Eksperci: należy zmniejszyć ekspozycję dzieci na plastik
Naukowcy nawołują, aby jak najszybciej ograniczyć dzieci z plastikiem. Liczne badania wskazują na jego szerokie, szkodliwe działanie.
Według raportu, opracowanego przez ekspertów z NYU Langone Health, narażenie dzieci na działanie substancji chemicznych stosowanych do produkcji plastikowych przedmiotów codziennego użytku stanowi rosnące zagrożenie dla zdrowia, które może utrzymywać się aż do dorosłości. Artykuł na ten temat, opublikowany na łamach „The Lancet Child & Adolescent Health”, ukazał się równolegle ze spotkaniem ekspertów w Nowym Jorku, poświęconym globalnemu wpływowi plastiku na zdrowie człowieka.
Autorzy tych badań przedstawiają zbierane przez dziesięciolecia dowody wskazujące, że substancje często dodawane do produktów przemysłowych i codziennego użytku mogą przyczyniać się do rozwoju chorób i niepełnosprawności, szczególnie gdy kontakt z nimi ma miejsce na wczesnym okresie życia.
Groźne związki
Przegląd koncentruje się na trzech klasach związków chemicznych - ftalanach, stosowanych w celu nadania plastikom elastyczności, bisfenolach zapewniających im sztywność oraz substancjach per- i polifluoroalkilowych (PFAS), które nadają materiałom odporność na wysoką temperaturę i właściwości hydrofobowe.
Wyniki badań, które łącznie objęły tysiące ciężarnych matek, płodów i dzieci, powiązały te toksyny z szerokim zakresem długofalowych problemów zdrowotnych, w tym z chorobami serca, otyłością, niepłodnością i astmą.
„Nasze ustalenia wskazują na rolę plastiku w powstawaniu wielu chorób przewlekłych, które dają o sobie znać w okresie dojrzewania i dorosłości” – mówi główny autor badania, prof. Leonardo Trasande.
Jeśli chcemy, aby dzieci były zdrowe i żyły dłużej, musimy poważnie podejść do ograniczenia stosowania tych materiałów
Substancje te znajdują się w wielu produktach, takich jak opakowania żywności, kosmetyki czy paragony.
Mikroplastik trafia do organizmu
Eksperci zwracają także uwagę, że kiedy tworzywa sztuczne są używane, podgrzewane lub poddawane obróbce chemicznej - uwalniają także cząsteczki mikroplastiku, które następnie trafiają do organizmu.
Działanie toksyn na organizm jest szerokie. Substancje chemiczne stosowane w tworzywach sztucznych wywołują na przykład nadmierną reakcję układu odpornościowego oraz zakłócają działanie hormonów wpływających na wiele różnych procesów. Uważa się również, że oddziałują na rozwój mózgu - liczne badania wiążą narażenie we wczesnym okresie życia z obniżeniem IQ oraz problemami neurorozwojowymi, takimi jak autyzm czy ADHD.
Raport omawia także strategie ograniczania użycia plastiku i ochrony zdrowia ludzi.
Jak unikać zagrożenia?
„Rodzice mogą podjąć bezpieczne i proste kroki, aby ograniczyć narażenie swoich dzieci na plastik, i to bez nadwyrężania domowego budżetu” - mówi prof. Trasande. Pomocne może być np. zastępowanie plastikowych pojemników szkłem lub stalą nierdzewną oraz unikanie podgrzewania w kuchence mikrofalowej i mycia w zmywarce plastikowych naczyń.
Dzięki jasnym zaleceniom pracownicy ochrony zdrowia mogą wspierać rodziców w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących używanych produktów i kierować ich ku bezpieczniejszym rozwiązaniom. Badacze sugerują także, aby klinicyści współpracowali ze szkołami i organizacjami społecznymi, angażując młodsze pokolenia w temat zagrożeń zdrowotnych wynikających z kontaktu z plastikiem.
Potrzebne odpowiednie regulacje
Na poziomie polityki zdrowia publicznego badacze apelują o wprowadzenie bardziej rygorystycznych regulacji, które pozwoliłyby ograniczyć użycie zbędnych wyrobów plastikowych - zwłaszcza w społecznościach o niskich dochodach, gdzie widać głębokie nierówności dotyczące zdrowia.
Przegląd ukazał się tuż po ostatniej rundzie negocjacji nad Globalnym Traktatem ds. Plastiku ONZ, która odbyła się w zeszłym miesiącu w Genewie. Tworzony właśnie traktat to międzynarodowa inicjatywa na rzecz walki z zanieczyszczeniem plastikiem - ponad 100 krajów opowiada się za wprowadzeniem prawnie wiążących limitów produkcji.
Autorzy raportu zwracają uwagę, że choć wartość ekonomiczna przemysłu tworzyw sztucznych jest często podnoszona jako przeszkoda w wprowadzaniu regulacji, to wynikające z narażenia na plastik koszty opieki zdrowotnej są gigantyczne - według badań sięgają około 250 miliardów dolarów rocznie tylko w samych Stanach Zjednoczonych.
Marek Matacz (PAP)
mat/ zan/ know/
