Pokojowa Nagroda Nobla 2025. Zgłoszono ponad trzysta kandydatur
Laureata Pokojowej Nagrody Nobla wybiera pięcioosobowy Norweski Komitet Noblowski spośród wszystkich prawidłowo zgłoszonych kandydatów. Do tegorocznej nagrody zgłoszono 338 kandydatów, z czego 244 to osoby fizyczne, a 94 - organizacje.
Norweski Komitet Noblowski podaje jedynie liczbę nominowanych, natomiast nazwiska i nazwy organizacji są ujawnianie dopiero po upływie 50 lat. Przed upływem tego czasu Komitet nie potwierdza, że jakaś osoba bądź organizacja została bądź nie została zgłoszona, więc wszystkie medialne doniesienia na temat nominatów są wyłącznie spekulacjami.
Tegoroczna liczba nominowanych jest jedną z najwyższych w historii. Dla porównania, w zeszłym roku zgłoszono 286 kandydatów: 197 osób fizycznych i 89 organizacji. Rekordowym pozostaje rok 2016, gdy nominowano 376 osób i organizacji.
Kto zgłasza kandydatów do Nobla?
Zgodnie ze statutem Fundacji Noblowskiej, do zgłaszania kandydatów uprawnione są następujące kategorie osób: członkowie zgromadzeń narodowych i rządów krajowych suwerennych państw, a także obecni szefowie państw; członkowie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze i Stałego Trybunału Arbitrażowego w Hadze; członkowie Instytutu Prawa Międzynarodowego; członkowie Międzynarodowej Rady Międzynarodowej Ligi Kobiet na rzecz Pokoju i Wolności; profesorowie uniwersyteccy, profesorowie emerytowani i profesorowie nadzwyczajni historii, nauk społecznych, prawa, filozofii, teologii i religii oraz rektorzy uniwersytetów i dyrektorzy uniwersytetów, a także dyrektorzy instytutów badań nad pokojem i instytutów polityki zagranicznej; osoby, które otrzymały Pokojową Nagrodę Nobla; członkowie rady dyrektorów lub jej odpowiednika w organizacjach, które otrzymały Pokojową Nagrodę Nobla; obecni i byli członkowie Norweskiego Komitetu Noblowskiego; byli doradcy Norweskiego Komitetu Noblowskiego.
Nominacje, aby były ważne, powinny być przesłane do 31 stycznia danego roku, ale członkowie Norweskiego Komitetu Noblowskiego mogą na pierwszym posiedzeniu zgłosić dodatkowe osoby. To oznacza, że przyznanie nagrody prezydentowi USA Donaldowi Trumpowi - na co sam zainteresowany mocno naciska - jest mało prawdopodobne choćby ze względów formalnych, bo termin zgłaszania nominacji upłynął zaledwie 11 dni po rozpoczęciu przez niego drugiej kadencji, więc potencjalne zasługi Trumpa miały miejsce po tym terminie.
Kto może być nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla?
Do nagrody teoretycznie może być nominowana dowolna żyjąca osoba i funkcjonująca organizacja. Komitet nie ma wpływu na sensowność przesłanych do niej zgłoszeń i samo zgłoszenie nie jest żadnym oficjalnym tytułem, którym dana osoba czy organizacja może się posługiwać.
Skrajnym przykładem było nominowanie w roku 1939 przywódcy III Rzeszy Niemieckiej Adolfa Hitlera. Nominował go jeden z członków szwedzkiego parlamentu, który chciał w ten sposób wykpić zgłoszenie do nagrody czołowego zwolennika polityki ustępstw wobec Hitlera, ówczesnego premiera Wielkiej Brytanii Neville'a Chamberlaina.
Wybór laureata pokojowego Nobla
Pierwszym zadaniem Komitetu jest przedyskutowanie wszystkich zgłoszonych kandydatów i stworzenie krótkiej listy tych, którzy zasługują na dokładniejsze rozważenie. Kandydatury z krótkiej listy są następnie analizowane przez doradców Komitetu oraz norweskich i zagranicznych ekspertów.
Komitet wybiera laureata na ostatnim posiedzeniu przed ogłoszeniem werdyktu na początku października - w tym roku ostatnie posiedzenie odbyło się w poniedziałek. Członkowie Komitetu starają się wyłonić laureata osiągając konsensus, ale czasem jest to niemożliwe i wtedy o rozstrzyga o tym głosowanie, w którym wystarczy zwykła większość głosów.
Komitet Noblowski składa się z pięciu osób powoływanych przez norweski parlament na sześcioletnią kadencję z możliwością ponownego wyboru na kolejną. Skład Komitetu powinien w jak największym stopniu odzwierciedlać układ sił w norweskim parlamencie. Obecnie tworzą go: przewodniczący Joergen Watne Frydnes, biznesmen i szef organizacji non profit; Anne Enger, była przewodnicząca Partii Centrum i minister kultury; Asle Toje, ekspert ds. polityki zagranicznej; Kristin Clemet, była członkini gabinetu Partii Konserwatywnej i była posłanka; Gry Larsen, była sekretarz spraw zagranicznych Norwegii. (PAP)
bjn/ kar/ kgr/
