Wielki Piątek w Kościołach wschodnich, m.in. prawosławnych i grekokatolików
Wierni obrządków wschodnich, wśród nich prawosławni i grekokatolicy, obchodzą 22 kwietnia uroczystość Wielkiego Piątku. W tym roku Wielkanoc przypada u nich tydzień później niż u katolików.
Różnica w terminie Wielkiejnocy wynika z nieco innego sposobu wyliczania daty tego święta, co sprawia, że tylko raz na jakiś czas jest ono obchodzone w tym samym terminie zarówno przez katolików, jak i Kościoły obrządku wschodniego. Często Wielkanoc prawosławnych i innych obrządków wschodnich wypada po Wielkanocy w Kościele zachodnim, a różnica może być nawet pięciotygodniowa.
W Wielki Piątek nie jest sprawowana liturgia eucharystyczna, a Cerkiew wspomina cierpienie, śmierć i złożenie Jezusa do grobu. Wczesnym popołudniem odbywają się procesje, nabożeństwa i adoracja grobu pańskiego. Symbolizuje go we wschodniej tradycji płaszczanica (lub w innej pisowni: płaszczenica), czyli wynoszony uroczyście na środek świątyni całun z ikoną przedstawiającą Chrystusa złożonego w grobie.
Płaszczanica leży na tzw. świętym prestole (stoliku), a wierni oddają jej cześć, kłaniając się i całując ikonę. W Kościele wschodnim nie praktykuje się umieszczania przy grobie pańskim elementów świeckich. Pojawiają się jedynie świece i kwiaty.
Najwięcej prawosławnych w woj. podlaskim
Największe w kraju skupiska prawosławnych są w województwie podlaskim. W białostockiej katedrze św. Mikołaja głównym uroczystościom Wielkiego Piątku przewodniczyć będzie ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej abp Jakub. W katedrze metropolitalnej w Warszawie wieczerni z wyniesieniem płaszczanicy przewodniczyć będzie zwierzchnik Cerkwi w Polsce metropolita Sawa.
Adoracja w cerkwiach potrwa całą noc z piątku na sobotę. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa wierni zostawali na nocnych modlitwach przy płaszczanicy, a wczesnym rankiem, by nie odchodzili do domów, duchowni rozdawali im chleb i wino, aby mogli zaspokoić głód.
W Wielki Piątek wiernych obowiązuje ścisły post. Zaleca się nawet zupełne powstrzymywanie się od posiłków aż do wieczora albo przynajmniej do zakończenia uroczystości z adoracją płaszczanicy. W niektórych prawosławnych rodzinach, gdzie post jest ściśle przestrzegany, kolacja w Wielki Czwartek była ostatnim większym posiłkiem aż do wielkanocnego śniadania, spożywanego wcześnie w niedzielę, po powrocie z nocnych uroczystości.
Dokładnych danych o liczbie prawosławnych w Polsce nie ma. Przedstawiciele polskiej Cerkwi szacują, że wiernych jest 450-500 tys., z czego około połowy mieszka w północno-wschodniej Polsce. Według danych GUS w poprzednim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Hierarchowie uznają jednak te dane za niemiarodajne. Danych z ubiegłorocznego spisu jeszcze nie ma.(PAP)
Autor: Robert Fiłończuk
mar/
