Kwietniowe słońce nie takie dobre? Ekspertka ostrzega
Kwietniowe słońce może być zdradliwe – indeks UV może bowiem przekraczać spodziewane wartości o tej porze roku – wskazała dr inż. Agnieszka Czerwińska z IGF PAN. Dodała, że wiosną osoba z fototypem skóry najbardziej popularnym w Polsce może przebywać na słońcu bez ochrony zaledwie 33 minuty.
W tym roku w kwietniu pogoda dopisuje, a termometry w ciągu dnia wskazują nawet ponad 20 st. C. Dlatego ekspertka z Zakładu Fizyki Atmosfery Instytutu Geofizyki PAN przypomniała o wiosennych zagrożeniach związanych z opalaniem i wysokim indeksem UV.
"Przy temperaturach w kwietniu powyżej 20 st. C stwierdzono, że zawartość ozonu w atmosferze jest poniżej średniej, co wiąże się z napływem powietrza ubogiego w ozon znad równika. W takich warunkach indeks UV może przekraczać spodziewane wartości o tej porze roku" – wskazała dr inż. Agnieszka Czerwińska, cytowana w informacji prasowej przesłanej przez biuro prasowe IGF PAN.
Co wpływa na zagrożenie nadmiernym promieniowaniem?
Przypomniała również, że istotnym elementem decydującym o zagrożeniach związanych z nadmiernym promieniowaniem UV są indywidualne cechy organizmu człowieka i upodobanie do korzystania z promieniowania słonecznego (w tym sposób ubierania się i spędzania wolnego czasu).
Ile wynosi bezpieczny czas przebywania na słońcu?
"Bezpieczny" czas ekspozycji na promieniowanie UV zależy od karnacji skóry – im skóra ciemniejsza, tym czas ekspozycji nie powodującej zmian patologicznych skóry jest dłuższy. Takich fototypów wyodrębnia się sześć.
"Wiosną indeks UV może przekraczać wartość 5, co oznacza, że osoba z fototypem skóry 2, który jest najbardziej popularny w Polsce, może przebywać na słońcu bez ochrony zaledwie 33 minuty. Po tym czasie mogą wystąpić już poparzenia słoneczne" – podała Agnieszka Czerwińska.
Skutki nadmiernej ekspozycji
Jak podkreśliła, nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV może powodować fotostarzenie (zwiotczenie skóry, utratę jędrności, zmarszczki), alergię słoneczną, plamy na skórze, poparzenia słoneczne (tzw. rumień), niszczenie struktur DNA w komórkach, a nawet rozwój nowotworów.
Dlatego niezbędna jest ochrona m.in. poprzez filtry przeciwsłoneczne. "Wychodząc wiosną na zewnątrz, nie myślimy o filtrach przeciwsłonecznych, a często spędzamy tam więcej niż pół godziny, czasami w jednej pozycji, eksponując cały czas ten sam fragment skóry. Tymczasem każde poparzenie słoneczne sprawia, że ryzyko czerniaka w przyszłości zwiększa się. Już pięć poparzeń słonecznych w ciągu życia, a zaledwie jedno w dzieciństwie, sprawia, że ryzyko to rośnie dwukrotnie!" – ostrzegła naukowczyni.
Jak uchronić się przed promieniowaniem?
Dodała, że wyróżnia się dwa rodzaje filtrów przeciwsłonecznych: filtry chemiczne pochłaniają energię niesioną przez promieniowanie, a filtry fizyczne działają jak mikrolustra i nie przepuszczają promieniowania UV.
"Aby krem był skuteczny, powinien zawierać oba rodzaje filtrów i chronić przed promieniowaniem UV-A i UV-B. Krem należy nakładać co około 2 godziny, smarować się obficie i dokładnie (nie zapominać o uszach, ustach i karku). Powinniśmy ponowić aplikację kremu po każdej kąpieli i nadmiernym wysiłku" – zatwierdziła.
Ponadto, jak podano w informacji prasowej, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opracowała scenariusze pobytu na wolnym powietrzu w zależności od indywidualnego fototypu i aktualnego indeksu UV.
Wskazują one m.in., że jeżeli indeks UV jest w przedziale od 0-2, wtedy nie ma zagrożenia dla zdrowia; zalecane jest tylko korzystanie z okularów słonecznych. Dla indeksu między 3 i 5 należy stosować krem z filtrem, unikać ekspozycji na bezpośrednie promienie Słońca i nosić nakrycie głowy. W południe należy przebywać w cieniu. A w przypadku indeksu UV między 6 i 7 trzeba ograniczyć pobyt na dworze do 2 godzin przed i po południu.
Choć jednocześnie WHO przyznaje, że zalecane ograniczenia w korzystaniu z nasłonecznienia mogą zmniejszyć skórną syntezę witaminy D3 i przyczynić się do pogłębienia jej deficytu w organizmie człowieka.
"Jedynie w sytuacji, gdy indeks UV jest poniżej 2 można opalać się bez ograniczeń. W naszych szerokościach geograficznych taki poziom natężenia UV występuje wcześnie rano i późnym wieczorem w przypadku bezchmurnych dni późną wiosną i latem lub przez cały dzień w warunkach silnego zachmurzenia" – czytamy.
Dlaczego w Polsce jest większa zachorowalność na nowotwory skóry?"
"Zgodnie z danymi Ministerstwa Zdrowia zachorowalność na nowotwory skóry w Polsce jest dwukrotnie większa niż średnia w krajach Unii Europejskiej. Co roku czerniak wykrywany jest w Polsce u ponad 2,5 tys. osób. W znacznym stopniu na ten stan wpływa bagatelizowanie przez społeczeństwo negatywnych skutków nadmiernego opalania i ekspozycji na promieniowanie UV" – podsumowała Agnieszka Czerwińska.
Aby dowiedzieć się więcej o tym, jak wyznaczyć czas opalania, w którym organizmowi dostarczy się dawkę promieniowania potrzebną do wytworzenia witaminy D3, a jednocześnie nie narazić się na poparzenie słoneczne, można skorzystać ze scenariuszy pobytu na wolnym powietrzu, opracowanych przez naukowców z Zakładu Fizyki Atmosfery Instytut Geofizyki PAN. Uwzględniają one zarówno aktualne lub prognozowane warunki atmosferyczne decydujące o intensywności promieniowania UV, jak i indywidualne cechy człowieka (m.in. fototyp skóry). Można je znaleźć na stronie: https://zdroweopalanie.igf.edu.pl/ (PAP)
akp/ agt/ pap/
