Timor Wschodni
Flaga
Godło Demokratyczna Republika Timoru Wschodniego
República Democrática de Timor Leste - Repúblika Demokrátika Timor Lorosa'e
obszar: 14 609 km2
ludność: 1 229 856 (2017)
stolica: Dili
ludność: 222 323 (2015)
Języki urzędowe: portugalski i tetum
Święto narodowe: 28 XI - Dzień Niepodległości (1975)
Jednostka monetarna: 1 dolar Stanów Zjednoczonych = 100 centów
Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, WHO
Afganistan
Arabia Saudyjska
Armenia
Azerbejdżan
Bahrajn
Bangladesz
Bhutan
Brunei
Chiny
Cypr
Filipiny
Gruzja
Indie
Indonezja
Irak
Iran
Izrael
Japonia
Jemen
Jordania
Kambodża
Katar
Kazachstan
Kirgistan
Korea Południowa
Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna
Kuwejt
Laos
Liban
Malediwy
Malezja
Mjanma
Mongolia
Nepal
Oman
Pakistan
Singapur
Sri Lanka
Syria
Tadżykistan
Tajlandia
Tajwan
Timor Wschodni
Turcja
Turkmenistan
Uzbekistan
Wietnam
Zjednoczone Emiraty Arabskie
Pozostałe kontynenty
Ustrój
Od 20 V 2002 r. niepodległe państwo, republika. Poprzednio, do VIII 1975 r. kolonia Portugalii. Po krótkiej wojnie domowej proklamowana 28 XI 1975 r. przez organizację narodowowyzwoleńczą FRETILIN niepodległym państwem. Następnie, po inwazji dokonanej przez Indonezję, przyłączona do niej 17 VII 1976 r. jako 27 prowincja. Od 20 IX 1999 r. (po referendum w sprawie niepodległości) do 19 V 2002 r. pod tymczasową administracją ONZ.
Zgodnie z konstytucją z 22 III 2002 r. głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych maksymalnie na dwie 5-letnie kadencje.
Władza ustawodawcza należy do 1-izbowego Parlamentu Narodowego, wybieranego w wyborach powszechnych na kadencję 5-letnią. W jego skład wchodzi od 52 do 65 (obecnie 65) deputowanych.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele.
Pod względem administracyjnym kraj podzielony jest na 13 okręgów.
utworzony 22 VI 2018 r., stan po zmianach z 9 VII 2018 r.
premier - José Maria VASCONCELOS /Taur Matan Ruak/ /PLP/
ministrowie:
stanu /u premiera - Agio PEREIRA
spraw zagranicznych i współpracy - Dionísio da Costa BABO SOARES
obrony - Filomeno PAIXÃO
ds. reformy legislacyjnej i parlamentu - Fidelis MAGALHÃES
sprawiedliwości - Manuel Cárceres da COSTA
oświaty, młodzieży i sportu - Dulce de Jesus SOARES /kob./
szkolnictwa wyższego, nauki i kultury - Longuinhos dos SANTOS
ds. solidarności społecznej i wykluczenia - Armanda Berta dos SANTOS /kob./
robót publicznych - Salvador SOARES dos REIS PIRES
transportu i łączności - José Agostinho da SILVA
rolnictwa i rybołówstwa - Joaquim José GUSMÃO dos REIS MARTINS
*
poprzedni premier - Marí Bim Amude ALKATIRI /FRETILIN/ /15 IX 2017 - 22 VI 2018/
Parlament Parlament Narodowy /Parlamento Nacional/spiker - Arão Noé de Jesus da COSTA AMARAL /CNRT/
Podział mandatów po wyborach z 12 maja 2018 r.: AMP 34, FRETILIN 23, PD 5, FDD 3. Razem 65.
Rewolucyjny Front na rzecz Niepodległości Timoru Wschodniego /Frente Revolucionária do Timor Leste Independente - FRETILIN/ - ugrupowanie niepodległościowe utworzone w 1974 r.; przewodn.: Francisco "Lu Olo" GUTERRES; sekr. gen.: Marí Bim Amude ALKATIRI.
Narodowy Kongres na rzecz Odbudowy Timoru /Conselho Nacional de Reconstrução do Timor - CNRT/ - partia utworzona w marcu 2007 r.; przywódca: Kay Rala /José Alexandre/ Xanana GUSMÃO.
Ludowa Partia Wyzwolenia /Partido Libertação Popular - PLP/ - utworzona w 2017 r.; przywódca: José Maria VASCONCELOS /Taur Matan Ruak/.
Partia Demokratyczna /Partido Democrático - PD/ - partia centrolewicowa, utworzona 10 czerwca 2000 r.; przywódca: Fernando de ARAÚJO.
Front na rzecz Odbudowy Timoru Wschodniego - Zmiana /Frente de Reconstrução Nacional de Timor Leste - Frenti-Mudança/ - utworzony w 2011 r.; przywódca: José Luís GUTERRES.
Partia Socjaldemokratyczna /Partido Social Democrata - PSD/ - utworzona 20 września 2000 r.; przywódca: Zakarias da COSTA.
Timorskie Stowarzyszenie Socjaldemokratyczne /Associação Social-Democrata Timorense - ASDT/ - utworzone w 1973 r.; przywódca: Francisco Xavier do AMARAL.
Timorski Związek Demokratyczny /União Democrática Timorense - UDT/ - utworzony w 1974 r.; przewodn.: Gilman SANTOS.
Timorska Partia Ludowa /Partido do Povo Timorense - PPT/ - utworzona w 2000 r.; przywódca: Jacob XAVIER.
Timorska Partia Narodowa /Partido Nacionalista Timorense - PNT/ - przywódca: Abilio ARAUJO.
Bractwo Bohaterskich Synów Timoru /Congregação dos Heroicos Filhos de Timor; Klibor Oan Timor Asuwain - KOTA/ - partia utworzona w 1974 r.
Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna /Partido Democrata Cristão - PDC/ - przewodn.: Antonio XIMENES.
Socjalistyczna Partia Timoru /Partido Socialista de Timor - PST/ - utworzona w 1991 r.; sekr. gen.: Avelino Coelho da SILVA.
Narodowa Jedność Synów Timoru /National Unity of the Sons of Timor; Kmanek Haburas Unidade Nasional Timor Oan — KHUNTO/ - mała partia, utworzona 22 czerwca 2011 r.; przywódca: Armanda Berta dos SANTOS /kob./.
Zjednoczona Partia Rozwoju Demokratycznego /Partidu Unidade Dezenvolvimentu Demokratiku - PUDD/.
Partia Rozwoju Narodowego /Partido do Desenvolvimento Nacional - PDN/.
*
Sojusz na rzecz Zmiany i Postępu /Aliança para Mudança e Progresso - AMP/ - koalicja trzech partii: Narodowego Kongresu na rzecz Odbudowy Timoru /CNRT/, Ludowej Partii Wyzwolenia /PLP/ i Narodowej Jedności Synów Timoru /KHUNTO/.
Forum Rozwoju Demokratycznego /Frenti Dezenvolvimentu Demokratiku - FDD/ - koalicja czterech partii, w jej skład wchodzą: Timorski Związek Demokratyczny /UDT/, Front na rzecz Odbudowy Timoru Wschodniego /FM/, Zjednoczona Partia Rozwoju Demokratycznego /PUDD/ oraz Partia Rozwoju Narodowego /PDN/ .
The Dili Weekly - tygodnik, Dili, zał. 2007.
Guide Post - ukazuje się raz w miesiącu, Dili.
Jornal Nacional Diario - dziennik, Dili.
Timor Post - dziennik w jęz. angielskim, portugalskim, bahasa i tetum, Dili, zał. 2000.
