W Warszawie dyskutowano o praworządności w demokracjach europejskich
Podczas międzynarodowej konferencji zorganizowanej w piątek w Warszawie przedstawiciele Sądów Najwyższych Państw Członkowskich Unii Europejskiej, Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, korporacji prawniczych, profesorowie i sędziowie dyskutowali o praworządności w demokracjach europejskich.
Konferencję "Przyszłość Europy opartej na rządach prawa” otworzyła prof. Małgorzata Gersdorf, I Prezes Sądu Najwyższego, która w swoim wystąpieniu powiedziała, że obowiązująca Konstytucja jest często nie tylko ignorowana, ale i obrażana przez jej przeciwników.
Małgorzata Gersdorf nawiązała do Konstytucji 3 Maja i zauważyła, że jest ona jedyną polską konstytucją, która "mówi o Europie wiążąc nasz los z jej losem".
I prezes SN podkreśliła, że każda konstytucja jest owocem przekonania o fundamentalnym znaczeniu wartości odzwierciedlonych w jej postanowieniach "przekonania nazywanego przez niektórych konstytucjonalistów wiarą – wiarą konstytucyjną".
Małgorzata Gersdorf stwierdziła także, że "W sporach o demokrację możemy dostrzec swego rodzaju konfrontację między przeciwstawnymi koncepcjami ustroju demokratycznego: demokracją rozumianą jako nieograniczona władza większości a koncepcją ustroju, w którym władza większości jest ograniczona przez prawa człowieka" – zauważyła Gersdorf.
W swoim przemówieniu oceniła, że kryzys, z którym mamy do czynienia w Polsce, "polega w znacznej mierze na podporządkowaniu władzy sądowniczej rządowi, utworzonemu przez większość parlamentarną po wyborach w 2015 roku".
"Proces ten jest określany jako obiecana wyborcom reforma wymiaru sprawiedliwości. To się stale powtarza. Zakres (...) tych zmian i ich sprzeczność z europejskimi standardami niezależności sądów powodują, że wspomniane zmiany ustrojowe zagrażają konstytucyjnej tożsamości Polski jako demokratycznego państwa prawa" – powiedziała Gersdorf.
Z kolei sędzia TSUE w Luksemburgu prof. dr. hab. Marek Safjan w trakcie konferencji zauważył, że deformowanie rządów prawa w obszarze Unii Europejskiej stanowi jedno z ważnych, a może najważniejsze wyzwanie, przed którym dzisiaj stoimy.
W jego opinii od rozwiązania tego problemu zależy nie tylko ulepszenie mechanizmów europejskich, ale "może nawet istnienie Unii Europejskiej".
"Zagrożenie dla rządów prawa pojawiły się w takim natężeniu i w takiej skali po raz pierwszy w historii Unii, chociaż w przeszłości znane były również przypadki działań, które budziły niepokój" – powiedział prof. Safjan.
Prof. Safjan wskazał też, że należy dbać o to, by sądy prawa były respektowane w UE. "To niezwykle ważne, aby zagrożenia w państwach członkowskich nie przenosiły się na inne państwa UE" – powiedział w czasie dyskusji.
Temat sądów i demokracji europejskiej poruszył w swoim przemówieniu dr hab. Ryszard Piotrowski, prof. UW. Zwracał w nim uwagę na to, jak ważne są niezależne i niezawisłe sądy, a także podkreślał rolę i znaczenie niezależnych środków akademickich.
"Europejski ład prawny cechuje pluralizm konstytucyjny oparty na fundamencie poszanowania tożsamości narodowej państw członkowskich nierozerwalnie związanej z ich podstawowymi strukturami politycznymi i konstytucyjnymi" – mówił podczas konferencji.
Z kolei dr hab. Mateusz Plich podkreślił, że istotne wydaje się respektowanie zasady, co do której sędziowie ponoszą odpowiedzialność za swoje postępowanie przed władzą sądowniczą, a demokratyzm polega na tym, że sędziowie podlegają Konstytucji i ustawom, a nie zaś wskazaniom politycznym.
"Jesteśmy w trakcie toczących się postępowań w sprawie praworządności, których stroną jest Polska. Również w państwach demokratycznych nie są one rzeczą nie znaną. (...) Bez rzeczywistych gwarancji konstytucyjnych praworządność stanie się iluzją – stwierdził dr. hab. Plich.
Moderatorem sesji był Sędzia Sądu Najwyższego dr hab. Włodzimierz Wróbel, prof. UJ.
Autor: Aleksandra Kuźniar
akuz/ mark/
