TSUE: państwo ma obowiązek uznać małżeństwo jednopłciowe zawarte w innym kraju UE
Państwo członkowskie ma obowiązek uznać małżeństwo pary tej samej płci zawarte legalnie w innym kraju Unii, nawet jeśli prawo tego państwa nie uznaje tego typu związków - orzekł we wtorek Trybunał Sprawiedliwości UE. Zdaniem prof. Marka Safjana orzeczenie nie prowadzi do automatycznej zmiany polskiego prawa.
Kampania Przeciw Homofobii zaapelowała o szybkie wdrożenie wyroku przez Polskę.
Państwo członkowskie ma obowiązek uznać małżeństwo pary tej samej płci zawarte legalnie w innym kraju Unii, nawet jeśli prawo tego państwa nie uznaje tego typu związków – orzekł we wtorek Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w odpowiedzi na pytanie prejudycjalne zadane przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie.
Sprawa dotyczyła małżeństwa dwóch Polaków, zawartego legalnie w 2018 r. w Berlinie. Para postanowiła przenieść się do Polski. Chcąc być traktowani w kraju jako małżonkowie, osoby te złożyły wniosek o transkrypcję niemieckiego aktu małżeństwa do polskiego rejestru stanu cywilnego. Spotkały się jednak z odmową, jako że polskie prawo nie dopuszcza małżeństw tej samej płci.
Kiedy sprawa trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ten zwrócił się do TSUE z zapytaniem, czy przepisy krajowe, które nie pozwalają na uznanie małżeństwa osób tej samej płci zawartego w innym kraju Unii, ani na wpisanie tego typu związku do rejestru stanu cywilnego, są sprzeczne z prawem Unii Europejskiej.
Trybunał orzekł, że odmowa uznania małżeństwa dwóch obywateli Unii legalnie zawartego w innym państwie członkowskim jest sprzeczna z prawem Unii. Co prawda, normy dotyczące małżeństw należą do kompetencji państw członkowskich, te jednak są zobowiązane do przestrzegania prawa UE, gwarantującego obywatelom prawo do swobody przemieszczania się, prawo do pobytu na terytorium innych państw członkowskich i prowadzenia przez nich tam zwykłego życia rodzinnego, w tym zawarcia związku małżeńskiego.
Wyrok TSUE skomentowali politycy koalicji rządzącej i opozycji.
„Polska musi wdrożyć i respektować wyrok TSUE uznający małżeństwa jednopłciowe zawarte za granicą. Koniec. Kropka. Żadne płacze prawicy tego nie zmienią” – napisała na X sekretarz stanu w kancelarii premiera Katarzyna Kotula.
Od wielu miesięcy czekałam na dzisiejszy wyrok TSUE, także pracując nad pierwszymi rządowymi projektami ustaw o związkach partnerskich. To ważny krok w drodze do równości małżeńskiej i Polska nie jest tu wyjątkowa, bo przed nami było wiele państw, które nie tylko realizowały…
— Katarzyna Kotula (@KotulaKat) November 25, 2025
Ministra edukacji Barbara Nowacka podkreśliła we wpisie w serwisie X, że wyrok stwierdza, że Polska powinna uznawać małżeństwa jednopłciowe zawarte za granicą. „To ważne zwycięstwo dla poszanowania praw i godności. Krok naprzód dla równości i praw obywatelskich!” – napisała.
Wiceprzewodniczący Nowej Lewicy, poseł do Parlamentu Europejskiego Krzysztof Śmiszek ocenił, że „dzieje się historia”. „Właśnie TSUE wydał wyrok, w którym uznał, że Polska musi uznawać małżeństwa jednopłciowe zawarte za granicą! Brak takiego uznania narusza swobodę unijną – wolność poruszania się po UE oraz narusza nakaz poszanowania życia rodzinnego. I dlatego warto być w UE” – napisał na X.
Według posła Prawa i Sprawiedliwości Sebastiana Kalety TSUE „orzekał w sprawach dotyczących polskiego prawa poza przyznanymi kompetencjami, czyli po prostu nielegalnie”.
Wicemarszałek Sejmu, jeden z liderów Konfederacji Krzysztof Bosak ocenił, że „runął kolejny mit budowany przez ostatnie 20 lat przez prawicowych i centrowych zwolenników integracji europejskiej: że zagwarantowali Polsce w traktatach autonomię w sprawach aksjologicznych i obyczajowych”.
„Niestety jest tak, jak ostrzegaliśmy: samo uznanie nadrzędności prawa UE i logiki pogłębiania integracji daje nieskończone możliwości reinterpretacji porządku prawnego. I właśnie TSUE uznał, że mamy w Polsce uznawać skutki związków homoseksualnych zawartych za granicą, czyli traktować je w Polsce tak, jak rodziny. (...) Dla mnie sprawa jest jasna – TSUE nie ma i nie będzie mieć władzy nad naszym narodem i naszymi sumieniami” – napisał.
Właśnie runął kolejny mit budowany przez ostatnie 20 lat przez prawicowych i centrowych zwolenników integracji europejskiej: że zagwarantowali Polsce w traktatach autonomię w sprawach aksjologicznych i obyczajowych. Temu miało służyć wyłącznie nas z Karty Praw Podstawowych i…
— Krzysztof Bosak 🇵🇱 (@krzysztofbosak) November 25, 2025
"Orzeczenie TSUE to przełom dla społeczności LGBT+ w Polsce"
Annamaria Linczowska z Kampanii Przeciw Homofobii podkreśliła w rozmowie z PAP, że orzeczenie TSUE to przełom dla społeczności LGBT+ w Polsce. – TSUE dał jasny sygnał Polsce, że niedopuszczalna jest sytuacja, gdy państwo nie gwarantuje osobom LGBT+ ochrony prawnej tworzonych przez nie związków. Jest to niezgodne z prawem europejskim – powiedziała.
Zdaniem rozmówczyni PAP orzeczenie jak najszybciej powinno przełożyć się na praktykę. – Dokonana przez TSUE interpretacja prawa unijnego powinna przełożyć się na praktykę, dlatego już teraz apelujemy do ministra spraw wewnętrznych i administracji o wydanie praktycznych wytycznych dla urzędów stanu cywilnego w przedmiocie dokonywania transkrypcji i respektowania prawa UE – powiedziała.
Przewodniczący komisji kodyfikacyjnej prawa cywilnego przy ministerstwie sprawiedliwości, były prezes Trybunału Konstytucyjnego i wieloletni sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, prof. Marek Safjan ocenił, że nie dostrzega w wyroku TSUE „żadnej rewolucji”.
– Prawdę mówiąc, nie dostrzegam w tym żadnej rewolucji, żadnej zmiany istotnej z punktu widzenia samego kierunku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. Już od bardzo dawna wskazuje ono na to, że jeżeli mamy do czynienia z małżeństwem jednopłciowym, które zostało zawarte w jakimkolwiek kraju unijnym, gdzie jest ono uznawane, to skutki prawne takiego małżeństwa muszą być uznawane w innym kraju członkowskim, choćby nawet ten kraj nie przewidywał uregulowania tych relacji – powiedział prof. Safjan.
Podkreślił, że orzeczenie nie prowadzi do automatycznej zmiany polskiego prawa i ustanowienia instytucji małżeństwa jednopłciowego.
Wiceminister sprawiedliwości Dariusz Mazur zaznaczył, że artykuł 18. konstytucji mówiący, że małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny znajduje się pod ochroną, nie pozostaje w sprzeczności z orzeczeniem TSUE ws. uznawania małżeństw jednopłciowych.
W 2021 r. rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar zabiegał, by przy okazji nowelizacji ustawy o dokumentach paszportowych przygotowanej przez MSWiA wypracować rozwiązania, które umożliwią uzyskiwanie polskich paszportów przez dzieci, w których zagranicznych aktach urodzenia wpisano jako rodziców osoby tej samej płci. Wokół kwestii procedury przyznawania polskich dokumentów takim dzieciom toczy się wieloletni spór prawny. Polskie urzędy nie dokonują zwykle transkrypcji takich zagranicznych aktów urodzenia. Na skutek odmowy transkrypcji aktu urodzenia nie można zazwyczaj złożyć skutecznie wniosku o wydanie dziecku polskiego paszportu. Ostatecznie do ustawy nie wpisano przepisów rozstrzygających tę kwestię. (PAP)
akar/ agz/ mhr/ grg/
