"Sunday Times": Moorhouse opisuje wspaniałą historię Grupy Ładosia, ale to tylko część obrazu
Opowiedziana przez Rogera Moorhouse historia Grupy Ładosia wspaniale świadczy o tych, którzy próbowali ratować Żydów, ale to tylko część szerszego obrazu - pisze "Sunday Times" w recenzji nieopublikowanej jeszcze książki brytyjskiego historyka "The Forgers".
Autor recenzji, brytyjski historyk i dziennikarz Max Hastings, wskazuje, że tak naprawdę nikt nie wyszedł z II wojny światowej z czystymi rękami. Przypomina, że w kwietniu 1944 r. Departament Stanu USA odmawiał udzielenia wsparcia Żydom posługującym się fałszywymi paszportami krajów Ameryki Łacińskiej dostarczonymi przez Grupę Ładosia, właśnie dlatego, że były fałszywe.
"Ta książka opowiada historię fałszerzy takich dokumentów, grupy działającej w polskiej ambasadzie w Szwajcarii. (...) Wśród wielu niezwykłych aspektów +The Forgers+ jest fakt, że głównymi inicjatorami byli Polacy, z których wielu było znanych z antysemityzmu. Autor Roger Moorhouse, który w przeszłości ściśle współpracował z Normanem Daviesem, czołowym badaczem historii Polski, robi słusznie, podkreślając, że niektórzy Polacy wykazywali się godnym podziwu współczuciem" - pisze Hastings.
Jak dodaje, w tym czasie niektóre kraje Ameryki Łacińskiej były skłonne przymknąć oko na fałszowanie swoich dokumentów, pod warunkiem, że wiązało się to z zyskiem i nie było mowy o osiedlaniu się Żydów w ich krajach, Brytyjczycy byli równie bezduszni jak Amerykanie, Szwajcarzy w końcu zamknęli proceder fałszerstw, a ich wkład w Holokaust polegał na przejęciu milionów z majątku ofiar.
Hastings uważa, że pewną słabością książki Moorhouse'a jest to, że waha się ona między opisem okropieństw Holokaustu, które są aż nazbyt dobrze znane, a narracją o fałszerzach, którzy pomagali Żydom. "Poświęca sporo miejsca zinstytucjonalizowanej obojętności zachodnich mocarstw i barbarzyństwu innych. Przytacza znaczącą rolę w nazistowskich zbrodniach obywateli republik sowieckich" - pisze, dodając, że Moorhouse "łagodzi tym samym plamę na polskiej historii antysemityzmu".
"Historia opowiedziana przez Moorhouse'a wspaniale świadczy o tych, którzy starali się pomagać Żydom, ale jest to tylko część szerszego obrazu. Nikt nie wyszedł z II wojny światowej z czystymi rękami. Wiemy, że Polacy, wielu z nich - chrześcijanie, byli jednymi z głównych ofiar konfliktu. Ale słyszałem zbyt wiele relacji o cierpieniach polskich Żydów z rąk ich rodaków, by czuć się w pełni komfortowo z lukami w tej relacji" - zaznacza.
Książka Rogera Moorhouse'a "The Forgers: The Forgotten Story of the Holocaust’s Most Audacious Rescue Operation" ("Fałszerze: Zapomniana historia najbardziej śmiałej operacji ratunkowej Holokaustu") ukaże się w Wielkiej Brytanii 10 sierpnia. Jej amerykańskie wydanie zaplanowane jest na 17 października, zaś polskie ma zostać opublikowane w przyszłym roku.
Roger Moorhouse to brytyjski historyk i pisarz specjalizujący się w historii II wojny światowej. Jest autorem lub współautorem kilkunastu książek na ten temat. Najważniejsze z nich to "Pakt diabłów. Sojusz Hitlera i Stalina" o współpracy niemiecko-sowieckiej w latach 1939-1941, "Stolica Hitlera. Życie i śmierć w wojennym Berlinie" oraz "Polska 1939. Pierwsi przeciwko Hitlerowi" o polskiej wojnie obronnej. W 2020 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP za wkład w rozpowszechnianie wiedzy o polskiej historii w Wielkiej Brytanii.
sm/
