Konkurs Chopinowski. Uczestnicy zaczną od etiud, nokturnów i ballad
W piątek rozpoczną się przesłuchania I etapu tegorocznego Konkursu Chopinowskiego. Jego uczestnicy, 84 pianistów z całego świata, zmierzą się z etiudami, nokturnami, walcami i balladami. W programie konkursu są wyłącznie utwory Fryderyka Chopina.
Każda z etiud Chopina to studium wybranego zagadnienia techniki pianistycznej. W I etapie uczestnicy mają do wyboru jedną z pięciu etiud, w tym z opusu 10: C-dur (op. 10 nr 1) i a-moll (op. 10 nr 2, etiuda „chromatyczna”), oraz z opusu 25: gis-moll (op. 25 nr 6, słynna etiuda „tercjowa”), h-moll (op. 25 nr 10, etiuda „oktawowa”) i a-moll (op. 25 nr 11). Nie usłyszymy za to m.in. etiudy „Rewolucyjnej” (op. 10 nr 12), bo nie ma jej w programie.
Nokturny (z włoskiego „notturno”, co znaczy „nocny”), czyli „pieśni nocy”, to miniatury fortepianowe, których cechami są śpiewność a jednocześnie dramatyzm. Do wyboru są nokturny z opusów: 9 (H-dur op. 9 nr 3), 27 (cis-moll op. 27 nr 1 lub Des-dur op. 27 nr 2), 37 (G-dur op. 37 nr 2), 48 (jeden z najsłynniejszych chopinowskich nokturnów - c-moll op. 48 nr 1 lub fis-moll op. 48 nr 2), 55 (Es-dur op. 55 nr 2) i 62 (H-dur op. 62 nr 1 lub E-dur op. 62 nr 2). Jeśli uczestnik nie zdecyduje się zagrać nokturnu, może jeszcze wybrać jedną z trzech etiud: E-dur op. 10 nr 3, es-moll op. 10 nr 6 lub cis-moll op. 25 nr 7, w których wyzwaniem jest prowadzenie śpiewnej melodii.
Kolejny punkt to efektowne, wirtuozowskie walce. Do wyboru są trzy: Es-dur op. 18, As-dur op. 34 nr 1 oraz As-dur op. 42.
Największym wyzwaniem I etapu są jednak rozbudowane „poematy fortepianowe”, jak czasem określa się ballady Chopina. Ich cechą jest narracyjny, „opowiadający” charakter motywów muzycznych. Do wyboru jest jedna z czterech ballad (g-moll op. 23, F-dur op. 38, As-dur op. 47 i f-moll op. 52), a także Barkarola Fis-dur op. 60 lub - uznawana za arcydzieło muzyczna „opowieść” - Fantazja f-moll op. 49.
Do II etapu przejdzie połowa pianistów
Do II etapu konkursu przejdzie - jak to określono w regulaminie - „w zasadzie 40 uczestników”, czyli mniej więcej połowa pianistów z I etapu.
W tej części konkursu uczestnicy zaprezentują swoje umiejętności w 40-50-minutowych recitalach. Zmierzą się z preludiami i polonezami. Mogą też uzupełnić występ dowolnym utworem lub utworami patrona konkursu.
Chopinowskie preludia, wbrew nazwie, nie są wstępem do większej całości. To cykl 24 różnorodnych nastrojowo miniatur fortepianowych tworzących opus 28. Pianiści mogą wybrać sześć kolejnych preludiów z dwóch grup: nry 7-12 lub 13-18. Jest też możliwość zaprezentowania całego cyklu - zgodnie z kolejnością utworów w opusie.
Drugi etap to także polonezy, o których mówi się, że są najściślej związane z narodowym, polskim nurtem w twórczości Chopina. Są to rozbudowane poematy muzyczne, które łączy idea poloneza - najważniejszego polskiego tańca, określanego także jako „chodzony”. Do wyboru są: Andante spianato i Wielki Polonez Es-dur op. 22, polonezy fis-moll op. 44, As-dur op. 53 lub dwa polonezy z opusu 26 (cis-moll i es-moll).
W III etapie wystąpi już tylko „w zasadzie 20 uczestników”, jak czytamy w regulaminie. To etap monumentalnych sonat fortepianowych oraz „drobnych” mazurków.
Uczestnicy mają do wyboru dwa muzyczne arcydzieła: Sonatę b-moll op. 35 - z jednym z najbardziej rozpoznawalnych fragmentów, jakim jest „Marsz żałobny”, lub Sonatę h-moll op. 58.
Mazurki prawdziwym testerem „stylu chopinowskiego”
Muszą także wykonać pełny cykl mazurków - do wyboru są mazurki z opusów 17, 24, 30, 33, 41, 50, 56, 59. Mazurki to legendarne miniatury fortepianowe, w których wybrzmiewają polskie tańce ludowe (mazur, oberek, kujawiak). „Swoimi mazurkami stworzył Chopin niedościgły wzorzec muzycznej stylizacji tego, co ludowe, narodowe, autentyczne” - napisał na stronie Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina muzykolog Artur Bielecki.
To właśnie mazurki, choć technicznie nieskomplikowane, są - według niektórych znawców sztuki pianistycznej - prawdziwym testerem „stylu chopinowskiego” i największym wyzwaniem dla uczestników konkursu. „Pianistycznie nieskomplikowane, mazurki są niewyczerpane w inwencji melodycznej i nieskończenie bogate w niuanse harmoniczne, rytmiczne i przede wszystkim ekspresyjne” - dodał Bielecki. Przypomniał też słowa legendarnego muzykologa Mieczysława Tomaszewskiego, według którego mazurki „wymagają jednocześnie świeżości niemal naiwnej i dojrzałego mistrzostwa”.
Recital w III etapie powinien trwać 45-55 minut. By wypełnić ten czas, uczestnik konkursu może wybrać jeszcze jeden dowolny utwór Chopina.
Finał, do którego dopuszczonych zostanie nie więcej niż 10 pianistów, obejmuje Poloneza-Fantazję op. 61, czyli utwór o najbardziej wyrafinowanej formie muzycznej wśród polonezów, a także - do wyboru - jeden z koncertów na fortepian z orkiestrą: e-moll op. 11 lub f-moll op. 21. Oba koncerty powstały jeszcze przed wyjazdem Fryderyka Chopina z kraju, w latach 1829-1830 - kompozytor miał wtedy 19-20 lat. Najczęściej w finale Konkursu Chopinowskiego pianiści wybierają Koncert fortepianowy e-moll. (PAP)
bar/ aszw/ know/
