Wystawa fotografii z lat 1945-1949 - o tym, jak stolica podnosi się z ruin
W warszawskim Domu Spotkań z Historią można oglądać wystawę „Warszawa na nowo. Fotografie reporterskie 1945-1949”, na której prezentowane są zdjęcia z archiwum Polskiej Agencji Prasowej. Pokazuje ona, jak ogromny wysiłek włożono w podniesienie Warszawy z ruin.
Fotograficzny portret powojennej Warszawy
Wystawa składa się z kilkudziesięciu fotografii z drugiej połowy lat 40. pokazujących odbudowę Warszawy, ale także budowanie na nowo życia w mieście po traumie II wojny. Kuratorkami wystawy są Anna Brzezińska i Katarzyna Madoń-Mitzner.
Warszawa po II wojnie światowej była najbardziej zniszczoną spośród europejskich stolic. W wyniku działań wojennych zburzono około 84 proc. zabudowań lewobrzeżnej części miasta. Moment powrotu dawnych mieszkańców do stolicy, życie w ruinach i mozolna odbudowa miasta zostały utrwalone przez autorów zdjęć z niezwykłym wyczuciem i wrażliwością.
Archiwalne zdjęcia z PAP pokazują skalę wysiłku odbudowy
Prezentowane zdjęcia, pochodzące z archiwum Polskiej Agencji Prasowej, pozwalają zrozumieć charakter i historię stolicy Polski oraz wyobrazić sobie, jak ogromny wysiłek włożono w podniesienie Warszawy z ruin. To poruszający portret zbiorowy ludzi budujących miasto na gruzach.
- To jest kolejna odsłona projektu, nad którym pracowałyśmy z Anną Brzezińską już w 2007 r. Jest to fantastyczny zbiór z archiwów Polskiej Agencji Prasowej, który przez dekady leżał tylko w formie negatywów, a w latach 2005-2006 zaczął się proces digitalizowania właśnie tych zdjęć z pierwszych lat po II wojnie światowej – powiedziała PAP kuratorka wystawy Katarzyna Madoń-Mitzner.
- Mamy nawet zdjęcia z samego początku, ze stycznia 1945 r., z pierwszych dni po wyzwoleniu. Warszawiacy bardzo szybko zaczynali wracać do całkowicie zniszczonego miasta i mimo trudnych warunków zaczynało się tu odradzać życie. Te zdjęcia, robione przez wybitnych profesjonalistów, pokazują, jak to wyglądało na co dzień, z bliska – tłumaczyła kuratorka.
Cezura 1945–1949
Katarzyna Madoń-Mitzner wyjaśniła, że nie przypadkiem do tytułu wystawy wybrana została cezura 1945-1949. - Oglądałyśmy też zdjęcia z następnych lat i widać było dużą różnicę. Rok 1949 był w Polsce wyraźnym momentem politycznym, później władza komunistyczna stalinowskimi metodami stabilizowała swoje działania. Pojawiła się wszechwładna cenzura, terror i obowiązujący przekaz propagandowy - powiedziała.
Kuratorka podkreśliła, że na zdjęciach sprzed 1949 r. nie widać jeszcze autocenzury, pokazują one życie z perspektywy ulicy. Fotoreporterzy nie bali się uwieczniać biedy i trudnych warunków życia.
Autorzy zdjęć – młodzi fotoreporterzy powojennej Warszawy
Autorami prezentowanych na wystawie zdjęć byli młodzi fotoreporterzy z różnych agencji fotograficznych działających tuż po wojnie: Jerzy Baranowski, Stanisław Dąbrowiecki, Wojciech Kondracki, Jan Tymiński, Stanisław Urbanowicz, Zdzisław Wdowiński, a także operatorzy Wiktor Janik i Karol Szczeciński. Nie przy wszystkich fotografiach zachowały się nazwiska autorów.
- Dla Archiwum Fotografii PAP to szczególny projekt, wiele tych ujęć po raz pierwszy wydobyto z negatywów przechowywanych w naszych zbiorach. Dzięki temu możemy przywrócić pamięć o tamtym czasie i o ludziach, którzy z ruin tworzyli nową Warszawę – powiedziała Katarzyna Liebrecht, kierowniczka Zespołu Archiwum Foto PAP.
- Współpraca z Domem Spotkań z Historią była niezwykle inspirująca i merytorycznie wartościowa. Zespół DSH wniósł nie tylko ogromne doświadczenie w pracy z materiałem archiwalnym, lecz także wrażliwość w sposobie opowiadania historii. Dzięki temu udało się stworzyć wystawę, która łączy rzetelny przekaz historyczny z emocjonalnym, humanistycznym wymiarem fotografii – podkreśliła Liebrecht.
Wystawa jest częścią programu „Budujemy Nowy Dom” przygotowanego przez DSH w ramach obchodów 80. rocznicy rozpoczęcia odbudowy stolicy i będzie prezentowana do 22 lutego 2026 r. w siedzibie DSH przy ul. Karowej 20 w Warszawie.
Partnerami projektu są Polska Agencja Prasowa, Dzieje.pl oraz Teatr Wielki - Opera Narodowa.
Tomasz Szczerbicki (PAP)
szt/ miś/ ep/
