Ekspert: polscy chirurdzy naczyniowi są twórcami wielu innowacji
Urządzenie do małoinwazyjnego zamykania żył czy proteza wewnątrznaczyniowa COLT, stosowana w leczeniu trudnych do operowania tętniaków aorty, to tylko niektóre przykłady innowacji polskich chirurgów naczyniowych - ocenił w rozmowie z PAP prof. Piotr Szopiński.
Specjalista, który pełni funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Chirurgii Naczyniowej i kieruje Kliniką Chirurgii Naczyniowej w Instytucie Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, jest twórcą protezy wewnątrznaczyniowej - stent-graftu COLT, stosowanej obecnie nie tylko w Polsce, ale też w innych krajach Europy, np. w Niemczech, Hiszpanii, we Włoszech.
Stent-graft to rodzaj stentu (metalowego rusztowania w kształcie sprężystej rurki z siatki), który pokryty jest materiałem nieprzepuszczalnym dla płynów. Wszczepia się go w celu uszczelnienia tętnicy, gdy jest ona uszkodzona lub gdy obecny jest w niej tętniak. Umożliwia on poszerzenie światła tętnicy.
"Proteza COLT jest stosowana w leczeniu tętniaków aorty w odcinku piersiowo-brzusznym. Są to jedne z tętniaków najtrudniejszych do operowania. Dotychczas operowano je metodą otwartą, co oznacza, że trzeba było otwierać klatkę piersiową pacjenta i brzuch, używać krążenia pozaustrojowego" - powiedział prof. Szopiński.
Zaznaczył, że ze względu na duży stopień trudności jedynie w kilku - kilkunastu bardzo wyspecjalizowanych ośrodkach na świecie wyniki tych operacji są zadowalające pod względem powikłań i śmiertelności (śmiertelność poniżej 10 proc.).
"W Polsce nie mamy zbyt wielu doświadczeń w tego typu operacjach, dlatego pojawiła się koncepcja, by wykorzystać technologię do stworzenia protezy wewnątrznaczyniowej (stent-graftu), która u części pacjentów z tętniakiem piersiowo-brzusznego odcinka aorty pozwoli zastosować chirurgię małoinwazyjną" - wyjaśnił specjalista.
Prof. Szopiński, który ma 20-letnie doświadczenie w leczeniu pacjentów ze skomplikowanymi schorzeniami aorty w odcinku piersiowo-brzusznym, w 2013 r. rozpoczął prace nad nowym stent-graftem. "Nazwa COLT wzięła się stąd, że zainspirowałem się ruchomym magazynkiem rewolweru wymyślonego przez Samuela Colta pod koniec XIX wieku" - wspominał.
W części umieszczanej w aorcie stent-graft posiada otworki (podobnie jak magazynek kolta), przez które przeprowadzane są mniejsze stent-grafty umieszczane w tętnicach: nerkowych, krezkowej górnej i pniu trzewnym. "Całość tego systemu tworzy spójną konstrukcję przypominającą - zwłaszcza w tomografii komputerowej - ośmiornicę" - powiedział prof. Szopiński. Dodał, że jest to prostszy system od istniejącego na rynku innego stent-graftu stosowanego w tym samym wskazaniu.
Operacje z użyciem protezy COLT przeprowadzane są z bardzo niewielkich dojść chirurgicznych - wymagany jest dostęp poprzez tętnicę pachową i przez tętnice udowe, przez które wprowadza się stent-graft i jego odgałęzienia. Cała operacja przebiega pod kontrolą promieniowania rentgenowskiego i wymaga współpracy całego zespołu przeszkolonych ludzi.
Ponieważ żadna polska firma nie była gotowa podjąć się produkcji tego systemu, prof. Szopiński rozpoczął współpracę z niemiecką firmą JOTEC. Po wykonaniu wielu badań i testów stent-graft COLT został wprowadzony do praktyki klinicznej. "Jesteśmy po pierwszych 20 implantacjach tej protezy u pacjentów w Polsce i w innych krajach Europy" - zaznaczył specjalista. Dodał, że w październiku 2017 r. zostanie zorganizowane międzynarodowe spotkanie omawiające dotychczasowe wyniki operacji i możliwości zastosowania protezy u szerszej grupy pacjentów.
Jak wyjaśnił, COLT nie jest jedyną innowacją stworzoną przez polskich chirurgów naczyniowych. W drugiej połowie czerwca w Warszawie odbyła się IX Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Polskiego Towarzystwa Chirurgii Naczyniowej, której cała sesja została poświęcona nowym technologiom medycznym i badaniom. "Nasze środowisko miało po raz pierwszy okazję zaprezentować swoje osiągnięcia w tej dziedzinie. Na przykład prof. Piotr Ciostek zaprezentował urządzenie do małoinwazyjnego zamykania niewydolnych żył o nazwie Flebogrif, w którego konstrukcję sam był zaangażowany" - wymieniał prof. Szopiński. Przedstawiono też nowe opatrunki, opracowane przez polskich chirurgów, w tym chirurgów naczyniowych i omówiono osiągnięcia w zastosowaniu stentów biodegradowalnych. Są to stenty, które po kilku - kilkunastu miesiącach od umieszczenia w tętnicy i spełnieniu swojej roli ulegają rozpuszczeniu.
Prof. Szopiński zwrócił uwagę, że dzięki rozwojowi technologicznemu w ciągu ostatnich 20-30 lat chirurgia naczyniowa jest obecnie głównie chirurgią małoinwazyjną. "W niektórych ośrodkach operacje małoinwazyjne - z bardzo niewielkich nacięć albo wkłuć w tętnice udowe, pachowe, a rzadziej promieniowe - stanowią nawet 70-80 proc. wszystkich zabiegów" - tłumaczył specjalista.
Przypomniał, że chirurgia naczyniowa zajmuje się chorobami naczyń krwionośnych - zarówno tętnic, jak i żył. Przede wszystkim są to zmiany miażdżycowe. Wyjątkiem są naczynia wieńcowe, którymi zajmuje się kardiochirurgia lub kardiologia inwazyjna oraz naczynia mózgowe, które są domeną neurologii, neurochirurgii i neuroradiologii. "Niestety, w Polsce ciągle jest bardzo niska świadomość na temat tych schorzeń, a pacjenci mają ogromne trudności z odróżnieniem tętnic od żył. Jeżeli zapytamy przeciętnego przechodnia na ulicy, z czym kojarzy mu się chirurgia naczyniowa to odpowie, że z żylakami" - mówił prof. Szopiński. Tymczasem, bardzo wiele chorób naczyń dotyczy tętnic i jest związanych ze zmianami na tle miażdżycowym.
Poza tym chirurgia naczyniowa zajmuje się leczeniem tętniaków, urazów tętnic, do których dochodzi np. w wypadkach komunikacyjnych czy podczas uprawiania sportu oraz malformacji naczyniowych i przetok tętniczo-żylnych.
Joanna Morga (PAP)
jjj/ ekr/
