Kościół obchodzi uroczystość Objawienia Pańskiego - jedno z najstarszych świąt

Na początku IV wieku – 6 stycznia Kościół obchodził święto Epifanii (po grec. objawienia), z tym, że tego dnia świętowano jednocześnie cztery wydarzenia – narodzenie Jezusa, pokłon mędrców, chrzest Chrystusa w Jordanie i pierwszy cud w Kanie Galilejskiej, które obecnie rozłożone są w czasie.

Święto Trzech Króli 

Pokłon mędrców ze Wschodu złożony Dzieciątka Jezus, opisywany w Ewangelii św. Mateusza symbolizuje pokłon świata pogan, czyli wszystkich ludzi, którzy klękają przed Bogiem Wcielonym. Oznacza to, że w centrum uroczystości Epifanii nie jest uczczenie trzech mędrców, nazywanych magami bądź królami, ale nowonarodzonego Jezus Chrystusa.

"Gdy zaś Jezus narodził się w Betlejem w Judei za panowania króla Heroda, oto Mędrcy ze Wschodu przybyli do Jerozolimy" - zapisał Ewangelista a wyjaśniając skąd dowiedzieli się o tym wydarzeni wskazał: "Ujrzeliśmy bowiem jego gwiazdę na Wschodzie i przybyliśmy oddać mu pokłon".

Precyzyjną informację o miejscu i godności nowonarodzonego mędrcy otrzymali dopiero w pałacu Heroda. Według przekazu Ewangelii słyszą tam od uczonych w Piśmie słowa proroctwa: "A ty, Betlejem, ziemio Judy, nie jesteś zgoła najlichsze spośród głównych miast Judy, albowiem z ciebie wyjdzie władca, który będzie pasterzem ludu mego, Izraela".

Mateusz Ewangelista nie podaje także liczby magów. "Malowidła w katakumbach rzymskich z wieku II i III pokazują ich dwóch, czterech lub sześciu. U Syryjczyków i Ormian występuje ich nawet dwunastu. Przeważa jednak w tradycji Kościoła stanowczo liczba trzy ze względu na opis, że złożyli trzy dary. Tę liczbę np. spotykamy w mozaice w bazylice św. Apolinarego w Rawennie z wieku VI. Także Orygenes podaje tę liczbę, jako pierwszy wśród pisarzy chrześcijańskich" – wyjaśnia liturgia godzin (brewiarz).

Imiona trzech magów: Kacper, Melchior i Baltazar pojawiły się dopiero od wieku VIII, ale nie są one niczym potwierdzone. Zgodnie z tradycją Kacper przedstawiany jest najczęściej jako ofiarujący mirrę Afrykańczyk, Melchior – jako dający złoto Europejczyk, Baltazar zaś – jako król azjatycki przynoszący do żłóbka kadzidło.

Wskazując na przykład trzech mędrców papież Benedykt XVI 6 stycznia 2013 r. powiedział, że "trzeba było odwagi, aby przyjąć znak gwiazdy jako nakaz wyruszenia". "Ten, kto wyruszał w drogę kierując się tak niepewnymi obietnicami, ryzykując wszystko, mógł wydawać się jedynie śmieszny. Lecz dla tych ludzi, głęboko przejętych Bogiem, droga według Jego wskazań była ważniejsza od ludzkiej opinii. Poszukiwanie prawdy było dla nich ważniejsze niż kpiny świata, pozornie inteligentnego" – powiedział wówczas Benedykt XVI.

W czasie liturgii w uroczystość Objawienia Pańskiego ma miejsce obrzęd poświęcenia kadzidła i kredy, którymi oznacza się drzwi na znak, że w mieszkaniu przyjęto prawdę o wcieleniu Syna Bożego, upowszechnił się na przełomie XV i XVI w.

Na drzwiach wypisywano litery K+M+B, oznaczające imiona mędrców: Kacpra, Melchiora i Baltazara, lub C+M+B, będące pierwszymi literami łacińskiego zdania: (Niech) Chrystus mieszkanie błogosławi (Christus mansionem benedicat). Zwykle dodaje się jeszcze aktualny rok.

W dawnej Polsce w domach pod koniec obiadu świątecznego roznoszono ciasto. Kto otrzymał ciasto z migdałem, był królem migdałowym. Dzieci chodziły po domach z gwiazdą i śpiewem kolęd, otrzymując od gospodyni szczodraki, czyli rogale. Śpiewało się kolędy o trzech królach.

Czas od Bożego Narodzenia do Trzech Króli uważano za święty i nie wykonywano w nim żadnych ciężkich prac.

W 1960 r. władze komunistyczne zniosły święto Trzech Króli jako święto państwowe i dzień wolny od pracy. Przywrócono je w roku 2011 r. uchwałą Sejmu RP. W związku z nowymi możliwościami w wielu miastach w kraju uroczystość Objawienia Pańskiego świętowana jest w formie orszaku trzech królów – barwnego pochodu, w czasie, której przedstawiane są sceny biblijne, a wierni dają wyraz wiary i przywiązania do życia zgodnego chrześcijańskimi wartościami.

Papieskie dzieło 

Uroczystość Objawienia Pańskiego jest świętem patronalnym Papieskiego Dzieła Misyjnego Dzieci. Piusa XII w 1949 r. ustanowił 6 stycznia Światowym Dniem Misyjnym Dzieci.

Dzień ten "zobowiązuje 'dziecięcych misjonarzy' (dzieci zrzeszone w PDMD - PAP) do niesienia światła solidarności szczególnie tam, gdzie wyjątkowo gęste są ciemności ubóstwa, cierpienia i wojny. Misyjny wysiłek dzieci jest niezwykle cenny dla licznych misjonarzy, którzy wierni nakazowi pracują dla szerzenia Dobrej Nowiny aż po krańce ziemi" - powiedział papież Jan Paweł II 6 stycznia 2002 r. podczas modlitwy Anioł Pański.

Tego dnia dzieci zrzeszone w Papieskim Dziele Misyjnym Dzieci na całym świecie modlą się w parafiach za swoich rówieśników w potrzebie. Na znak solidarności z nimi przebierają się w stroje symbolizujące 5 kontynentów, przygotowują mszę w parafiach od strony muzycznej i liturgicznej.

Obecnie papieskie dzieło istnieje w 150 krajach i wspiera projekty zapewniające dzieciom żywność, odzież, schronienie i wykształcenie. 

Orszaki Trzech Króli przejdą ulicami 800 miast

Dziś w wielu miastach uroczystość Objawienia Pańskiego świętowana jest w formie orszaku trzech królów – barwnego pochodu, w czasie którego przedstawiane są sceny biblijne. Pierwszy Orszak Trzech Króli w Polsce ruszył w roku 2009.

Przewodniczący Fundacji Orszak Trzech Króli Piotr Giertych wyjaśnił, że tegoroczne hasło orszaków - "Niechaj prowadzi nas gwiazda!" - ma skłonić do refleksji nad faktem, że do Boga dochodzi się nie tylko przez wiarę, ale także za pośrednictwem rozumu.

"Wskazujemy na gwiazdę z powodu obchodu Roku Kopernikańskiego, który został ustanowiony z okazji 550. urodzin Mikołaja Kopernika, 480. rocznicy jego śmierci oraz wydania przez naukowca dzieła życia zatytułowanego 'De revolutionibus orbium coelestium' (O obrotach sfer niebieskich), w którym przedstawił założenia heliocentrycznej budowy Układu Słonecznego burzące ówczesny obraz świata" - powiedział Giertych.

W Warszawie wymarsz orszaku poprzedzi msza św. o godz. 11 w archikatedrze św. Jana Chrzciciela, po której barwny pochód ruszy z Placu Zamkowego. Mędrcy dotrą do Stajenki ustawionej na pl. Piłsudskiego ok. godz. 12.30, gdzie pokłonią się Jezusowi oraz złożą Mu dary. Zgodnie z tradycją obecni na placu zatańczą poloneza do melodii kolędy "Bóg się rodzi". Następnie zaplanowane jest wspólne kolędowanie w języku polskim i ukraińskim. Uczestnikom będzie towarzyszył zespół wokalno-instrumentalny Three Kings Band Przyjaciele z Ukrainy.

W Krakowie ulicami przejdą trzy orszaki królewskie, które następnie spotkają się przy żłóbku na Rynku Głównym. Orszak niebieski, afrykański, wyruszy o godz. 11 z Placu Matejki, przejdzie ulicą Floriańską, przez Plac Mariacki i ulicą Sienną. Orszak zielony, azjatycki, spotka się o godz. 10 w salezjańskim Parku Wioski Świata przy ul. Tynieckiej i przejdzie do kościoła św. Stanisława Kostki przy ul. Konfederackiej, gdzie weźmie udział w mszy. Po niej przejdzie ul. Bałuckiego przez Rynek Dębnicki, Most Dębnicki, ulicami Retoryka, Garncarską i Studencką, a następnie Plantami do ulicy Szewskiej. Natomiast orszak czerwony, europejski, po odegraniu ok. godz. 11 tradycyjnej scenki przywitania króla pod katedrą na Wawelu, przejdzie ulicami Droga do Zamku i Grodzką.

W Łodzi Orszak Trzech Króli przejdzie w piątek ul. Piotrkowską po mszy św. odprawionej przez metropolitę łódzkiego abp. Grzegorza Rysia. Organizatorzy orszaku poinformowali, że w tym orku w role królów Kacpra, Melchiora i Baltazara wcielą się wyświęceni przed rokiem diakoni stali Kościoła łódzkiego.

Łódzkiemu orszakowi będzie towarzyszyć akcja "Dar dla Nowonarodzonego", w ramach której zbierane będą fundusze na pomoc dzieciom z zespołem Downa i dotkniętych biedą dzieci z Libanu.

W Poznaniu orszak wyruszy o godz. 12.30 z placu pod kościołem Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Floriana na poznańskich Jeżycach. Około godz. 14. korowód dotrze na plac kościoła dominikanów, gdzie na scenie znajdzie się stajenka, w której czekać będzie Święta Rodzina. Tam nastąpi uroczysty pokłon pasterzy oraz Trzech Króli. Na zakończenie wszyscy obecni na placu będą mieli okazję wspólnie zaśpiewać kolędy.

Orszak Trzech Króli przejdzie w piątek również ulicami Gniezna. Organizatorzy podali, że orszak rozpocznie się na placu za Powiatowym Urzędem Pracy i za budynkiem Liceum Ogólnokształcącego w Gnieźnie przy ul. Sobieskiego o godz. 13.30. Po krótkiej modlitwie nastąpi wspólny przemarsz orszaku przez gnieźnieński Rynek do katedry, gdzie królowie oddadzą pokłon Dzieciątku Jezus.

W Orszaku Trzech Króli, który w piątek przejdzie ulicami Olsztyna, będzie uczestniczył symbolicznie Mikołaj Kopernik, którego postać związana jest z warmińskim kościołem. W ten sposób organizatorzy chcą podkreślić, że ten rok jest Rokiem Mikołaja Kopernika, w którym świętowane będą 550. rocznica urodzin i 480. rocznica śmierci astronoma.

W Olsztynie ulicami przejdą trzy orszaki: europejski, afrykański i azjatycki, które spotkają się na Placu Jana Pawła II i przejdą aleją Piłsudskiego na Plac Xawerego Dunikowskiego, gdzie odbędzie się wspólne kolędowanie.

Tegoroczny szczeciński Orszak Trzech Króli poprowadzą konno ułani - w role Kacpra, Melchiora i Baltazara wcielą się ułani ze szczecińskiego 12 Pułku Ułanów Podolskich. Świętowanie rozpocznie się wspólnym kolędowaniem o godz. 11.30 na pl. Armii Krajowej przy Urzędzie Miasta Szczecina. Oficjalne rozpoczęcie orszaku nastąpi o godz. 12.00.

Świętowanie w Lublinie rozpocznie się w piątek o godz. 10.00 mszą świętą w archikatedrze, której przewodniczyć będzie biskup pomocniczy Adam Bab. Po zakończeniu mszy św. orszak przejdzie ul. Królewską, Lubartowską i al. Tysiąclecia na pl. Zamkowy. W województwie lubelskim Orszak Trzech Króli przejdzie ulicami wielu miejscowości m.in. Zamościa, Biłgoraju, Puław i Chełma.

Orszaki pojawią się na ulicach wielu miast Podkarpacia. Tak będzie m.in. w Przemyślu, gdzie przejdzie Mini Orszak Trzech Króli. Wydarzenie rozpocznie się o godz. 11.30 mszą świętą pod przewodnictwem abpa Adama Szala w Bazylice Archikatedralnej. Po niej orszak przejdzie ulicami: Fredry, Franciszkańską, Kazimierza Wielkiego do przemyskiego Rynku, gdzie odbędzie się pokłon trzech króli. W regionie orszaki przejdą ulicami również m.in. Sanoka, Dynowa, Boguchwały, Jasła, Krosna, Stalowej Woli, Dębicy i Łańcuta.

Przypadająca w Kościele katolickim 6 stycznia uroczystość Objawienia Pańskiego jest jednym z pierwszych świąt, które ustanowił Kościół – w III wieku w Kościele wschodnim, a w IV wieku w Kościele zachodnim. Od 2011 r. jest to w Polsce dzień wolny od pracy, podobnie jak i w innych krajach, np. we Włoszech, Hiszpanii, Grecji, Szwecji, Finlandii, Austrii czy w Szwajcarii.(PAP)

Autor: Magdalena Gronek

mmi/