45 lat Jarocina - festiwalu, który dał głos młodym
6 czerwca 1980 r. rozpoczął się pierwszy festiwal muzyki rockowej w Jarocinie. Przez kolejne 14 lat był on prawdziwym świętem rocka i młodzieży poszukującej przestrzeni do wyrażenia siebie. Festiwal odbył się nawet w stanie wojennym, kiedy imprezy w Opolu i Sopocie zostały odwołane.
Muzyka rockowa zagościła w Jarocinie już na początku lat 70. XX wieku. To właśnie wtedy odbywały się tam Wielkopolskie Rytmy Młodych – wydarzenie przyciągające artystów z całej Polski, reprezentujących różnorodne nurty muzyczne i artystyczne. Oprócz rocka prezentowano także piosenkę autorską, były występy kabaretowe, a nawet – przez pewien czas – przeglądy prezenterów dyskotek, które w połowie lat 70. stanowiły jedną z najpopularniejszych form rozrywki wśród młodzieży.
Ogólnopolski Przegląd Muzyki Młodej Generacji
Od 6 do 8 czerwca 1980 r. w Jarocinie odbył się I Ogólnopolski Przegląd Muzyki Młodej Generacji, który był początkiem tego, czym jarociński festiwal stał się na kolejnych kilkanaście lat. Dziennikarz muzyczny Leszek Gnoiński zapytany w wywiadzie Polskiego Radia, skąd pomysł na powstanie takiej imprezy, odpowiedział: "Trzeba się cofnąć do roku 1978, kiedy kilku rzutkich menedżerów, jak Walter Chełstowski, Jacek Sylwin, Wojciech Korzeniewski i Marcin Jacobson, zauważyło, że coś się dzieje na polskiej scenie rockowej. W latach 70. rock traktowany był przez ówczesne władze komunistyczne po macoszemu. Ta muzyka gdzieś znikała, nie było jej w radiu, gdzie królowały pop i muzyka estradowa, nagrywano mało płyt, czasami lokalne rozgłośnie rejestrowały zespoły rockowe. Wszystko zaczęło się zmieniać pod koniec lat 70. Wspomniani przeze mnie menedżerowie postanowili połączyć powstające zespoły w nurt Muzyka Młodej Generacji. Miało im to pomóc szerzej zaistnieć".
Wentyl bezpieczeństwa dla komunistycznej władzy
Euforia i spontaniczność młodzieńczego buntu stanowiły wyzwanie dla ówczesnych władz, które z trudem nad nimi panowały. Jednocześnie zdawały sobie sprawę, że młodzież, pozbawiona możliwości ekspresji, mogłaby równie łatwo zaangażować się w protesty o charakterze politycznym. W tej sytuacji festiwal w Jarocinie zaczął pełnić funkcję swoistego wentyla bezpieczeństwa – przestrzeni, w której młodzi ludzie mogli dać upust emocjom w ramach kontrolowanych przez państwo. Choć taka forma ekspresji była nie do końca zgodna z oficjalną polityką kulturalną i edukacyjną promowaną przez partyjnych decydentów, zdecydowano się na ten kompromis, uznając go za mniejsze zło.
Pierwszy rockowy festiwal w Jarocinie przyciągnął około dwóch tysięcy uczestników. Na scenie zaprezentowało się 14 zespołów, wśród nich m.in. Maanam i Kombi. Z czasem festiwal przekształcił się w prawdziwe święto dla młodzieży i muzyków – stał się przestrzenią nieskrępowanej ekspresji artystycznej. Dla wielu był oazą wolności w realiach PRL-u. Przez jarocińską scenę przewinęła się niemal cała czołówka polskiego rocka.
Na prezentowanej fotografii, wykonanej przez Wojciecha Kryńskiego latem 1982 r., widać publiczność III Ogólnopolskiego Przeglądu Muzyki Młodej Generacji, który odbywał się od 24 do 26 sierpnia 1982 r. Festiwal w Jarocinie był jedyną tak dużą imprezą masową zorganizowaną w stanie wojennym - festiwale w Opolu i Sopocie zostały odwołane.
W 1983 r. festiwal zyskał nową nazwę – Festiwal Muzyków Rockowych. Termin "rockowych" obejmował szerokie spektrum gatunków, takich jak punk rock, heavy metal, blues, reggae czy muzyka alternatywna. Jarocin szybko stał się miejscem, w którym debiutanci mogli zaprezentować się szerszej publiczności, a sukces na festiwalu często otwierał drogę do dalszej kariery. Tak było z występem opolskiego zespołu TSA w 1981 roku – koncert w Jarocinie okazał się punktem zwrotnym w ich muzycznej drodze.
Prawie każdy znany zespół rockowy tu występował
W latach 80. i na początku 90. w Jarocinie występował prawie każdy znany wówczas polski zespół rockowy, m.in.: Siekiera, T.Love, Dżem, TSA, Oddział Zamknięty, Armia, IRA, Izrael, Perfect, Lombard, Dezerter, Voo Voo, Lech Janerka, KSU, Tilt, Farben Lehre, Sztywny Pal Azji, Kult, Piersi, Kobranocka, Acid Drinkers, Closterkeller, Hey, Big Cyc, Kat, Moskwa. Publiczność nie tolerowała kapel i wykonawców uznawanych za pupilków władzy. Podczas ich występów w kierunku sceny leciały kamienie, butelki, pomidory czy błoto.
Reaktywacja imprezy w nowej, unowocześnionej formule
W 1994 r. odbył się ostatni jarociński festiwal w formule wypracowanej w latach 80. Kolejne lata były czasem – mniej lub bardziej – udanych prób reaktywacji imprezy. Udało się to dopiero w 2005 r., kiedy festiwal powrócił na muzyczną mapę Polski, choć już w nowej, unowocześnionej formule.
Oprócz wydania setek płyt z muzyką, która była grana na jarocińskich scenach, nakręcono też kilka filmów dokumentalnych o tym festiwalu, wśród nich "Jarocin '82" (1982) w reż. Pawła Karpińskiego, "Fala" (1985) w reż. Piotra Łazarkiewicza czy "Moja krew, twoja krew" (1986) w reż. Andrzeja Kostenki - film powstały na zlecenie brytyjskiej telewizji BBC.
Archiwum fotograficzne Polskiej Agencji Prasowej liczy kilkadziesiąt milionów zdjęć i wciąż wzbogaca się o nowe kolekcje. Swymi zasobami sięga lat 20. XX wieku. Stanowi ważną część dziedzictwa narodowego. Zatrzymane w kadrach obrazy rejestrują każdy aspekt życia społecznego, politycznego, gospodarczego, kulturalnego i religijnego na przestrzeni ostatnich 100 lat.
Dzięki profesjonalnej digitalizacji zasoby fotograficzne PAP są szeroko dostępne przez stronę PAP (https://fotobaza.pap.pl/). Nad prawidłową identyfikacją oraz szczegółowym opisem zdjęć pracuje zespół specjalistów, przeglądając materiały źródłowe w czytelniach i archiwach. Klienci są na bieżąco informowani o nowych zdjęciach w Bazie Fotograficznej PAP.
Zainteresowała cię ta historia? Zapisz się na newsletter PAP Fotobox (https://rejestracja.pap.com.pl/fotobox) i co miesiąc odkrywaj m.in. archiwalne kadry dotyczące postaci, miejsc i wydarzeń.
Tomasz Szczerbicki (PAP)
szt/ miś/ jos/
