Tajemniczy rozbłysk może oznaczać, że gwiazda wchłonęła czarną dziurę
Rozbłysk gamma GRB 250702B okazał się na tyle nietypowy, że powstała nawet hipoteza o tym, że mamy do czynienia z czarną dziurą, która wpadła do gwiazdy. Pomysł ten opisano w artykule w arxiv.org.
Najnowsze omówienie przypadku rozbłysku gamma GRB 250702B, opublikowane w Science, przedstawia kilka hipotez na temat tego zjawiska. Jedna z nich pochodzi z artykułu w Arxiv.org, opisującego koncepcję, iż rozbłysk spowodował czarna dziura, która wpadła do gwiazdy.
Czym są rozbłyski gamma?
Rozbłyski gamma to potężne eksplozje w kosmosie, najsilniejsze wybuchy po początku Wszechświata. Są one bardzo krótkotrwałe (od sekund do minut) i zwykle tłumaczy się je zapadnięciem masywnej gwiazdy do czarnej dziury. Jednak rozbłysk gamma GRB 250702B, zaobserwowany 2 lipca br. przez amerykański Fermi Gamma-ray Space Telescope, nie pasuje do tego schematu, trwał bowiem aż 7 godzin.
Początkowo myślano, iż rozbłysk pochodzi z jakiegoś procesu w Drodze Mlecznej, a jego jasność wynika ze względnie bliskiego położenia w stosunku do nas. Jednak obserwacje przy pomocy Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), Kosmicznego Teleskopu Hubble’a (HST) oraz Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba (JWST) wykryły poświatę w podczerwieni po rozbłysku gamma. Odległość oszacowano na 9 miliardów lat świetlnych.
Hipotezy nt. rozbyłysków
Co więcej, sam sygnał z rozbłysku gamma miał dziwne wzmocnienia, jakby pulsował. Zaczęto więc spekulować, iż jakaś gwiazda krąży zbyt blisko czarnej dziury i jest regularnie odzierana z materii przy zbliżeniach.
Inni z kolei sugerują, że supermasywne czarne dziury w centrach galaktyk mogą wytwarzać długotrwałe błyski gamma. Taki mechanizm proponowano dla rozbłysku gamma z 2011 r. – wtedy w ciągu dwóch dni zaobserwowano cztery rozbłyski.
To jednak nie koniec, bowiem poświata po rozbłysku gamma GRB 250702B nie znajduje się w centrum swojej galaktyki. Jest więc propozycja jeszcze innego scenariusza, w którym gwiazda została zniszczona przez czarną dziurę o masie pośredniej na obrzeżach galaktyki.
Najbardziej sensacyjna jest jednak czwarta z hipotez, przedstawiona w artykule, którego pierwszą autorką jest Eliza Neights z The George Washington University oraz NASA Goddard Space Flight Center w USA.
Autorzy pracy proponują model, w którym czarna dziura o masie gwiazdowej oraz duża gwiazda są w układzie podwójnym. Gdy gwiazda zużyje swoje wodorowe paliwo, przechodzi do fazy, w której ma gęste jądro helowe oraz otoczkę, która puchnie. Ta otoczka mogła dosięgnąć czarnej dziury i spowodować, że ta po spirali zaczęła wpadać do gwiazdy, docierając aż do jadra helowego. Tam spowodowała rozerwanie jądra, wzbudzając potężny, długotrwały dżet. Efekt obserwacyjny byłby podobny, jak w rozbłysku gamma, ale scenariusz pozwala na dłuższe trwanie zjawiska.
Do tej pory zarejestrowano około 15 tysięcy rozbłysków gamma. GRB 250702B nadal pozostaje zagadką. Badacze mają nadzieję, że współpraca teleskopów do monitorowania rozbłysków gamma oraz niedawno otwartego Obserwatorium Very Rubin, którego zadaniem jest nieustanne przeglądanie całego nieba teleskopem o dużej średnicy, pozwoli na więcej odkryć długotrwałych rozbłysków gamma, co może pozwolić zrozumieć, skąd się biorą. (PAP)
cza/ bar/ know/
