Wraz z dinozaurami wymarło wiele ssaków
W czasach dinozaurów żyło wiele gatunków ssaków. Tylko część z nich uniknęła zagłady, która dotknęła dinozaury 66 mln lat temu – piszą naukowcy na łamach „Biology Letters”.
„Kiedy potocznie mówi się o masowym wymieraniu, zazwyczaj kojarzy się ono z pojedynczym wydarzeniem o wyjątkowym natężeniu i relatywnie krótkim trwaniu, w trakcie którego ginie wiele gatunków zwierząt” - opisuje Mathias Pires z Uniwersytetu w Campinas (Brazylia).
Jak dodaje, można jednak spojrzeć na wymieranie z perspektywy zapisu kopalnego. Wówczas wymieranie bada się w skali pewnego okresu geologicznego, w którym liczba gatunków, które zniknęły, znacznie przewyższa liczbę gatunków, które się pojawiły.
W czasach dinozaurów żyły cztery główne linie ewolucyjne ssaków. Wszystkie cztery przetrwały wielkie wymieranie, jedne jednak ucierpiały bardziej, inne zaś mniej.
Wymieranie sprzed 66 mln lat, piąte z największych wymierań na Ziemi, które zakończyło okres kredowy i erę mezozoiczną, spowodowane było uderzeniem asteroidy w okolicach półwyspu Jukatan oraz rozległymi wypływami lawy na obszarze Indii. Skutki tych zdarzeń doprowadziły do wyniszczenia ekosystemów lądowych i morskich planety.
Przed katastrofą ssaki reprezentowały bogactwo gatunków. Już wtedy istniał rząd łożyskowców, do którego dziś należy człowiek i cały ogrom tak odmiennych przedstawicieli, jak gryzonie, kopytne, nietoperze czy walenie, rząd torbaczy, reprezentowany dziś m.in. przez kangury i koala, rząd stekowców, do którego dziś należą dziobak i kolczatka.
Za czasów dinozaurów istniał również rząd wieloguzkowców, ssaków przypominających nieco gryzonie, który wyginął ok. 35 mln lat temu. Co ciekawe, to właśnie wieloguzkowce dominowały w okresie kredowym (145-66 mln lat temu). Były wówczas najbardziej zróżnicowaną grupą ssaków.
W zapisie kopalnym z tego okresu łożyskowce i torbacze są znacznie mniej liczne i zróżnicowane. Co do stekowców, zarówno przed katastrofą, jak i po niej, stanowiły one nieliczną grupę. Z tego powodu naukowcy nie uwzględnili stekowców w badaniach.
Naukowcy analizowali bazy danych zawierające skamieniałości z Ameryki Północnej z okresu 69.9-55 mln lat temu. Skamieniałości ssaków z Ameryki Północnej są najbogatsze i najlepiej opisane, obejmują przy tym ok. 290 rodzajów taksonomicznych.
Łożyskowce ucierpiały w czasie wymierania dinozaurów. Okazało się, że negatywne skutki kataklizmu dawały o sobie znać w ich przypadku jeszcze dwa mln lat po tym wydarzeniu.
Wieloguzkowce intensywnie różnicowały się tuż przed kataklizmem. W trakcie działania jego skutków poziom różnicowania osiągnął zero, co oznacza, że tyle samo gatunków i rodzajów powstawało i ginęło. Stopniowo poziom zróżnicowania wieloguzkowców spadał aż do końca badanego okresu (55 mln lat temu).
Prawdopodobnie ta tendencja, która rozpoczęła się wówczas, trwała aż do całkowitego wymarcia tego rzędu ok. 35 mln lat temu. Być może wieloguzkowce przegrały rywalizację z gryzoniami, które pojawiły się w rzędzie łożyskowców zaraz po kataklizmie.
Również łożyskowce przed kataklizmem wykazywały się wzrostem zróżnicowania w trakcie całego badanego okresu. Wyjątkiem był przedział 66-64 mln lat temu.
Naukowcy podsumowują, że masowe wymieranie sprzed 66 mln lat oddziałało różnie na różne grupy ssaków. W każdym przypadku wzorzec wymierania wyglądał inaczej. Zauważają jednak, że szczególnie ucierpieli wyspecjalizowani mięsożercy i owadożercy. (PAP)
krx/ zan/
