Amnesty International apeluje do polskiego rządu ws. obywateli Białorusi. "Poczucie permanentnej tymczasowości"
Organizacja Amnesty International (AI) zaapelowała w poniedziałek do polskiego rządu o przyjęcie przepisów, które będą uwzględniać represyjne prawo Białorusi wobec własnych obywateli. Zwrócono uwagę na m.in. bardzo trudną sytuację tych dzieci obywateli Białorusi, które urodziły się w Polsce.
Białorusini w Polsce. O co apeluje Amnesty International?
AI zaapelowała do polskich władz o zmianę prawodawstwa w sześciu kwestiach oraz zaapelowała o podjęcie działań na forum Unii Europejskiej na rzecz przyjęcia podobnych rozwiązań w całej Wspólnocie. Chodzi między innymi o:
– wydłużenie ważności polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca na okres minimum 3 lat,
– wprowadzenie „specjalnej ścieżki uzyskania dokumentu tożsamości dla dzieci obywateli Białorusi”, które urodziły się w Polsce,
– przyjęcie trwałych rozwiązań prawnych w miejsce obowiązujących rozporządzeń, które obowiązują przez 6 miesięcy. Zmiana miałaby dotyczyć między innymi dokumentów podróży wydawanych obywatelkom i obywatelom Białorusi,
- ustawowe nadanie dokumentowi podróży wydanemu cudzoziemcowi statusu dowodu tożsamości,
– skrócenie procedur i czasu oczekiwania na zalegalizowanie pobytu tak, by obywatelom Białorusi nie groziło „prawne zawieszenie”, pozbawiające możliwości podjęcia pracy lub dostępu do podstawowych usług.
Ponadto AI zaapelowała, by polskie władze podjęły działania na forum Unii Europejskiej na rzecz „harmonizacji przepisów dotyczących legalizacji pobytu dla obywateli Białorusi pozbawionych paszportów” i znalezienia „najlepszej dla obywateli Białorusi wspólnej strategii w kwestii uznawania Nowego Białoruskiego Paszportu”.
AI podkreśliła, że w świetle znowelizowanej w lipcu 2023 r. ustawy o obywatelstwie rząd Białorusi ma prawo pozbawić obywatelstwa osoby mieszkające za granicą, jeśli zostały skazane (nawet zaocznie) za ekstremizm lub wyrządzenie poważnych szkód interesom Białorusi. Podkreślono, że stawia to przebywających na emigracji obywateli Białorusi w szczególnie trudnym położeniu z uwagi na wzmożony nadzór organów administracji.
Trudna sytuacja dzieci obywateli Białorusi, które urodziły się na emigracji
AI przypomniała zarazem, że w świetle białoruskich przepisów w szczególnie trudnym położeniu są dzieci obywateli Białorusi, które urodziły się na emigracji. W Polsce otrzymują one jedynie akt urodzenia i nie mają możliwości uzyskania dokumentu potwierdzającego tożsamość od białoruskich organów. Podkreślono, że od strony formalnej nie ma możliwości zalegalizowania ich pobytu w Polsce ani przyznania im polskiego dokumentu podróży, gdyż nie posiadają tytułu pobytowego ani innego dokumentu potwierdzającego tożsamość.
„Brak paszportu uniemożliwia dziecku uzyskanie karty pobytu, a tym samym legalizację pobytu w Polsce, co oznacza, że od momentu urodzenia pozostaje ono bez jakiegokolwiek dokumentu tożsamości” – napisała w raporcie AI. Podkreślono zarazem, że jest to „poważne zaniedbanie, które naraża (dzieci obywateli Białorusi urodzone w Polsce – PAP) na marginalizację oraz uniemożliwia swobodne życie całej rodziny”.
Utrzymywanie tej luki narusza podstawowe prawa dziecka, a nawet paraliżuje życie rodzin, które nie mogą swobodnie podróżować poza granicami Polski
Twórcy raportu podkreślili, że obywatele Białorusi opuszczali kraj z obawy przed zatrzymaniami, aresztowaniami, niesprawiedliwymi procesami, a także w związku z zagrożeniem „torturami, nieludzkim traktowaniem, odbieraniem dzieci oraz dyskryminacyjnymi ograniczeniami w dostępie do zatrudnienia”.
W dokumencie zaapelowano do kierownictwa MSWiA o przygotowanie rozwiązań, które między innymi będą zapewniać trwałość preferencyjnego mechanizmu, regulować status urodzonych w Polsce dzieci obywateli Białorusi i rozszerzać podstawy umożliwiające uzyskanie dokumentu podróży.
W ocenie AI „kluczowe problemy pozostają nierozwiązane, a sytuacja obywateli i obywatelek Białorusi w Polsce charakteryzuje się brakiem pewności prawnej i poczuciem permanentnej tymczasowości”.
piu/ mms/ mhr/ sma/
