Bośnia i Hercegowina

Bosna i Hercegovina

obszar: 51 209 km2

ludność: 3 795 499 (III 2017)

stolica: Sarajewo

ludność: 369 534 (2013)

Języki urzędowe: serbski, chorwacki i bośniacki

Święto narodowe: 1 III - Dzień Niepodległości (1992) oraz 25 XI - Dzień Państwowości (1943)

Jednostka monetarna: 1 marka wymienialna (BAM) = 100 fenigów

Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, IMF(MFW), WHO, ISE

 Polska

 Albania

 Andora

 Austria

  Belgia

 Białoruś

 Bośnia i Hercegowina

 Bułgaria

 Chorwacja

 Czarnogóra

 Czechy

 Dania

 Estonia

 Finlandia

 Francja

 Gibraltar

 Grecja

 Guernsey

 Hiszpania

 Holandia

 Irlandia

 Irlandia Północna

 Islandia

 Jersey

 Kosowo

 Liechtenstein

 Litwa

 Luksemburg

 Łotwa

 Macedonia

 Malta

 Mołdawia

 Monako

 Niemcy

 Norwegia

 Portugalia

 Rosja

 Rumunia

 San Marino

 Serbia

 Słowacja

 Słowenia

 Szwajcaria

 Szwecja

 Ukraina

 Watykan

 Węgry

 Wielka Brytania

 Włochy

 Wyspa Man

 Wyspy Owcze

• Afryka
• Ameryka
• Azja
• Oceania

Państwo niepodległe od 1 III 1992 r. Uznanie międzynarodowe zostało potwierdzone przyjęciem do ONZ 22 V 1992 r. Poprzednio republika związkowa, wchodząca w skład Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii.
Do 5 X 1996 r. nosiła nazwę Republika Bośni i Hercegowiny.
Zgodnie z konstytucją, ustaloną w układzie pokojowym w Dayton (USA), parafowanym 21 XI 1995 r. przez prezydentów Bośni i Hercegowiny, Chorwacji i Serbii (podpisany w Paryżu 14 XII 1995), w skład Bośni i Hercegowiny wchodzi Federacja Muzułmańsko-Chorwacka (51 proc. terytorium) oraz Republika Serbska (49 proc.).
Funkcję kolegialnego szefa państwa pełni 3-osobowe Prezydium Bośni i Hercegowiny, w którego skład wchodzi po jednym przedstawicielu każdej ze wspólnot narodowych - Bośniaków, Serbów i Chorwatów, wybieranych w wyborach powszechnych na kadencję 4-letnią. Bośniak i Chorwat wybierani są przez ludność Federacji, a Serb przez mieszkańców Republiki Serbskiej. Na czele Prezydium stoi przewodniczący, którym zostaje na zasadzie rotacji co 8 miesięcy kolejno każdy z jego członków.
Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego parlamentu - Zgromadzenia (Skupštiny) - składającego się z izby niższej - Izby Reprezentantów oraz izby wyższej - Izby Narodu. W skład Izby Reprezentantów, wybieranej w wyborach powszechnych, wchodzi 42 deputowanych (28 z Federacji Muzułmańsko-Chorwackiej i 14 z Republiki Serbskiej). Izba Narodu liczy 15 członków (po 5 przedstawicieli każdej z trzech narodowości), mianowanych przez parlamenty Federacji (10 członków) i Republiki Serbskiej (5). Kadencja parlamentu trwa 4 lata.
Parlament mianuje centralny rząd republiki, odpowiedzialny za politykę zagraniczną, handel zagraniczny, gospodarkę, łączność i wymiar sprawiedliwości. W jego skład wchodzi obecnie 10 członków (3 Serbów, 3 Chorwatów i 4 Bośniaków). Na czele rządu stoi premier, którego kadencja trwa 4 lata.
Federacja Muzułmańsko-Chorwacka i Republika Serbska posiadają własne organa władzy wykonawczej i ustawodawczej.
Na mocy porozumienia z Dayton wysoki przedstawiciel wspólnoty międzynarodowej (od 11 III 2009 Valentin INZKO) posiada szerokie uprawnienia w zakresie władzy ustawodawczej i wykonawczej.

Prezydium Bośni i Hercegowiny

utworzony 31 III 2015 r., stan po zmianach z V 2016 r.

premier - Denis ZVIZDIĆ /Bośniak/ /SDA/
wicepremier oraz minister finansów i skarbu - Vjekosav BEVANDA
wicepremier oraz minister handlu zagranicznego i stosunków gospodarczych - Mirko ŠAROVIĆ
ministrowie:
spraw zagranicznych - Igor CRNADAK
obrony - Marina PENDREŠ /kob./
bezpieczeństwa - Dragan MEKTIĆ
transportu i łączności - Ismir JUSKO
spraw obywatelskich - Adil OSMANOVIĆ
ds. praw człowieka i uchodźców - Semiha BOROVAC /kob./
sprawiedliwości - Josip GRUBEŠA

 *

poprzedni premier - Vjekoslav BEVANDA /Chorwat/ /HDZ BiH/ /12 I 2012 - 31 III 2015/

przewodniczący - Mladen BOSIĆ /SDS/ /od 9 IV 2018/  

Podział mandatów po wyborach z 12 października 2014 r.: SDA 10, SNSD 6, SDS 5, DF 5, SBB BiH 4, HDZ BiH 4, SDP BiH 3, inne 5. Razem 42.

przewodniczący - Safet SOFTIĆ /SDA/ /od 16 VI 2018/

Utworzona 29 stycznia 2015 r.

Partia Akcji Demokratycznej /Stranka Demokratske Akcije - SDA/ - partia muzułmańska utworzona 26 maja 1990 r.; przywódca: Bakir IZETBEGOVIĆ.

Związek Niezależnych Socjaldemokratów /Savez Nezavisnih Socialdemokratu - SNSD/ - partia działająca w Republice Serbskiej, utworzona w maju 2002 r. w wyniku połączenia się Partii Niezależnych Socjaldemokratów /Stranka Nezavisnih Socialdemokratu - SNSD, zał. XII 1996/ i Demokratycznej Partii Socjalistycznej /Demokratska Socijalistička Partija - DSP, zał. III 2000/; przewodn.: Milorad DODIK.

Serbska Partia Demokratyczna /Srpska Demokratska Stranka - SDS/ - partia Serbów bośniackich utworzona w 1990 r.; przewodn.: Vukota GOVEDARICA.

Front Demokratyczny /Demokratska Fronta - DS/ - partia utworzona w lipcu 2012 r.; przewodn.: Željko KOMŠIĆ.

Związek na rzecz Lepszej Przyszłości Bośni i Hercegowiny /Savez za Bolju Budućnost BiH - SBB BiH/ - partia utworzona 30 października 2009 r.; przewodn.: Fahrudin RADNOČIĆ.

Chorwacka Wspólnota Demokratyczna w Bośni i Hercegowinie /Hrvatska Demokratska Zajednica Bosna i Hercegovina - HDZ BiH/ - utworzona 18 sierpnia 1990 r. jako organizacja filialna partii HDZ działającej w Chorwacji; od 15 lipca 2000 r. niezależna partia; przewodn.: Dragan ČOVIĆ; sekr. gen.: Miljana GLAMUZINA /kob./.

Socjaldemokratyczna Partia Bośni i Hercegowiny /Social Demokratska Partija Bosna i Hercegovina - SDP BiH/ - utworzona w lutym 1999 r. w wyniku połączenia się Partii Socjaldemokratycznej /Social Demokratska Partija - SDP, zał. 1990, d. Związek Komunistów Bośni i Hercegowiny/ z Unią Socjaldemokratów Bośni i Hercegowiny /USD BiH/; przewodn.: Nermin NIKŠIĆ.

Partia na rzecz Bośni i Hercegowiny /Stranka za Bosnu i Hercegovinu - SBiH/ - zarejestrowana w marcu 1996 r.; opowiada się za zjednoczoną, wielonarodową Bośnią; przywódca: Amer JERLAGIĆ.

Partia na rzecz Postępu Demokratycznego /Partija Demokratskog Progresa - PDP/ - utworzona we wrześniu 1999 r.; skupia niezależnych intelektualistów i umiarkowanych polityków; przewodn.: Branislav BORENOVIĆ.

Demokratyczny Związek Ludowy /Demokratska Narodna Zajednica - DNZ/ - partia utworzona w styczniu 1996 r.; przewodn.: Rifat DOLIĆ.

Serbska Partia Radykalna Republiki Serbskiej /Srpska Radikalna Stranka Republike Serpske - SRS RS/ - utworzona w kwietniu 1993 r. organizacja filialna Serbskiej Partii Radykalnej działającej w Serbii; przewodn: Milanko MIHAJLICA.

Socjalistyczna Partia Serbii Republiki Serbskiej /Socijalistička Partija Srbije za Republiku Srpsku - SPS RS/ - utworzona w lipcu 1993 r. organizacja filialna działającej w Serbii /Jugosławia/ Socjalistycznej Partii Serbii; przewodn.: Petar DJOKIĆ.

Serbski Sojusz Narodowy /Srpski Narodni Savez - SNS/ - partia utworzona w sierpniu 1997 r.; przewodn.: Dragan KOSTIĆ.

Serbski Sojusz Narodowy-Biljana Plavšić /Srpski Narodni Savez-Biljana Plavšić - SNS BP/ - partia utworzona w czerwcu 2000 r. przez b. przewodniczącą Serbskiego Sojuszu Narodowego /SNS/; przewodn.: Biljana PLAVŠIĆ /kob./.

Obywatelska Partia Demokratyczna /Gradjanska Demokratska Stranka - GDS/ - utworzona w kwietniu 1990 r.; przewodn.: Ibrahim SPAHIĆ.

Liberalna Partia Demokratyczna /Liberalna Demokratska Stranka - LDS/ - utworzona w 2000 r.; przewodn.: Lamija TANOVIĆ /kob./.

Konfederacja Niezależnych Związków Zawodowych Bośni i Hercegowiny /Savez Samostalnih Sindikata Bosne i Hercegovine - SSS BiH/ - założona w 1905 r., liczy ponad 200 000 członków; przewodn.: Ismet BAJRAMOVIĆ.

Konfederacja Związków Zawodowych Republiki Serbskiej /Savez Sindikata Republike Srpske - SSRS/ - założona w sierpniu 1992 r.; liczy ok. 190 000 członków; przewodc.: Čedo VOLAŠ.

Dnevni Avaz - dziennik, Sarajewo, zał. 2 X 1993.

Dnevni List - dziennik, Mostar, zał. 2001.

EuroBlic - dziennik, Banja Luka, zał. 4 VII 2000.

Faktor - dziennik, Sarajewo, zał. 12 XI 2015.

Glas Srpske - dziennik rządowy Republiki Serbskiej, Banja Luka, zał. 15 IX 1992

Nezavisne Novine - dziennik, Banja Luka, zał. 27 XII 1995.

Oslobodjenje - dziennik poranny, Sarajewo, zał. 30 VIII 1943.

Press RS - dziennik, Banja Luka, zał. 2011.

Večernji List - dziennik, Mostar, zał. 2007.

BH Dani - tygodnik niezależny, Sarajewo, zał. 3 IX 1992.

Hrvatska Riječ - tygodnik chorwacki, Sarajewo, zał. 2002.

Novi Reporter - tygodnik, Banja Luka, zał. 1 III 2003.

Slobodna Bosna - tygodnik niezależny, Sarajewo, wersja drukowana zamknięta w 2015, obecnie tylko wyd. internetowe.

Federalna Novinska Agencija - FENA - państwowa agencja prasowa, Sarajewo, zał. IV 1992 pod nazwą BiH Press.

Nezavisna Novinska Agencija - ONASA - agencja prasowa, Sarajewo, zał. 1994.

Nezavisna Informativna Novinska Agencija - NINA - agencja prywatna, Mostar, zał. 2003.