Tadżykistan

Archiwum PAP/EPA © 2016 / DUS05 - 20011027 - TOZA LOKAY, TAJIKISTAN : An Afghan refugee boy holds a baby eating a peace of bread at the Toza Lokay refugee camp on the Tajik-Afghan border, some 250 km south from Dushanbe, on Saturday, 27 October 2001. About three thousand refugees found shelter in this camp, having escaped Taliban-controlled territory. EPA PHOTO EPA/DMITRY KHRUPOV/jt/mr Archiwum PAP/EPA © 2016

Dżumhurii Todżikiston

obszar: 143 100 km2

ludność: 8 769 221 (2017)

stolica: Duszanbe

ludność: 778 500 (2014)

Język urzędowy: tadżycki

Święto narodowe: 9 IX - rocznica proklamowania niepodległości (1991)

Jednostka monetarna: 1 somoni (TJS) = 100 diram

Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, IMF(MFW), WHO

Afganistan

 Arabia Saudyjska

 Armenia

 Azerbejdżan

 Bahrajn

 Bangladesz

 Bhutan

 Brunei

 Chiny

 Cypr

 Filipiny

 Gruzja

 Indie

 Indonezja

 Irak

 Iran

 Izrael

 Japonia

 Jemen

 Jordania

 Kambodża

 Katar

 Kazachstan

 Kirgistan

 Korea Południowa

 Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna

 Kuwejt

 Laos

 Liban

 Malediwy

 Malezja

 Mjanma

 Mongolia

 Nepal

 Oman

 Pakistan

 Singapur

 Sri Lanka

 Syria

 Tadżykistan

 Tajlandia

 Tajwan

 Timor Wschodni

 Turcja

 Turkmenistan

 Uzbekistan

 Wietnam

 Zjednoczone Emiraty Arabskie

• Europa
• Afryka
• Ameryka
• Oceania

Republika. Od IV 1918 r. wchodziła w skład Turkiestańskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (od 1920 r. będącej częścią Rosyjskiej Federacyjnej SRR, wraz z którą 30 XII 1922 r. weszła w skład ZSRR). Następnie 14 X 1924 r., jako Tadżycka Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka, weszła w skład Uzbeckiej SRR. Od 16 X 1929 r. samodzielna republika związkowa - Tadżycka Socjalistyczna Republika Radziecka.
25 VIII 1990 r. uchwalono deklarację niepodległości, 31 VIII 1991 r. przyjęto uchwałę o zmianie nazwy państwa na Republika Tadżykistanu, a 9 IX 1991 r. proklamowano pełną niepodległość republiki.
21 XII 1991 r. Tadżykistan podpisał deklarację o przystąpieniu do Wspólnoty Niepodległych Państw.
Zgodnie z konstytucją zaaprobowaną w referendum 6 XI 1994 r., ostatnio modyfikowaną w referendum 22 V 2016 r., głową państwa i szefem rządu jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na kadencję 7-letnią (liczba kadencji jest nieograniczona).
Organem władzy ustawodawczej jest 2-izbowy parlament - Zgromadzenie Najwyższe składające się z izby wyższej - Zgromadzenia Narodowego oraz izby niższej - Zgromadzenia Reprezentantów. W skład Zgromadzenia Narodowego wchodzi 34 członków - 25 wybieranych przez zgromadzenia regionalne oraz 8 mianowanych przez prezydenta; 1 mandat zarezerwowany jest dla byłego prezydenta. Zgromadzenie Reprezentantów składa się z 63 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 5 lat.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele, powoływany przez prezydenta i zatwierdzany przez parlament.

prezydent i szef rządu - Emomali RACHMON /LDPT/ /od 16 XI 1994; reelekcje: 1999, 2006, 2013/

poprzednia głowa państwa - przewodn. Rady Najwyższej Emomali RACHMON /19 XI 1992 - 16 XI 1994/

utworzony 23 XI 2013 r., stan po zmianach z 3 II 2015 r.

premier - Kochir RASULZODA
I wicepremier - Dawlatali SAIDOW
wicepremier - Murodali ALIMARDON
wicepremier - Marhabo DŻABBORI /kob./
wicepremier - Azim IBROHIM
 
ministrowie:
spraw zagranicznych - Sirodżidin ASŁOW
spraw wewnętrznych - Ramazon Hamro RAHIMZODA
obrony - Szerali MIRZO
rozwoju gospodarki i handlu - Nematułło HIKMATUŁŁOZODA
finansów - Abdusalom KURBONOW
sprawiedliwości - Rustam SZOHMUROD
rolnictwa - Kosim ROHBAR
oświaty i nauki - Nuriddin SAID
pracy, migracji i zatrudnienia - Sumanguł TAGOIZODA /kob./
transportu - Szerali GANDŻALZODA
zdrowia i bezpieczeństwa socjalnego - Nusratułło SALIMZODA
kultury - Szamsiddin ORUMBEKZODA /kob./
energetyki i zasobów wodnych - Usmonali USMONZODA
przemysłu i nowych technologii - Szawkat BOBOZODA

*

 poprzedni premier - Akił AKIŁOW /20 XII 1999 - 23 XI 2013/

przewodniczący - Szukurdżon ZUCHUROW

Podział mandatów po wyborach do Zgromadzenia Reprezentantów z 1 marca 2015 r.: LDPT 51, PAT 5, PRGT 3, SPT 2, KPT 2. Razem 63.

przewodniczący - Machmadsaid UBAJDUŁŁAJEW

Wybory do Zgromadzenia Narodowego odbyły się 27 marca 2015 r.

Ludowo-Demokratyczna Partia Tadżykistanu /LDPT/ - partia rządząca, utworzona 10 grudnia 1994 r.; przewodn.: Emomali RACHMON.

Partia Agrarna Tadżykistanu /PAT/ - przywódca: Amir KAROKUŁOW.

Partia Islamskiego Odrodzenia Tadżykistanu /PIOT/ - utworzona we wrześniu 1999 r . w wyniku przekształcenia się w partię Islamskiego Ruchu Odrodzenia Tadżykistanu /zał. 1990, od 21 czerwca 1993 do 1997 działał nielegalnie; ponownie zarejestrowany we wrześniu 1999/; w sierpniu 2015 r. zdelegalizowana decyzją Ministerstwa Sprawiedliwości; przewodn.: Muchiddin KABIRI /na emigracji/.

Komunistyczna Partia Tadżykistanu /KPT/ - utworzona 25 listopada 1929 r.; od września 1991 r. do 20 stycznia 1992 r. działała pn. Partia Socjalistyczna; przewodn.: Szodi SZABDOŁOW.

Partia Reform Gospodarczych Tadżykistanu /PRGT/.

Narodowa Partia Tadżykistanu /NPT/ - utworzona 11 kwietnia 1994 r.; przewodn.: Abdulmadżid DOSTIJEW.

Demokratyczna Partia Tadżykistanu /DPT/ - utworzona w sierpniu 1990 r.; przywódca: Masud SOBIROW.

Sprawiedliwość /Adołat/ - partia utworzona w 1996 r.; przywódca: Abdurahman KARIMOW.

Socjalistyczna Partia Tadżykistanu /SPT/ - utworzona 15 czerwca 1996 r.

Partia Socjaldemokratyczna /PSD/ - utworzona 20 grudnia 2002 r.; przywódca: Rahmatułło ZOIROW.
                                                                      *

Zjednoczona Tadżycka Opozycja /ZTO/ - organizacja skupiająca islamską opozycję, m.in. Partię Islamskiego Odrodzenia Tadżykistanu.

"Odrodzenie Narodowe" - ruch społeczno-polityczny utworzony w lipcu 1996 r.; przewodn.: Abdumalik ABDUŁŁADŻANOW.

Ludowy Ruch Demokratyczny "Odrodzenie" /"Rastochez"/ - opozycyjna organizacja społeczno-polityczna utworzona w 1990 r.; zdelegalizowana 21 czerwca 1993 r.

Federacja Związków Zawodowych Tadżykistanu /TFTU/ - liczy ok. 1,5 mln członków; przewodn.: Murodali SALICHOW.

Chaksuz /Głos Prawdy/ - w jęz. uzbeckim.

Chalk Owozi - organ parlamentu i rządu, w jęz. uzbeckim, Duszanbe, ukazuje się 3 razy w tygodniu.

Dżumhurija /Republika/ - organ rządu, w jęz. tadżyckim, Duszanbe, zał. 1925, ukazuje się 3 razy w tygodniu.

Narodnaja Gazieta - społeczno-polityczny, w jęz. rosyjskim, Duszanbe, zał. XI 1925; do 31 VIII 1991 organ KC Komunistycznej Partii Tadżykistanu pt. "Kommunist Tadżykistana".

Sadoi Mardum /Głos Ludu/ - organ parlamentu, w jęz. tadżyckim, Duszanbe, zał. 1991, ukazuje się 3 razy w tygodniu.

Adabijet wa Sanat /Literatura i Sztuka/ - tygodnik wyd. przez Min. Kultury, Prasy i Informacji oraz Związek Pisarzy Tadżykistanu, Duszanbe, zał. 1959.

Biznes i Politika - tygodnik w jęz. rosyjskim, Duszanbe, zał. 1991.

Farhang /Kultura/ - czasopismo wyd. przez Min. Kultury, Prasy i Informacji, Duszanbe, zał. 1991.

Gołos Tadżykistana - organ Komunistycznej Partii Tadżykistanu, tygodnik, Duszanbe, zał. 1992.

Kurier Tadżykistana - tygodnik niezależny, Duszanbe.

Nidoi Ranczbar - tygodnik, organ Komunistycznej Partii Tadżykistanu, Duszanbe, zał. 1992.

Omuzgor /Nauczyciel/ - tygodnik wyd. przez Min. Oświaty, Duszanbe, zał. 1932.

Posuch - tygodnik wyd. przez Min. Kultury, Prasy i Informacji oraz Związek Dziennikarzy Tadżykistanu, Duszanbe, zał. 1994.

Sadoi Shark - pismo Związku Pisarzy Tadżykistanu, Duszanbe, zał. 1924.

Tochikiston - miesięcznik społeczno-polityczny, w jęz. tadżyckim i rosyjskim, Duszanbe, zał. 1938.

Chowar - oficjalna agencja informacyjna, Duszanbe, zał. 1991 zamiast agencji TadżikTA.

Asia-Plus - niezależna agencja informacyjna, Duszanbe, zał. 1996.