KAS przeprowadziła tzw. nabycia sprawdzające. Najwięcej nieprawidłowości w trzech branżach
W I połowie br. funkcjonariusze i pracownicy KAS dokonali ponad 25 tys. tzw. nabyć sprawdzających i stwierdzili nieprawidłowości na poziomie 36 proc. – powiedział PAP szef KAS Marcin Łoboda. Najwięcej nieprawidłowości było w branży budowlanej, turystycznej i transporcie pasażerskim.
PAP: Jednym z działań kontrolnych, jakie wykonują funkcjonariusze Krajowej Administracji Skarbowej, jest tzw. nabycie sprawdzające, czyli po prostu zakup towarów czy usług. Ilu takich zakupów pracownicy i funkcjonariusze KAS dokonali w tym roku?
Marcin Łoboda, Szef Krajowej Administracji Skarbowej: W pierwszym półroczu 2025 r. nasi pracownicy i funkcjonariusze przeprowadzili ponad 25 tys. nabyć sprawdzających. W przypadku 9055 stwierdzili nieprawidłowości, które dotyczyły najczęściej naruszenia obowiązku niezaewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Dodatkowo należy wskazać, że w wyniku przeprowadzanych działań ujawniane są również nieprawidłowości dotyczące np. błędnie zastosowanej stawki podatku VAT, braku banderol podatkowych, nieprzesyłania danych do Centralnego Repozytorium Kas, czy wymogów dotyczących samej kasy rejestrującej. W związku z ujawnieniem tych nieprawidłowości nałożyli oni prawie 9,5 tys. mandatów karnych na łączną kwotę ponad 12,6 mln zł. Ich wysokość mieściła się w przedziale od 350 do 23 900 zł. W przypadku, gdy podatnik odmówi przyjęcia mandatu karnego, możemy skierować sprawę na drogę sądową. W przypadku recydywy, gdy kilkukrotnie stwierdzamy, że podatnik unika rejestrowania obrotu, możemy go objąć dalszymi czynnościami kontrolnymi.
PAP: Jak te wyniki wyglądają w porównaniu z tym samym okresem roku 2024? Czy nieprawidłowości było więcej, czy ich liczba spadła?
M.Ł.: Analizując nasze działania w ostatnich latach i porównując dane, możemy zauważyć, że w 2025 r. liczba nieprawidłowości, które wykryliśmy w ramach nabyć sprawdzających, wzrosła. W analogicznym okresie ubiegłego roku przeprowadziliśmy 26,9 tys. nabyć sprawdzających, stwierdzając 5944 nieprawidłowości; nałożono prawie 5,6 tys. mandatów karnych na łączną kwotę ponad 8,7 mln zł. Wysokość nakładanych mandatów mieściła się w przedziale od 430 do 21 000 zł. Kontrole tego typu mają charakter prewencyjny i dają nam możliwość szacowania skali nieewidencjonowania sprzedaży, od której nie jest uiszczany VAT oraz właściwe podatki dochodowe, co przekłada się na wymierne straty budżetu państwa i zakłóca konkurencyjność.
PAP: Jakie skutki dla budżetu przynoszą nabycia sprawdzające?
M.Ł.: Przynoszą budżetowi wymierne korzyści. W pierwszym półroczu 2025 r. na nabycia sprawdzające wydaliśmy niewiele ponad 470 tys. zł, co stanowi zaledwie 3,7 proc. kwoty, jaką uzyskaliśmy z nałożonych mandatów karnych w tym okresie. W całym 2024 r. wydaliśmy około 963 tys. zł, co stanowi 4,7 proc. kwoty, jaką uzyskaliśmy z nałożonych mandatów karnych. Mandaty za niewystawianie paragonów pełnią oczywiście funkcję prewencyjną, ale również – co chcę podkreślić – przynoszą wprost policzalne efekty finansowe; prowadzą do zwiększenia wpływów z tytułu innych podatków należnych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (VAT, akcyza, podatek dochodowy). W ramach oceny skuteczności działań KAS, z wykorzystaniem m.in. nabycia sprawdzającego dokonano porównania podatków należnych deklarowanych przez podmioty z branży gastronomicznej w wybranych okresach rozliczeniowych styczeń-sierpień 2024 r. w stosunku do tego samego okresu 2023 r., dla tych samych wybranych województw, stwierdzono, że w ww. obszarze nastąpiło zwiększenie podatku należnego o ponad 467 mln zł.
PAP: Czy są okresy, w których tych nabyć dokonuje się więcej, na przykład w wakacje czy w czasie przedświątecznym?
M.Ł.: Kontrole prowadzimy w trakcie całego roku, a więc również w sezonie wakacyjnym, niekiedy w sposób koordynowany jednocześnie w kilku regionach, z wykorzystaniem dostępnych narzędzi prawnych, w tym nabycia sprawdzającego. Poprzedzamy je wcześniejszą analizą ryzyka wystąpienia nieprawidłowości. Kierujemy się przede wszystkim tam, gdzie najczęściej identyfikujemy przypadki nieewidencjonowania sprzedaży z wykorzystaniem kasy rejestrującej lub niewydawania paragonów. To wyniki analizy ryzyka decydują o tym, jakie czynności i na jaką skalę są przez nas podejmowane, wskazują też na branże szczególnie narażone na nieprawidłowości.
PAP: Nabycie sprawdzające jest instrumentem, który KAS ma do dyspozycji od 2022 r. Czy na podstawie danych z tego okresu można już stwierdzić, że są jakieś regiony albo branże, które są najbardziej na bakier z wystawianiem paragonów lub z opodatkowaniem sprzedaży produktów np. akcyzą?
M.Ł.: Prowadzimy działania w ramach czynności mandatowych od 2009 r. i od 2017 r. kontroli celno-skarbowych i rzeczywiście od 2022 r. w ramach nabycia sprawdzającego w stosunku do podatników prowadzących działalność gospodarczą w różnych branżach, od niewielkich straganów i małych punktów handlowo-gastronomicznych po duże hotele, sklepy, restauracje, salony SPA, przewoźników TAXI, jak również wobec podatników dokonujących sprzedaży w internecie. W pierwszym półroczu 2025 r. stwierdziliśmy nieprawidłowości na poziomie 36 proc. W pierwszym półroczu 2025 r. najwięcej nieprawidłowości ujawniliśmy w branży budowlanej – 58 proc., turystycznej – 55 proc. i transporcie pasażerskim – 52 proc. Duży odsetek nieprawidłowości stwierdziliśmy też w branży motoryzacyjnej i medycznej – 47 proc. W branży związanej z rozrywką i rekreacją nieprawidłowości wyniosły 44 proc., w gastronomii 35 proc., a w branży beauty 34 proc. Dla porównania, w pierwszym półroczu ubiegłego roku najwyższy poziom nieprawidłowości odnotowaliśmy w branżach transportu pasażerskiego – ok. 52 proc., motoryzacyjnej - ok. 37 proc., pozostałych usług – ok. 35 proc., branży beauty – ok. 28 proc. i gastronomicznej – ok. 27 proc. Dane te dotyczą działań, które prowadziliśmy na terenie całego kraju, bez podziału na poszczególne regiony.
PAP: Czy po doświadczeniach z nabyciem sprawdzającym KAS chce dokonać zmian w przepisach?
M.Ł.: Obecnie doświadczenia z przeprowadzanych nabyć sprawdzających wykorzystujemy do dostosowywania naszych regulacji i procedur wewnętrznych. Właśnie procedujemy zmianę obowiązującego zarządzenia Ministra Finansów w sprawie funduszu nabycia sprawdzającego. Zmiana będzie dotyczyła zwiększenia kwoty przyznanego limitu środków funduszu nabycia sprawdzającego na kartach płatniczych oraz wysokości jednorazowego wydatku w nabyciu sprawdzającym.
PAP: Co dzieje się z towarami, które są kupowane w ramach takich nabyć?
M.Ł.: Zgodnie z przepisami ustawy o KAS towar taki jest niezwłocznie zwracany sprawdzanej osobie wraz z paragonem fiskalnym dokumentującym sprzedaż tego towaru – jeżeli oczywiście paragon został wydany. Sprawdzany przedsiębiorca jest z kolei zobowiązany m.in. do przyjęcia zwracanego towaru. Jeśli kontrolowany towar jest dowodem popełnienia przestępstwa albo wykroczenia, nie zwracamy go sprzedawcy. Taki towar jest zatrzymywany lub zajmowany albo zabezpieczany na podstawie odrębnych przepisów.
Rozmawiał: Marek Siudaj (PAP)
ms/ pad/ ktl/ know/
