Rok 2025. Muzyka klasyczna i rozrywkowa - od Chopina do Black Sabbath
XIX Konkurs Chopinowski, nowa dyrekcja Teatru Wielkiego – Opery Narodowej, rozwój sztucznej inteligencji i jej wpływ na świat sztuki, występ Kendricka Lamara w Warszawie, pożegnalny koncert Black Sabbath - to niektóre z najważniejszych muzycznych wydarzeń 2025 r. w Polsce.
Konkurs Chopinowski 2025
Ze względu na ogromne zainteresowanie w Polsce i za granicą, nie tylko wśród wytrawnych znawców Chopina, oraz zaangażowanie opinii publicznej najważniejszym wydarzeniem kulturalnym w muzyce klasycznej mijającego roku był XIX Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Muzyczna rywalizacja trwała od 2 do 23 października. Po bilety na przesłuchania przed Filharmonią Narodową w Warszawie już w nocy ustawiały się długie kolejki, a chętni byli skłonni zapłacić każdą cenę, aby tylko móc na żywo posłuchać konkursowych zmagań. Internauci prowadzili gorące spory o interpretacjach oraz grze młodych pianistów. O muzyce Chopina rozmawiano nawet w komunikacji miejskiej. Ogromne emocje, właściwie kłótnie, wzbudziło także ogłoszenie wyniku konkursu, w którym udział wzięło 65 pianistów i 19 pianistek z 20 krajów. Decyzją jury pod przewodnictwem Garricka Ohlssona zwycięzcą został Amerykanin Eric Lu. II nagrodę zdobył Kevin Chen z Kanady, a III nagrodę – Chinka Zitong Wang. IV nagrodę (ex aequo) otrzymały Chinka Tianyao Lyu i Japonka Shiori Kuwahara, V nagroda (również ex aequo) trafiła do reprezentanta Polski Piotra Alexewicza i Vincenta Onga z Malezji. VI nagrodę przyznano Williamowi Yangowi ze Stanów Zjednoczonych. Finaliści i laureaci konkursu grają teraz koncerty na całym świecie, które wyprzedają się do ostatniego miejsca.
Nowe kierownictwo w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej
Rok 2025 przejdzie do historii polskiej kultury jako moment wielkiej zmiany w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej. Instytucja, która przez blisko dwie dekady była kojarzona z Waldemarem Dąbrowskim (dyrektor naczelny) i Mariuszem Trelińskim (dyrektor artystyczny), rozpoczęła nowy rozdział pod kierownictwem cenionego scenografa i projektanta Borisa Kudlički.
Konkurs na dyrektora TW-ON odbył się w formule zamkniętej, wypracowanej przez resort kultury z przedstawicielami środowisk i dotychczasową dyrekcją instytucji. Oprócz Kudlički, związanego ze sceną od 1995 r., do udziału w nim zaproszono Renatę Borowską-Juszczyńską, Rafała Kłoczkę i Roberta Piaskowskiego. W rozmowie z PAP Kudlička podkreślił, że wraca do teatru z ambicją, by uczynić z niego lidera światowej opery i baletu, a także zbudować silny zespół i ciekawy program artystyczny. Zasadniczą zmianą, którą Kudlička zamierza przeprowadzić, kompletując zespół kierujący TW-ON, jest zamiana dyrektora artystycznego na dyrektora muzycznego oraz połączenie – w jego osobie – funkcji dyrektora naczelnego i artystycznego. Nowością będzie również wprowadzenie funkcji dyrektora castingu. Nowa struktura organizacyjna ma wejść w życie od następnego sezonu.
Pierwszą premierą sezonu pod kierownictwem nowej dyrekcji - choć ułożonego jeszcze przez tę poprzednią – było „Najlepsze miasto świata. Opera o Warszawie” w reżyserii Barbary Wiśniewskiej z muzyką z Cezarego Duchnowskiego. 80 lat od rozpoczęcia odbudowy Warszawy nowy sezon teatru rozpoczął się muzycznym hołdem dla historii odradzającej się stolicy. Sam gmach teatru był świadkiem wojennego zniszczenia, a jego odbudowa trwała 20 lat. Uroczyste otwarcie budynku w 1965 r. było ważnym dla miasta wydarzeniem. Spektakl, powstały na zamówienie miasta stołecznego Warszawy, został oparty na motywach książki Grzegorza Piątka „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949”, a autorem libretta jest Beniamin M. Bukowski.
Premiera albumu Hani Rani
Ważnym wydarzeniem z pograniczna gatunków muzycznych była listopadowa premiera albumu „Non Fiction – A Piano Concerto in Four Movements” Hani Rani. Rani to wielokrotnie nagradzana kompozytorka i pianistka, której twórczość nawiązuje do muzyki klasycznej i eksperymentalnej. W dorobku artystka ma wydania solowe („Esja”, „Home”, „Ghosts”), duety z Dobrawą Czocher („Biała flaga”, „Inner Symphonies”), muzykę filmową („xABo”, „On Giacometti”), muzykę do spektakli teatralnych, instalacje dźwiękowe. Skomponowała muzykę do filmu Joachima Triera „Sentimental Value”, który zdobył Grand Prix w Cannes w 2025 r. Jej najnowsza płyta jest refleksją nad okrucieństwem wojny, m.in. w Ukrainie i Gazie. Zestawia w nim formę koncertu fortepianowego z muzyką współczesną i improwizacją. Album został nagrany w londyńskim studiu Abbey Road. Artystce towarzyszyła 45-osobowa orkiestra Manchester Collective pod batutą Hugh Tieppo-Brunta. Wzięli w nim udział także muzycy eksperymentalni: saksofonista Jack Wyllie (m.in. Portico Quartet) i perkusistka Valentina Magaletti (Moin, Vanishing Twin). Materiał z najnowszej płyty artystki był prezentowany m.in. podczas koncertów w londyńskim Barbican Centre.
Sztuka i sztuczna inteligencja
Jednym z głównych tematów 2025 r. była sztuczna inteligencja i jej wykorzystanie w świecie sztuki. W serwisach streamingowych popularność zdobył zespół The Velvet Sundown. Nagrał dwie płyty i w kilka tygodni zdobył ponad milion słuchaczy na Spotify, nim wydało się, że nie jest prawdziwy. Mimo że stworzyła go sztuczna inteligencja, na muzycznych platformach cieszy się większą popularnością niż niejeden rzeczywisty artysta. O sukcesie nieistniejącej grupy rockowej nie zadecydowali fani, którzy oglądali ją na koncertach, a później kupili jedną z płyt. Nie mieli na niego wpływu nawet dziennikarze przyrównujący zespół do rockowych legend z przeszłości. O jej niezwykłej popularności zadecydował algorytm podpowiadający użytkownikom serwisu wykonawców. Choćby nieprawdziwych. Coraz większy procent treści oferowanych w serwisach streamingowych to muzyka, która nie została skomponowana, tylko wygenerowana.
Pożegnalny koncert Black Sabbath
Ten rok to również pożegnanie z Black Sabbath w oryginalnym składzie. Na początku lipca fani zobaczyli ten zespół po raz ostatni. Pożegnalny koncert heavy-metalowej legendy odbył się na stadionie Villa Park w Birmingham, mieście, z którego wywodzi się jeden z najsłynniejszych zespołów rockowych w historii. Podczas koncertu pod hasłem „Back to the Beginning” hołd Black Sabbath złożyli ich muzyczni dłużnicy i spadkobiercy, w tym Metallica, Pantera, Slayer, Guns N' Roses, Gojira, Alice in Chains, Lamb of God, Adam Wakeman, Chad Smith, Tom Morello, Billy Corgan, Sammy Hagar, Vernon Reid, Steven Tyler i Ronnie Wood. Zwieńczeniem wieczoru był występ Ozzy'ego Osbourne'a i Black Sabbath - zespół wykonał utwory „War Pigs”, „N.I.B.”, „Iron Man” i „Paranoid”. 22 lipca muzyczny świat obiegła wiadomość o śmierci Osbourne'a. Wokalista Black Sabbath miał 76 lat.
Proces Diddy'ego
W październiku zakończył się głośny proces jednej z ikon amerykańskiej popkultury lat 90., producenta i rapera Seana „Diddy'ego” Combsa. Sąd uznał go za winnego dwóch zarzutów dotyczących handlu ludźmi w celach seksualnych i skazał na 50 miesięcy więzienia oraz grzywnę 500 tys. dolarów, choć prokuratura domagała się 11 lat aresztu. O przemoc i napaść oskarżyła go jego była partnerka, piosenkarka Cassie. Opowiadała także o imprezach organizowanych przez muzyka, podczas których ich uczestnicy byli przez wiele dni odurzani narkotykami i wykorzystywani seksualnie. Muzyk został oskarżony także o handel ludźmi i wymuszenia. Jego proces przerodził się w medialne widowisko, a na temat „Diddy'ego” powstały filmy dokumentalne „Diddy: The Making of a Bad Boy”, „The Fall of Diddy” czy „Sean Combs: Rozliczenie”, serial, za produkcję którego odpowiada raper Curtis „50 Cent” Jackson. Niski wyrok wywołał falę oburzenia wśród ofiar i komentatorów, którzy liczyli na surowszy wymiar kary za proceder trwający od lat 90. Sprawa Combsa stała się dla branży muzycznej tym, czym proces Harveya Weinsteina dla kina – bolesnym rozliczeniem z kulturą milczenia.
Koncert Kendricka Lamara
W sierpniu w Warszawie wystąpił jeden z najpopularniejszych muzyków na świecie, laureat muzycznego Pulitzera - Kendrick Lamar. Amerykański raper przyjechał do Polski w ramach „Grand National Tour”, trasy promującej album „GNX”. Obsypana statuetkami Grammy, wydana po wygranej w szeroko komentowanym w światowych mediach raperskim pojedynku z kanadyjską gwiazdą Drakiem płyta okazała się jednym z popkulturowych wydarzeń 2024 r., a w lutym 2025 r. występ artysty uświetnił przerwę w Super Bowl. 6 sierpnia Kendrick Lamar i SZA zostali bohaterami jednego z największych muzycznych wydarzeń ostatnich lat. Na wypełnionym warszawskim Stadionie Narodowym podczas trwającego ponad trzy godziny koncertu zaśpiewali przeboje z „GNX” czy słynne „Not Like Us”. Wybrzmiały także tak znane utwory rapera jak m.in. „Alright”, „DNA”, „Humble”, „Money Trees” czy „King Kuta” z albumów, które przyniosły mu sukces i sławę: „Damn”, „To Pimp a Butterfly” czy „Good Kid, M.A.A.D. City”. (PAP)
akr/ pj/ dki/ miś/ grg/
