Traktat polsko-francuski. Co zakłada porozumienie?
Wspieranie wspólnych projektów, koprodukcji artystycznych i inicjatyw promujących historię, rozpowszechnianie dzieł kultury obu krajów - to niektóre z ustaleń podpisanego w piątek traktatu polsko-francuskiego o wzmocnionej współpracy i przyjaźni. W nowym traktacie o współpracy polsko-francuskiej strony zobowiązały się także do udzielania wzajemnej pomocy w razie napaści, łącznie z użyciem środków wojskowych, zgodnie ze zobowiązaniami NATO i UE. Traktat zobowiązuje też do zwiększenia współpracy i interoperacyjności armii francuskiej i polskiej.
Prezydent Francji Emmanuel Macron i premier Polski Donald Tusk podpisali w piątek w Nancy traktat polsko-francuski o wzmocnionej współpracy i przyjaźni. Wcześniej Tusk informował, że w traktacie ma być zapis, który w przypadku zagrożenia zobowiązuje oba kraje do udzielenia sobie pomocy, w tym militarnej.
Wzajemne wspieranie rozwoju i rozpowszechniania dzieł kultury
W dokumencie poruszona została także współpracy na polu kultury. Zgodnie z zawartymi w traktacie postulatami, "strony zacieśniają współpracę między instytucjami, podmiotami kultury i artystami obu stron". W tym celu oba państwa wspierać będą wspólne projekty, koprodukcje artystyczne i wydarzenia kulturalne. "Strony przywiązują szczególną wagę do historii łączącej oba państwa i narody. Strony wspierają inicjatywy mające na celu jej promowanie w obu państwach. Strony wspierają również inicjatywy mające na celu ochronę materialnego i niematerialnego dziedzictwa historycznego i kulturowego łączącego oba państwa i narody, w szczególności zabytków architektury i miejsc wspólnej pamięci" - zaznaczono.
Polska i Francja deklarują wspieranie rozwoju i rozpowszechnianie dzieł kultury i sztuki "w szczególności literatury, kinematografii, sztuk audiowizualnych, muzyki, tańca i architektury każdej ze stron na terytorium drugiej strony. Strony wspierają tłumaczenie dzieł kultury i sztuki w celu ułatwienia dostępu do nich szerszej publiczności w drugim państwie". Ponadto wspierają "współpracę między muzeami, twórcami, artystami, organizacjami społecznymi prowadzącymi działalność kulturalną, wydawcami, producentami oraz telewizjami publicznymi" z obu krajów. Czuwają także nad przestrzeganiem praw autorskich i utrzymaniem właściwego oraz proporcjonalnego wynagrodzenia autorów i twórców, w tym w kontekście rozwoju sztucznej inteligencji.
"Strony wspierają rozwój przemysłu kulturalnego i kreatywnego poprzez wspieranie mobilności artystów, osób zawodowo zajmujących się kulturą i twórców między oboma państwami. Strony będą wspierać projekty współpracy w dziedzinie szkoleń, badań kulturalnych, innowacji artystycznych i strukturyzacji gospodarczej branży kultury" - czytamy w dokumencie, opublikowanym na stronie internetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
Podkreślono także znaczenie nowych technologii w promowaniu kultury, zobowiązano się do rozwijania inicjatyw cyfrowych i innowacji technologicznych, sprzyjających powszechnemu dostępowi do kultury. "Strony zobowiązują się do współpracy w walce z przemytem dóbr kultury. Strony zobowiązują się kontynuować współpracę na rzecz ochrony dziedzictwa przed skutkami konfliktów i globalnego ocieplenia".
Zapisy o wzajemnej pomocy, w tym wojskowej, w razie napaści
"Zgodnie z postanowieniami artykułu 51 Karty Narodów Zjednoczonych w przypadku napaści zbrojnej na ich terytorium Strony udzielają sobie nawzajem pomocy, w tym przy zastosowaniu środków wojskowych. Pomoc oraz wsparcie będą realizowane stosownie do zobowiązań, jakie wynikają z artykułu 5 Traktatu Północnoatlantyckiego i artykułu 42 ustęp 7 Traktatu o Unii Europejskiej" - czytamy w traktacie.
W sekcji dot. bezpieczeństwa i obronności znalazły się też zapisy zobowiązujące strony traktatu do "wypracowania wspólnej kultury strategicznej", zacieśniania współpracy i interoperacyjności między polskimi i francuskimi siłami zbrojnymi, m.in. poprzez organizację wspólnych ćwiczeń, wspólnych kontyngentów zagranicznych, a także współpracę w pozyskiwaniu nowego sprzętu wojskowego i rozwoju nowych technologii. Traktat przewiduje też m.in. coroczne konsultacje strategiczne na poziomie ministrów spraw zagranicznych i obrony.
W traktacie znalazły się też zapisy zobowiązujące oba państwa do zwiększania swoich zdolności obronnych, a także do wspierania rozwoju obronności europejskiej. Jak wskazano, chodzi nie tylko o kwestie czysto militarne, ale także np. współpracę w przeciwdziałaniu zagrożeniom hybrydowym, dezinformacji czy atakom cybernetycznym. W tych obszarach - jak wskazano - strony zobowiązane są do współpracy w ramach EU, NATO i Europejskiej Wspólnoty Politycznej.
Kilka punktów poświęcono też kwestiom przemysłowym. Jak czytamy, traktat zobowiązuje obie strony do "promowania współpracy" między swoimi przemysłami obronnymi "w celu wykorzystywania synergii, rozwijania interoperacyjności, zwiększania konkurencyjności oraz wzmacniania krajowych baz przemysłowych oraz europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej sektora obronnego (EDTiB)".
"Współpraca ta będzie opierać się zwłaszcza na realizacji i rozwijaniu wspólnych projektów w domenach: lądowej, morskiej, powietrznej, w cyberprzestrzeni oraz w przestrzeni kosmicznej" - wskazano.
W traktacie zwrócono też uwagę na kwestię promowania rozwoju przemysłu obronnego w UE "w celu wzmocnienia jej zdolności obronnych, w tym poprzez badania, rozwój i nabywanie wspólnych zdolności". "Strony promują stopniowe tworzenie europejskiej preferencji poprzez nabywanie sprzętu wojskowego zaprojektowanego i wyprodukowanego przez EDTiB. Realizacja powyższych będzie zgodna z rozwojem ich narodowych programów pozyskiwania uzbrojenia" - dodano.
20 kwietnia będzie Dniem Przyjaźni Polsko-Francuskiej
"Strony ustanawiają dzień 20 kwietnia Dniem Przyjaźni Polsko-Francuskiej" - czytamy dokumencie.
Polska i Francja zobowiązały się też m.in. do współpracy w zakresie unijnej polityki migracyjnej i azylowej. Podkreślono, że współpraca ta ma się odbywać z pełnym uwzględnieniem "charakteru przepływów migracyjnych na granicach obu państw", "potrzeby zapewnienia adekwatnej ochrony zewnętrznej granicy UE" a także "właściwej odpowiedzi na zagrożenia bezpieczeństwa związane z nielegalną migracją", w tym jej wykorzystania jako instrumentu działań hybrydowych.
Oba państwa zobowiązały się do współpracy w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej, zapobiegania i zwalczania przestępczości zorganizowanej i do wzmacniania "cybernetycznego wymiaru europejskiej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości".
Państwa uznały korzyści wynikające z zacieśniania więzi między polskimi i francuskimi uczniami i nauczycielami. W traktacie wymieniono zawieranie partnerstw między szkołami, w tym w zakresie integracji społecznej, równości płci, edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, pamięci oraz kształcenia i szkolenia zawodowego.
Polska i Francja zobowiązały się do kontynuowania wysiłków na rzecz współpracy w zakresie nauczania języka polskiego w Francji i języka francuskiego w Polsce, w tym w ramach placówek z przyznanym znakiem "LabelFrancÉducation". W dokumencie wymieniono m.in. pogłębienie współpracy młodzieży, zachęcanie do zwiększenia mobilności uczniów i nauczycieli, zwłaszcza w ramach programów edukacyjnych Unii Europejskiej jak Erasmus plus, do wspierania wolontariatu.
W dokumencie znalazły się także zachęty do kontynuowania wymiany i współpracy między organizacjami społeczeństw obywatelskich. W szczególności do promowania praw człowieka, praworządności i demokracji, wartości europejskich, równości płci, zwalczania wszelkich form dyskryminacji, ochrony obrońców praw człowieka, zwalczania manipulowania informacjami, wspierania transformacji ekologicznej oraz walki ze zmianami klimatu.
Państwa zobowiązały się wspierać wspólne inicjatywy podejmowane przez samorządy terytorialne i władze lokalne.
Strony Traktatu opowiedziały się za kontynuacją i pogłębioną współpracą dwustronną w szkolnictwie wyższym, badaniach naukowych i innowacjach technologicznych. Zobowiązały się też do inicjowania dialogu o możliwości wprowadzenia wspólnych dyplomów europejskich. W dokumencie strony zobowiązały się do wspierania przełomowych innowacji poprzez wspólne programy badawcze z udziałem partnerów przemysłowych i społecznych.
Strony mają kontynuować wymianę informacji i doświadczeń w zakresie technologii kosmicznej.
W dokumencie zapisano, że strony doceniają działalność Ośrodka Kultury Francuskiej i Studiów Frankofońskich Uniwersytetu Warszawskiego, Ośrodka Kultury Polskiej na Sorbonne-Université i organizację Polsko-Francuskiego Forum Nauki i Innowacji.
Pogłębienie współpracy ws. AI, surowców krytycznych i pomocy Ukrainie
Traktat przewiduje przy tym pogłębienie współpracy w zakresie innowacyjnych i krytycznych dla przyszłości UE technologii, w tym sztucznej inteligencji, informatyki kwantowej, biotechnologii, robotyki czy technologii kosmicznych. Strony zobowiązały się do działania na rzecz "lepszych" i zrównoważonych regulacji prawnych w zakresie zarządzania tymi technologami.
Traktat zakłada również prowadzenie badań geologicznych dla zapewnienia UE bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych, a także wspólne działania na rzecz odbudowy gospodarek państw dotkniętych konfliktami takich jak Ukraina.
Dokument przewiduje zacieśnienie współpracy przemysłowej z zakresu m.in. ochrony zdrowia, technologii wodorowych, chmur obliczeniowych, łączności oraz mikroelektroniki. Strony zamierzają również zwiększyć odporność europejskich gospodarek oraz ich suwerenność m.in. poprzez wzmocnienie produkcji w sektorach wrażliwych, dywersyfikację źródeł dostaw i budowanie rezerw. Wskutek wspólnych działań ma dojść do wzmocnienia zdolności produkcyjnych UE i przyspieszenia jej reindustrializacji.
Polska i Francja zobowiązały się do wspólnej pracy na rzecz wdrożenia europejskiego ładu gospodarczego i budżetowego, który ma pogodzić stabilność finansów publicznych z potrzebą inwestycji. Kraje zadeklarowały także współpracę w obszarze polityki handlowej, która ma przynieść poprawę globalnej konkurencyjności unijnych przedsiębiorstw. Strony zobowiązały się ponadto to promowania równego dostępu do rynku europejskiego oraz usuwanie barier utrudniających działalność gospodarczą. Zwrócono uwagę na konieczność wspierania małych i średnich przedsiębiorstw, które mają odgrywać istotną rolę w realizacji wspólnych projektów przemysłowych.
W ramach porozumienia strony mają także wspierać transformację ekologiczną i cyfrową, rozwój gospodarki o obiegu zamkniętym oraz efektywne wykorzystanie zasobów. Planowane są wspólne działania na rzecz redukcji emisyjności przemysłu. Strony zobowiązały się też do odbudowy i ochrony różnorodności biologicznej i zwiększania odporności terytoriów na zmiany klimatu.
Nowy traktat zastąpi poprzednią umowę Polski i Francji, podpisaną w 1991 r. i ocenianą jako przestarzałą. Jest porównywany z traktatami, które wcześniej Francja podpisała z krajami sąsiednimi: Niemcami, Włochami i Hiszpanią.
Podpisanie dokumentu nastąpiło w Nancy we wschodniej Francji, mieście związanym ze wspólną historią obu krajów - tu właśnie po wygnaniu z kraju osiadł król Stanisław Leszczyński. Również data nie została wybrana przypadkowo - 9 maja to Dzień Europy. (PAP)
pj/ awl/ kar/ aszw/ mhr/ mml/ mrr/ kno/ dsr/ jann/ mbl/ drag/ grg/
