Dziko żyjące pszczoły wróciły do kłody bartnej przy nadleśnictwie Augustów
Dziko żyjące pszczoły wróciły do kłody bartnej przy siedzibie nadleśnictwa Augustów, którego pracownicy przywracają tradycje bartnicze w Puszczy Augustowskiej; w efekcie działań leśników na terenie puszczy jest obecnie 9 zasiedlonych kłód bartnych i barci.
Nadleśnictwo Augustów było inicjatorem projektu "Tradycyjne bartnictwo ratunkiem dzikich pszczół w lasach", realizowanego do 2016 roku był w północno-wschodniej Polsce, wspólnie z trzema innymi nadleśnictwami: Browsk (Puszcza Białowieska), Maskulińskie (Puszcza Piska) i Supraśl (Puszcza Knyszyńska). A także we współpracy z warszawską SGGW i Uniwersytetem w Białymstoku.
Blisko dwuletnie działania obejmowały m.in. budowę (czyli tzw. dzianie) barci i kłód bartnych (nadrzewnych uli), szkolenia potencjalnych bartników, tworzenie ścieżek edukacyjnych, badania naukowe ws. m.in. genetyki pszczół leśnych, oraz analizy prawne.
W nadleśnictwie Augustów jest obecnie 25 kłód bartnych i barci - w tym 9 zasiedlonych.
Kłoda bartna przy siedzibie tego nadleśnictwa była jedną z pierwszych, które pszczoły zasiedliły. Można ją obserwować online na stronie projektu http://www.tradycyjne-bartnictwo.pl. Okazało się jednak, że po kilku latach bytności, samoistnie to miejsce opuściły.
"Mimo, że my dbamy o te kłody, czyścimy je, to pszczoły robią coś w rodzaju samoistnej kwarantanny" - powiedział PAP zastępca nadleśniczego nadleśnictwa Augustów Adam Sieńko. Fachowa literatura podaje, że dziko żyjące pszczoły co 3-4 lata opuszczają zasiedlone miejsca i szukają nowych, chroniąc się w ten sposób przed chorobami. Chodzi o to, by w barciach czy kłodach nie rozwijały się wirusy czy pasożyty, które mogą być dla pszczół śmiertelnym zagrożeniem. Takie miejsce, po opuszczeniu ich przez pszczoły, czyszczą drobnoustroje, owady i zwierzęta leśne (np. kuny wyjadają wosk), a po kilku latach znowu nadają się one do zasiedlenia.
Kłoda bartna przy siedzibie nadleśnictwa była opuszczona przez cały ubiegły rok. Teraz pszczoły tam wróciły.
W miejscach związanych z przedsięwzięciem przezimowały cztery pszczele rodziny, a obecnie zasiedlonych jest siedem kłód bartnych i dwie barcie. "Świadczy to o tym, że pszczoły, które się wyroiły w ubiegłym roku, przezimowały gdzieś w lesie, poza naszymi kłodami i barciami, a teraz wracają" - dodał Adam Sieńko. Zaznaczył, że okres rojenia się jeszcze trwa, co może oznaczać kolejne zasiedlenia.
Tradycje bartne związane z dzikimi pszczołami zaniknęły w Polsce w XVIII wieku i na początku XIX wieku nie tylko z powodu rozwoju rolnictwa, przemysłu czy bardziej efektywnych metod hodowli pszczół, ale również przez zakazy administracyjne. Dzikie pszczoły ginęły też na skutek warrozy - pasożytniczej choroby, która panowała wśród tych owadów w Europie.
Obecnie m.in. dzięki leśnikom, bartnictwo odradza się w polskich lasach. Szacuje się, że obecnie w Polsce jest już ok. stu barci i kłód bartnych m.in. w Puszczy Pilickiej, Augustowskiej, Białowieskiej czy Barlineckiej.
Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych wydała niedawno nadleśnictwom zalecenia do praktyki leśnej, dotyczące właśnie bartnictwa, jako formy ochrony dziko żyjących pszczół w lesie. Celem tych zaleceń jest zwiększenie liczebności populacji dzikich pszczół miodnych, zarówno poprzez zachowanie naturalnych miejsc ich gniazdowania, jak też tworzenie nowych.
Wśród zaleceń znalazł się np. zapis o konieczności ochrony i oznaczania drzew z dziuplami, z których korzystają pszczoły. W ramach ochrony czynnej mają być przygotowywane nowe miejsca gniazdowania, które pszczoły mają zasiedlać samodzielnie. (PAP)
autor: Robert Fiłończuk
rof/ pat/
