spółki giełdowe, 24 proc. to przedsiębiorstwa prywatne. W pozostałym zakresie w badaniu uczestniczyły też firmy wspierane przez kapitał prywatny i firmy rodzinne (łącznie 52 proc badanych), czy przedsiębiorstwa państwowe. 42 proc. badanych przedsiębiorstw zatrudnia więcej niż 10 000 pracowników. (PAP)
gkc/ malk/ grg/
