G20 – forum do zapobiegania globalnym kryzysom
Grupa G20 to forum skupiające 19 państw oraz UE i Unię Afrykańską, odpowiada za ok. 85 proc. światowego PKB. W środę po spotkaniu z Donaldem Trumpem, prezydent Karol Nawrocki powiedział, że otrzymał od prezydenta USA zaproszenie na szczyt G20, który odbędzie się w przyszłym roku na Florydzie.
Obecnie w G20 przewodniczy RPA. Tegoroczny szczyt odbędzie się w Johannesburgu 22-23 listopada. Przed rokiem przewodnictwo sprawowała Brazylia, w 2026 roku kolej przypadnie na Stany Zjednoczone.
Rola G20
G20 powstała w odpowiedzi na kryzys finansowy, który rozpoczął się w lipcu 1997 r. w Tajlandii i szybko rozprzestrzenił się na inne kraje Azji, m.in. Koreę Południową, Indonezję i Malezję. W szczytowym momencie wartość aktywów w regionie spadła o 70 proc., co wywołało recesję, bezrobocie i falę bankructw. Międzynarodowy Fundusz Walutowy udzielił wówczas kredytów stabilizacyjnych o łącznej wartości 100 mld dol. Dwa lata później, w 1999 r., powołano do życia grupę G20.
Początkowo G20 było forum ministrów finansów i szefów banków centralnych, którego głównym celem było zwiększenie stabilności finansowej i zapobieganie kryzysom. Pod względem znaczenia ustępowało jednak grupie G7 – forum najważniejszych gospodarczo państw uprzemysłowionych: Kanady, Francji, Niemiec, Włoch, Japonii, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych, do których w 1997 r. dołączyła Rosja. Po aneksji Krymu w 2014 r. uczestnictwo Rosji w G7 zostało zawieszone.
Po „Wielkiej Recesji” z lat 2007–2008 – która rozpoczęła się od załamania na rynku kredytów hipotecznych w USA i przerodziła się w kryzys globalny – szczyty G20 podniesiono do rangi spotkań na poziomie głów państw i rządów.
Kto tworzy G20?
Obecnie G20 tworzą Arabia Saudyjska, Argentyna, Australia, Brazylia, Chiny, Francja, Indie, Indonezja, Japonia, Kanada, Korea Południowa, Meksyk, Niemcy, Rosja, RPA, Turcja, USA, Wielka Brytania i Włochy. Oprócz tego członkami grupy są dwie organizacje międzynarodowe. To Unia Europejska oraz Unia Afrykańska, która dołączyła w 2023 roku.
Kraje członkowskie grupy wraz z UE i UA łącznie odpowiadają za około 85 proc. światowego PKB, 75 proc. światowego handlu i żyje w nich dwie trzecie populacji Ziemi.
Działania G20
Działanie G20 opiera się na organizacji corocznych szczytów, którym przewodniczy rotacyjnie jedno z państw członkowskich. Koordynuje działania z krajem pełniącym prezydencję w roku poprzednim i tym, który obejmie ją w roku kolejnym, tworząc tzw. trójkę.
Każdy szczyt kończy się przyjęciem deklaracji, która jest podsumowaniem uzgodnionych celów i zobowiązań. Chociaż nie są one prawnie wiążące, stanowią ważny punkt odniesienia dla polityk narodowych i międzynarodowych organizacji.
Z założenia G20 ma być zrzeszeniem największych gospodarek świata, jednak dobór członków jest arbitralny i nie opiera się na jasnych zasadach. Pomimo nominalnego kryterium PKB, znaleźli się w niej także reprezentanci regionów czy Globalnego Południa – jak Argentyna czy RPA – mimo że ich gospodarki są mniejsze niż gospodarki innych krajów (np. Polski). Decyzja o członkostwie wynika z dążenia do zapewnienia geograficznej równowagi i obecności reprezentantów różnych obszarów świata.
Idea dołączenia Polski do G20 pojawiła się po raz pierwszy przed szczytem w Londynie w 2009 r. W 2014 r. jeden z największych koncernów audytorskich na świecie – Ernst & Young – opublikował analizę składu grupy, z której wynikało, że miejsce Argentyny powinna zająć Polska. Trzy lata później, w 2017 r., w spotkaniu ministrów finansów i prezesów banków centralnych w ramach szczytu w niemieckim Baden-Baden uczestniczył – na zaproszenie ówczesnego ministra finansów Niemiec, Wolfganga Schaeublego – wicepremier Mateusz Morawiecki.
Na początku lipca premier Donald Tusk, podczas konferencji „Deregulacja. Znosimy bariery, ułatwiamy życie”, podsumowującej działania rządu w tym obszarze, poinformował, że w 2025 r. polska gospodarka znajdzie się na 20. miejscu. Jak przekonywał wówczas w rozmowie z PAP prof. Jacek Tomkiewicz, dziekan kolegium finansów i ekonomii w Akademii Leona Koźmińskiego, nie należy przeceniać wagi dołączenia Polski do grupy G20. „O przynależności do grupy G20 decyduje rozkład polityczny i geograficzny, a nie tylko pozycja w rankingu” - powiedział prof. Tomkiewicz. W jego ocenie nie jest to też, z ekonomicznego punktu widzenia, specjalnie znacząca dla Polski grupa. (PAP)
gru/ bst/ lm/ grg/
(arch.)
