Izrael
Flaga
Godło Państwo Izrael
Medinat Israel
obszar: 20 770 km2
ludność: 8 287 691 (2017)
stolica: Tel Awiw x)
ludność: 414 600 (2013)
Język urzędowy: hebrajski
Święto narodowe: 19 IV (w 2018 r.) - Dzień Niepodległości (1948) (święto ruchome, obchodzone zgodnie z kalendarzem żydowskim w kwietniu lub maju)
Jednostka monetarna: 1 szekel (ILS) = 100 agorot
Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, IMF(MFW), WTO, WHO, OECD
-----------------
/Państwo Izrael - Medinat Israel/ obszar: 20 770 km kw. ludność: 8 238 300 /2014/ stolica: Tel-Awiw 1) ludność: 414 600 /2013/ USTRÓJ: Republika. Głową państwa jest prezydent, wybierany przez parlament na 7 lat. Władza ustawodawcza należy do parlamentu /Kneset/ o kadencji 4-letniej, liczącego 120 deputowanych wyłanianych w wyborach powszechnych. Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na którego czele stoi premier. Premierem zostaje przywódca partii, która zwyciężyła w wyborach parlamentarnych. Rząd jest odpowiedzialny przed parlamentem. Język urzędowy: hebrajski. Święto narodowe: 23 IV /w 2015r./ - Dzień Niepodległości /1948/ 2). Jednostka monetarna: 1 szekel /ILS/ = 100 agorot. Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, IMF/MFW/, WTO, WHO, OECD. GŁOWA PAŃSTWA prezydent - Reuwen RIWLIN /Likud/ /od 24 VII 2014/ RZĄD utworzony 14 V 2015 r., stan po zmianach z 11 I 2016 r. premier oraz min. spraw zagranicznych, , łączności, współpracy regionalnej i gospodarki - Benjamin NETANJAHU /Likud/ ministrowie: spraw wewnętrznych oraz ds. rozwoju Negew i Galilei - Arjeh DERI /Szas/ obrony - Mosze JA'ALON /Likud/ rolnictwa i rozwoju rolnego - Uri ARIEL /HBHJ/ budownictwa mieszkaniowego i ogólnego - Joaw GALANT /Kulanu/ kultury i sportu - Miri REGEW /kob./ /Likud/ oświaty i ds. diaspory - Naftali BENNETT /HBHJ/ ochrony środowiska - Awi GABAI /Kulanu/ finansów - Mosze KAHLON /Kulanu/ ds. imigrantów i integracji - Zeew ELKIN /Likud/ transportu, bezpieczeństwa drogowego, ds. służb specjalnych i energetyki atomowej - Israel KAC /Likud/ ds. bezpieczeństwa publicznego, spraw strategicznych i informacji - Gilan ERDAN /Likud/ turystyki - Jariw LEWIN /Likud/ sprawiedliwości - Ajelet SZAKED /HBHJ/ infrastruktury narodowej, energetyki i zasobów wodnych - Juwal SZTEINIC /Likud/ ds. religii - Dawid AZULAI /Szas/ nauki i technologii - Ofir AKUNIS /Likud/ ds. równouprawnienia społecznego - Gila GAMLIEL /kob./ /Likud/ ds. ubezpieczeń i służb społecznych - Haim KAC /Likud/ zdrowia - Jakow LICMAN /JH/ * poprzedni prezydent - Szimon PERES /Kadima/ /15 VII 2007 - 24 VII 2014/ poprzedni premier - Benjamin NETANJAHU /Likud/ /31 III 2009 - 14 V 2015/ PARLAMENT /Kneset/ spiker - Juli-Joel EDELSTEIN /Likud/ Podział mandatów po wyborach z 17 marca 2015 r.: partie mandaty Likud 30 Blok Syjonistyczny 24 Wspólna Lista 13 JA 11 Kulanu 10 Żydowski Dom 8 Szas 7 IB 6 JH 6 Merec 5 --------- 120 PARTIE Likud /Konsolidacja/- blok partii prawicowych utworzony we wrześniu 1973 r.; w jego skład weszły Partia Wolności /Cherut - zał. 1948/ i Partia Liberalna /Miflaga Liberalit - zał. 1961/, od sierpnia 1988 połączone w "Likud - Ruch Narodowo-Liberalny" , oraz kilka mniejszych ugrupowań; 6 lutego 2003 r. w skład Likudu weszła partia Izrael z Imigracją /Israel Ba Alija - IBA, zał. 1995, reprezentująca interesy imigrantów z krajów b. ZSRR/; przewodn.: Benjamin NETANJAHU. Izraelska Partia Pracy /Awoda/ - utworzona w styczniu 1968r. z połączenia Robotniczej Partii Izraela /Mifleget Poalei Erec Israel - Mapai/, Zjednoczenia Pracy /Achdut Haawoda/ oraz Izraelskiej Listy Robotniczej /Reszimat Poalei Israel - Rafi/; do XI 1991r. nosiła nazwę Mai; w 2004r. przyłączyła się do niej partia Jeden Naród /Am Ehad/; przewodn.: Isaak HERZOG. Hatnuah /Ruch/ - partia utworzona 27 listopada 2012r. przez grupę b. członków partii Kadima; przewodn.: Cipi LIWNI /kob./. Jest Przyszłość /Jesz Atid - JA/ - partia utworzona w styczniu 2012r.; przywódca: Jair LAPID. My Wszyscy /Kulanu/ - partia utworzona 27 listopada 2014r.; przywódca: Mosze KAHLON. Żydowski Dom /Ha Bajit Ha Jehudi - HBHJ/ - partia prawicowa, ortodoksyjna, utworzona w listopadzie 2008r. w wyniku połączenia 3 ugrupowań: Moledet /Ojczyzna; zał. 1988/, Tekuma i Narodowa Partia Religijna /Mafdal; zał. 1956/; przywódca: Naftali BENNETT. Sefardyjska Partia Strażników Tory /Szas/ - partia ortodoksyjnych Żydów sefardyjskich, utworzona w 1984r.; przywódca: Arjeh DERI. Nasz Dom Izrael /Israel Beiteinu - IB/ - partia utworzona w styczniu 1999r.; wyraża poglądy imigrantów rosyjskich; przywódca: Awigdor LIEBERMAN. Merec - partia utworzona w grudniu 2003r. wyniku połączenia partii Merec /zał. 1992/ z partią Dahar; do lipca 2005r. nosiła nazwę Jahad /Razem/; następnie od 2006r. nazwę Merec; 22 grudnia 2009r. połączyła się z partią Nowy Ruch /Hatnua HaHadasza/ i przyjęła nazwę Nowy Ruch-Merec; następnie wróciła do poprzedniej nazwy; przewodn.: Zehawa GAL-ON /kob./. Demokratyczny Front na rzecz Pokoju i Równości /Hadasz/ - partia utworzona 15 marca 1977r.; przewodn.: Ajman ODEH. Narodowe Zgromadzenie Demokratyczne /Balad/ - partia reprezentująca interesy społeczności arabskiej, utworzona w 1999r.; przywódca: Dżamal ZAHALKA. Zjednoczona Lista Arabska /Raam-Tal/ - partia społeczności arabskiej, utworzona w 1996r.; przywódca: Ibrahim SARSUR. Niepodległość /Azmaut/ - partia utworzona 17 stycznia 2011r. w wyniku rozłamu w Izraelskiej Partii Pracy; przewodn.: Ehud BARAK. Naprzód /Kadima/ - partia utworzona 21 listopada 2005r. w wyniku rozłamu w partii Likud; przewodn.: Akram HASSON. Stowarzyszenie Izraelskie /Agudat Israel - AI/ - skrajnie prawicowa ortodoksyjna partia religijna, utworzona w 1912r.; przewodn.: Jaakow LICMAN. Zjednoczona Lista Tory /Degel Hatora - DH/ - partia religijna utworzona w 1988r. przez b. członków Stowarzyszenia Izraelskiego /Agudat Israel/; przewodn.: Mosze GAFNI. Komunistyczna Partia Izraela /Maki/ - utworzona w 1948r., jako kontynuatorka KP Palestyny, założonej w 1920r. z połączenia dwu partii komunistycznych - żydowskiej i arabskiej; kierownictwo kolektywne. Szinui /Zmiana/ - partia liberalna utworzona w 1974r.; przewodn.: Ron LEWINTAL. Siła dla Izraela /Otzma Le Israel/ - partia utworzona 13 listopada 2012r. przez grupę b. członków Zjednoczenia Narodowego; przewodn.: Arjeh ELDAD. * Blok Syjonistyczny /Ha Mahane Ha Zioni/ - centro-lewicowy sojusz wyborczy, utworzony w grudniu 2014r. przez Izraelską Partię Pracy /Awoda/ i Ruch /Hatnuah/; przywódca: Isaak HERZOG. Wspólna Lista /Ha Reshima Ha Meshutefet/ - sojusz 4 partii arabskich, m.in. Raam-Tal, Balad, Hadasz; przywódca: Ajman ODEH. Zjednoczony Judaizm Tory /Jahadut Hatora - JH/ - blok skupiający ortodoksyjne partie religijne, w jego skład weszły Zjednoczona Lista Tory i Stowarzyszenie Izraelskie; przywódcy: Jakow LICMAN, Mosze GAFNI. ZWIĄZKI ZAWODOWE Powszechna Konfederacja Pracy Izraela /Histadrut/ - założona w 1920r., należy do MKWZZ; liczy 650 000 członków; przewodn.: Awi NISSENKORN.x)W wyniku decyzji rządu i parlamentu Izraela z 30 lipca 1980 r. (ustawa Podstawowe Prawo Jerozolimy), podjętej wbrew rezolucji ONZ z 1947 r. o umiędzynarodowieniu Jerozolimy, stolicą Izraela i siedzibą centralnych władz tego państwa jest Jerozolima. Społeczność międzynarodowa, w tym Polska, nie uznaje tego aktu i ambasady większości państw znajdują się w Tel Awiwie. 6 XII 2017 r. Stany Zjednoczone oficjalnie uznały Jerozolimę za stolicę Izraela i rozpoczęły procedurę przenoszenia ambasady amerykańskiej do tego miasta.
Afganistan
Arabia Saudyjska
Armenia
Azerbejdżan
Bahrajn
Bangladesz
Bhutan
Brunei
Chiny
Cypr
Filipiny
Gruzja
Indie
Indonezja
Irak
Iran
Izrael
Japonia
Jemen
Jordania
Kambodża
Katar
Kazachstan
Kirgistan
Korea Południowa
Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna
Kuwejt
Laos
Liban
Malediwy
Malezja
Mjanma
Mongolia
Nepal
Oman
Pakistan
Singapur
Sri Lanka
Syria
Tadżykistan
Tajlandia
Tajwan
Timor Wschodni
Turcja
Turkmenistan
Uzbekistan
Wietnam
Zjednoczone Emiraty Arabskie
Pozostałe kontynenty
Ustrój
Republika. Głową państwa jest prezydent, wybierany przez parlament na 7 lat.
Władza ustawodawcza należy do parlamentu (Kneset) o kadencji 4-letniej, liczącego 120 deputowanych wyłanianych w wyborach powszechnych.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na którego czele stoi premier. Premierem zostaje przywódca partii, która zwyciężyła w wyborach parlamentarnych. Rząd jest odpowiedzialny przed parlamentem..
prezydent - Reuwen RIWLIN /Likud/ /od 24 VII 2014/
poprzedni prezydent - Szimon PERES /Kadima/ /15 VII 2007 - 24 VII 2014/
utworzony 14 V 2015 r., stan po zmianach z 28 XI 2017 r.
premier oraz min. spraw zagranicznych oraz p.o. min. zdrowia - Benjamin NETANJAHU /Likud/
ministrowie:
spraw wewnętrznych oraz ds. rozwoju Negew i Galilei - Arjeh DERI /Szas/
obrony - Awigdor LIEBERMAN /IB/
rolnictwa i rozwoju rolnego - Uri ARIEL /HBHJ/
ds. imigrantów i integracji - Sofa LANDVER /kob./ /IB/
budownictwa mieszkaniowego i ogólnego - Joaw GALANT /Kulanu/
kultury i sportu - Miri REGEW /kob./ /Likud/
gospodarki i przemysłu - Eli COHEN /Kulanu/
ds. diaspory i oświaty - Naftali BENNETT /HBHJ/
finansów - Mosze KAHLON /Kulanu/
ds. służb specjalnych, transportu i energii atomowej - Israel KAC /Likud/
ds. Jerozolimy i dziedzictwa narodowego oraz ochrony środowiska - Zeev ELKIN /Likud/
ds. bezpieczeństwa publicznego, spraw strategicznych i informacji - Gilad ERDAN /Likud/
turystyki - Jariw LEWIN /Likud/
sprawiedliwości - Ajelet SZAKED /kob./ HBHJ/
energetyki - Juwal SZTEINIC /Likud/
współpracy regionalnej - Cachi HANEGBI /Likud/
ds. religii - Dawid AZULAI /Szas/
nauki i technologii - Ofir AKUNIS /Likud/
ds. równouprawnienia społecznego - Gila GAMLIEL /kob./ /Likud/
pracy, ubezpieczeń społecznych i służb społecznych - Haim KAC /Likud/
łączności - Ajub KARA /Likud/
*
poprzedni premier - Benjamin NETANJAHU /Likud/ /31 III 2009 - 14 V 2015/
Parlament Knesetspiker - Juli-Joel EDELSTEIN /Likud/
Podział mandatów po wyborach z 17 marca 2015 r.: Likud 30, Blok Syjonistyczny 24, Wspólna Lista 13, JA 11, Kulanu 10, Żydowski Dom 8, Szas 7, IB 6, JH 6, Merec 5. Razem 120.
Izraelska Partia Pracy /Awoda/ - utworzona w styczniu 1968 r. z połączenia Robotniczej Partii Izraela /Mifleget Poalei Erec Israel - Mapai/, Zjednoczenia Pracy /Achdut Haawoda/ oraz Izraelskiej Listy Robotniczej /Reszimat Poalei Israel - Rafi/; do XI 1991 r. nosiła nazwę Mai; w 2004 r. przyłączyła się do niej partia Jeden Naród /Am Ehad/; przewodn.: Awi GABBAJ.
Hatnuah /Ruch/ - partia utworzona 27 listopada 2012 r. przez grupę b. członków partii Kadima; przewodn.: Cipi LIWNI /kob./.
Jest Przyszłość /Jesz Atid - JA/ - partia utworzona w styczniu 2012 r.; przywódca: Jair LAPID.
My Wszyscy /Kulanu/ - partia utworzona 27 listopada 2014 r.; przywódca: Mosze KAHLON.
Żydowski Dom /Ha Bajit Ha Jehudi - HBHJ/ - partia prawicowa, ortodoksyjna, utworzona w listopadzie 2008 r. w wyniku połączenia 3 ugrupowań: Moledet /Ojczyzna; zał. 1988/, Tekuma i Narodowa Partia Religijna /Mafdal; zał. 1956/; przywódca: Naftali BENNETT.
Sefardyjska Partia Strażników Tory /Szas/ - partia ortodoksyjnych Żydów sefardyjskich, utworzona w 1984 r.; przewodn.: Arjeh DERI.
Nasz Dom Izrael /Israel Beiteinu - IB/ - partia utworzona w styczniu 1999 r.; wyraża poglądy imigrantów rosyjskich; przywódca: Awigdor LIEBERMAN.
Merec - partia utworzona w grudniu 2003 r. wyniku połączenia partii Merec /zał. 1992/ z partią Dahar; do lipca 2005 r. nosiła nazwę Jahad /Razem/; następnie od 2006 r. nazwę Merec; 22 grudnia 2009 r. połączyła się z partią Nowy Ruch /Hatnua HaHadasza/ i przyjęła nazwę Nowy Ruch-Merec; następnie wróciła do poprzedniej nazwy; przewodn.: Zehawa GAL-ON /kob./.
Demokratyczny Front na rzecz Pokoju i Równości /Hadasz/ - partia utworzona 15 marca 1977 r.; przewodn.: Ajman ODEH.
Narodowe Zgromadzenie Demokratyczne /Balad/ - partia reprezentująca interesy społeczności arabskiej, utworzona w 1995 r.; przywódca: Dżamal ZAHALKA.
Zjednoczona Lista Arabska /Raam-Tal/ - partia społeczności arabskiej, utworzona w 1996 r.; przywódca: Ibrahim SARSUR.
Niepodległość /Azmaut/ - partia utworzona 17 stycznia 2011 r. w wyniku rozłamu w Izraelskiej Partii Pracy; przewodn.: Ehud BARAK.
Naprzód /Kadima/ - partia utworzona 21 listopada 2005 r. w wyniku rozłamu w partii Likud; przewodn.: Akram HASSON.
Stowarzyszenie Izraelskie /Agudat Israel - AI/ - skrajnie prawicowa ortodoksyjna partia religijna, utworzona w 1912 r.; przewodn.: Jaakow LICMAN.
Zjednoczona Lista Tory /Degel Hatora - DH/ - partia religijna utworzona w 1988 r. przez b. członków Stowarzyszenia Izraelskiego /Agudat Israel/; przewodn.: Mosze GAFNI.
Komunistyczna Partia Izraela /Maki/ - utworzona w 1948 r., jako kontynuatorka KP Palestyny, założonej w 1920 r. z połączenia dwu partii komunistycznych - żydowskiej i arabskiej; kierownictwo kolektywne.
Szinui /Zmiana/ - partia liberalna utworzona w 1974 r.; przewodn.: Ron LEWINTAL.
Siła dla Izraela /Otzma Le Israel/ - partia utworzona 13 listopada 2012 r. przez grupę b. członków Zjednoczenia Narodowego; przewodn.: Arjeh ELDAD. * Blok Syjonistyczny /Ha Mahane Ha Zioni/ - centro-lewicowy sojusz wyborczy, utworzony w grudniu 2014 r. przez Izraelską Partię Pracy /Awoda/ i Ruch /Hatnuah/; przywódcy: Icchak HERZOG i Cipi LIWNI /kob./.
Wspólna Lista /Ha Reshima Ha Meshutefet/ - sojusz 4 partii arabskich, m.in. Raam-Tal, Balad, Hadasz; przywódca: Ajman ODEH.
Zjednoczony Judaizm Tory /Jahadut Hatora - JH/ - blok skupiający ortodoksyjne partie religijne, w jego skład weszły Zjednoczona Lista Tory i Stowarzyszenie Izraelskie; przywódcy: Jakow LICMAN, Mosze GAFNI.
Związki zawodowe
Powszechna Konfederacja Pracy Izraela /Histadrut/ - założona w 1920 r., należy do MKWZZ; liczy 650 000 członków; przewodn.: Awi NISSENKORN.
Globes - poranny, gospodarczy, w jęz. hebrajskim, Tel Awiw, zał. 1983.
Haarec /Kraj/ - poranny, liberalny, niezależny, w jęz. hebrajskim, Tel Awiw, zał. 1919.
Hacofe /Obserwator/ - poranny w jęz. hebrajskim, Tel- wiw, zał. 1938.
Hamodia /Kurier/ - poranny w jęz. hebrajskim, Jerozolima, zał. 1950.
Israel Hajom - centroprawicowy, w jęz. hebrajskim i angielskim /wersja online/, Tel Awiw, zał. 2007.
al-Ittihad /Federacja/ - organ KC Komunistycznej Partii Izraela w jęz. arabskim, Hajfa, zał. 1944; do maja 1983 r. ukazywał się dwa razy w tygodniu.
Jedijot Achronot /Ostatnie Wiadomości/ - wieczorny, niezależny w jęz. hebrajskim, Tel Awiw, zał. 1939.
The Jerusalem Post - poranny, niezależny w jęz. angielskim, Jerozolima, zał. 1932 pt. "The Palestine Post", od 1950 wychodzi pod obecnym tytułem.
Le Journal d'Israel - niezależny w jęz. francuskim, Tel Awiw, zał. 1971.
Kalkalist - gospodarczy w jęz. hebrajskim, Tel Awiw, zał. 18 II 2008.
al-Kuds /Jerozolima/ - w jęz. arabskim, Jerozolima, zał. 1951.
Kurier - w jęz. rosyjskim, Tel Awiw, zał. 1991.
Maariw /Wieczór/ - wieczorny, niezależny w jęz. hebrajskim, Tel Awiw, zał. 1948.
Új Kelet /Nowy Wschód/ - poranny w jęz. węgierskim, Tel Awiw, zał. 1918 jako tygodnik, od 1920 dziennik.
Wiesti - prawicowy w jęz. rosyjskim, Tel Awiw, zał. 1992.
Czasopisma
Bamachane /W Obozie/ - ilustrowany tygodnik wojskowy, Tel Awiw, zał. 1934.
B'Szewa /O Siódmej/ - tygodnik w jęz. hebrajskim, zał. VII 2002.
Christian News from Israel - czasopismo wyd. przez Ministerstwo ds. Religii w językach angielskim, francuskim i hiszpańskim, ukazuje się 2 razy w roku, Jerozolima, zał. 1949.
Dawar Haszawua - tygodnik ilustrowany, wyd. Histadrutu, Tel Awiw; zał. 1946.
Labour in Israel - miesięczny biuletyn Histadrutu, w językach angielskim, francuskim, niemieckim i hiszpańskim, Tel Awiw.
Molad - niezależne czasopismo polityczno-literackie w jęz. hebrajskim, ukazuje się 2 razy w roku, Jerozolima, zał. 1948.
Reszumot - oficjalne czasopismo rządowe, wyd. przez Ministerstwo Sprawiedliwości w jęz. hebrajskim, arabskim i angielskim; Jerozolima, zał. 1948.
Weekendowe Nowiny-Kurier - tygodnik w jęz. polskim, Tel Awiw, zał. 1952; do I 1992 ukazywał się jako dziennik poranny.
WIZO Review - organ Międzynarodowej Organizacji Syjonistycznej Kobiet w językach angielskim, hiszpańskim i niemieckim, Tel Awiw, zał. 1947.
Itonut Israelit Meugedet /ITIM/ - spółdzielcza agencja informacyjna z siedzibą w Tel Awiwie, zał. 1950.
Jewish Telegraphic Agency /JTA/ - z siedzibą w Jerozolimie, zał. 1917.
