Andrzej Duda nadał łącznie 108 orderów Orła Białego, w tym politykom, artystom czy naukowcom
Wśród odznaczonych przez prezydenta orderem Orła Białego, najwyższym polskim odznaczeniem, znaleźli się np. rysownik Henryk Chmielewski, aktor Franciszek Pieczka, kluczowe postacie z XX-wiecznej historii Polski jak Ignacy Daszyński, a także współcześni politycy, jak Piotr Naimski czy Antoni Macierewicz.
Tekst ukazał się 04.08.2025 r.
Wśród prezydenckich prerogatyw znajduje się m.in. nadawanie orderów i odznaczeń państwowych, w tym najwyższego - Orderu Orła Białego. W trakcie swoich dwóch kadencji na stanowisku prezydenta RP Andrzej Duda nadał 108 takich orderów, w tym część pośmiertnie osobom zasłużonym dla kraju na przestrzeni XX wieku.
Prezydent Duda nadał m.in. pośmiertnie Ordery Orła Białego niektórym postaciom historycznym ważnym dla polskiej historii ubiegłego wieku - to m.in. przedwojenni politycy Ignacy Daszyński i Roman Dmowski, a także np. wybitny matematyk Stefan Banach, filozof Leon Petrażycki, pisarz noblista Władysław Reymont czy pedagog Janusz Korczak.
Kontrowersje wywołało odznaczenie Orderem Orła Białego Antoniego Macierewicza - w przeszłości działacza opozycji antykomunistycznej (był m.in. jednym z założycieli Komitetu Obrony Robotników), a obecnie polityka związanego z Prawem i Sprawiedliwością. W ostatnich latach Macierewicz był szefem MON oraz przewodniczącym tzw. podkomisji smoleńskiej, której zadaniem było ponowne zbadanie przyczyn katastrofy smoleńskiej z 10 kwietnia 2010 roku.
Odznaczenie Macierewicza wzbudziło krytykę m.in. w związku z jego działalnością w podkomisji smoleńskiej, która przez wielu - w tym zwłaszcza polityków ugrupowań opozycyjnych względem PiS - oceniana była jako politycznie uwarunkowana, nieprofesjonalna i budząca podziały w społeczeństwie. Po publikacji raportu krytykującego działanie podkomisji w 2024 jeden z liderów Lewicy Włodzimierz Czarzasty zwrócił się do prezydenta o pozbawienie Macierewicza orderu.
Razem z Macierewiczem odznaczony został też Piotr Naimski, również działacz antykomunistyczny i polityk PiS, odpowiedzialny m.in. za strategiczną politykę energetyczną w rządach Beaty Szydło i Mateusza Morawieckiego.
Wśród odznaczonych Orderem Orła Białego znaleźli się także m.in. kardynał Stanisław Dziwisz, psychiatra i działaczka katolicka Wanda Półtawska, publicysta Bronisław Wildstein, działacz opozycji antykomunistycznej i założyciel Solidarności Walczącej Kornel Morawiecki, ekonomista i historyk Wojciech Roszkowski, kardiochirurg i minister zdrowia Marian Zembala, opozycjonista w PRL i późniejszy polityk Ludwik Dorn oraz filozof i polityk PiS Ryszard Legutko.
Odznaczeni zostali też wielcy aktorzy polskiego kina i teatru - w tym zmarły w 2022 Franciszek Pieczka. Wśród odznaczonych był ponadto m.in. Henryk Chmielewski, czyli „Papcio Chmiel”, autor legendarnych komiksowych przygód Tytusa Romka i A'tomka.
Orderem Orła Białego przez prezydenta Dudę odznaczeni zostali również niektórzy zagraniczni przywódcy, zwłaszcza krajów z regionu Europy środkowo-wschodniej - to m.in. były prezydent Rumunii Klaus Iohannis, prezydent Litwy Gitanas Nauseda, prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski czy była prezydent Chorwacji Kolinda Grabar-Kitarović, razem z którą prezydent Duda tworzył tzw. Inicjatywę Trójmorza.
Ostatnie Ordery Orła Białego prezydent Duda wręczył przy okazji Święta Konstytucji 3 Maja rysownikowi, grafikowi i scenografowi Januszowi Kapuście oraz działaczowi opozycji antykomunistycznej w PRL, a potem m.in. prezydentowi Łodzi Jerzemu Kropiwnickiemu.
Liczne ordery i odznaczenia Duda nadał w ostatnich tygodniach swojej prezydentury. Tylko w czerwcu i lipcu w Monitorze Polskim opublikowano kilkadziesiąt postanowień prezydenta RP o nadaniu orderów i odznaczeń. Otrzymały je osoby zasłużone na różnych polach - samorządowcy, działacze polonijni i duchowni.
Wśród odznaczonych znalazły się także osoby związane z mediami kojarzonymi z prawicą. Niektóre z odznaczeń - wręczone podczas uroczystości w Pałacu Prezydenckim w końcu lipca - zostały odnotowane przez opinię publiczną i wzbudziły kontrowersje, wyrażane m.in. przez polityków obozu rządzącego.
Szeroko komentowane było m.in. odznaczenie dla Magdaleny Ogórek - niegdyś kandydatki SLD na prezydenta, w przeszłości związanej z TVP, a obecnie z telewizją wPolsce24. Ogórek otrzymała Złoty Krzyż Zasługi za działalność społeczną i wkład w zachowanie polskiego dziedzictwa narodowego. Z kolei kierujący wPolsce24.pl bracia Michał i Jacek Karnowscy otrzymali Krzyże Oficerskie Orderu Odrodzenia Polski „za wybitne osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju działalności zawodowej i społecznej” oraz zasługi dla wolnej Polski. Z takim samym uzasadnieniem Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski otrzymał szef Agencji Informacyjnej, często współpracujący z mediami publicznymi za rządów PiS Miłosz Manasterski.
Wśród odznaczonych znaleźli się także sportowcy - w tym znany piłkarz Robert Lewandowski, który został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski w marcu 2021 roku. Wcześniej, w październiku 2020 roku Duda odznaczył również Złotym Krzyżem Zasługi Igę Świątek - tenisistkę, która wygrała w ówczesnym roku prestiżowy turniej French Open.
Ogółem w trakcie 10 lat swojej prezydentury - według danych podanych KPRP do 24 lipca 2025 roku - Andrzej Duda nadał: 108 Orderów Orła Białego, 54 Krzyże Wielkie Orderu Odrodzenia Polski, 126 Krzyży Komandorskich OOP oraz 6094 Ordery Odrodzenia Polski, a także 1271 Orderów Zasługi RP i m.in. 31 tys. 303 Krzyże Zasługi. Najwięcej - 763 tys. 162 - prezydent Duda nadał Medali za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (za przeżycie 50 lat w małżeństwie) oraz 141 tys. 002 Medale za Długoletnią Służbę, które mogą otrzymać zatrudnieni w instytucjach państwowych.
Prezydent nadał też szereg odznaczeń wojskowych - w tym 374 Wojskowe Krzyże Zasługi, 136 Lotniczych Krzyży Zasługi, 49 Morskich Krzyży Zasługi, a także niemal 4000 Gwiazd Afganistanu, 1380 Gwiazd Morza Śródziemnego, i 34 Gwiazdy Czadu - czyli odznaczeń nadawanych żołnierzom służącym na misjach zagranicznych.
Podczas prezydentury Dudy zdarzały się także przypadki odbierania orderów i odznaczeń - pod koniec lipca Duda pozbawił Srebrnego Krzyża Zasługi Jolantę Lange, która została odznaczona w 1997 r. Według IPN, latach 80. wraz z mężem brała ona udział w inwigilacji w RFN ks. Franciszka Blachnickiego – założyciela Ruchu Światło-Życie. Z kolei w ub. roku Duda pozbawił Krzyża Kawalerskiego OOP Krzysztofa Kuryłowicza, który odznaczenie otrzymał w 2011 m.in. za działalność polonijną w Kazachstanie; nieznane są jednak przyczyny odebrania mu odznaczenia.
Prezydent RP nadaje ordery i odznaczenia na podstawie art. 138 Konstytucji; szczegółowe przepisy w tej sprawie określa ustawa o orderach i odznaczeniach.(PAP)
mml/ js/ dki/ grg/
