Ukraiński Dom: Ukraińcy w Polsce są zaniepokojeni wetem prezydenta Nawrockiego
Społeczność ukraińska w Polsce obawia się konsekwencji prezydenckiego weta i możliwości, że Sejm nie uchwali nowej wersji przepisów o pomocy dla Ukraińców do 1 października - powiedział PAP Ołeksandr Pestrykow, ekspert Fundacji Ukraiński Dom w Warszawie. Organizacja odnotowała wzrost liczby zapytań ze strony Ukraińców i liczy, że polski rząd wyjaśni jakie kolejne kroki zostaną wykonane w tej sprawie.
- Najczarniejszy scenariusz zakłada, że jeśli do 1 października nowa ustawa nie zostanie przyjęta, wszystkie osoby posiadające PESEL UKR lub dokumenty cyfrowe w aplikacji Diia mogą znaleźć się poza ramami prawnymi – powiedział Pestrykow w komentarzu dla PAP. Według niego, chodzi nie tylko o ryzyko utraty prawa legalnego pobytu, ale również o potencjalne problemy dla osób zatrudnionych oraz prowadzących działalność gospodarczą.
Ekspert podkreśla jednocześnie, że nawet w przypadku utraty statusu PESEL UKR, Ukraińcy będą mogli pozostać na terytorium Polski zgodnie z obowiązującym prawem Unii Europejskiej. – Decyzja Unii Europejskiej w sprawie tymczasowej ochrony nie została uchylona. Osoby posiadające paszporty biometryczne będą mogły przebywać w Polsce jeszcze przez 90 dni w ramach ruchu bezwizowego lub ubiegać się o nowy status ochrony czasowej – powiedział.
Niemniej jednak niektórzy Ukraińcy i Ukrainki wolą nie ryzykować i odwołują wcześniej zaplanowane podróże, obawiając się, że w przypadku nieprzegłosowania przedłużenia ustawy mogą nie zostać wpuszczeni do Polski.
Halyna Khalymonyk musiała zmienić swoje plany i odwołać ważną podróż służbową. Jak wyjaśniła, obawia się, że w przypadku opóźnienia przyjęcia nowych przepisów prawnych, już od 1 października Ukraińcy w Polsce mogą utracić legalny status pobytowy. Dla niej oznaczałoby to nielegalny wyjazd po 30 września.
– 22 września miałam uczestniczyć w projekcie europejskim. Miałam być częścią zespołu przygotowującego wniosek o dotację wspólnie z gminą w Słowenii. Tematem projektu było zachowanie dziedzictwa kulturowego. Planowany powrót miał nastąpić 3 października. Przebywam w Polsce od dłuższego czasu i jestem objęta tymczasową ochroną, co pozwalało mi podróżować z aplikacją Diia.pl. Umówiłam się ze znajomymi, że zostawię u nich swoją nieletnią córkę. Teraz jednak, z powodu weta, mój legalny pobyt w Polsce jest zagrożony – powiedziała Khalymonyk.
Kobieta podkreśliła, że jeśli jej status UKR nie zostanie przedłużony do 30 września, może to skutkować odmową wejścia na pokład samolotu podczas kontroli dokumentów lub utratą prawa do legalnego pobytu w Unii Europejskiej.
– W takiej sytuacji dziecko zostałoby w Polsce samo, bez legalnego statusu i dostępu do niezbędnych leków, co jest szczególnie ważne ze względu na ataki paniki, które pojawiły się po wybuchu wojny. Z tego powodu zdecydowałam się odwołać podróż – dodała.
Pytany o to, jak weto prezydenta RP może wpłynąć na nastroje wobec Ukraińców w polskim społeczeństwie, Ołeksandr Pestrykow zauważył, że w tej chwili trudno to jednoznacznie oceniać, ponieważ trwa emocjonalna i bardzo żywa dyskusja na ten temat. - W komentarzach pod różnymi wiadomościami pojawia się wiele skrajnych opinii. Mam nadzieję, że to się nie przełoży na relacje polsko-ukraińskie – ocenił.
Według Pestrуkowa, z informacji napływających do punktu konsultacyjnego Ukraińskiego Domu oraz na infolinię wynika, że Ukraińcy wyrażają zaniepokojenie, przede wszystkim w kontekście legalizacji pobytu, ale także dostępu do świadczeń, takich jak 800+ czy opieka zdrowotna.
– Spodziewaliśmy się, że prędzej czy później nadejdzie moment, w którym ustawa o pomocy dla Ukraińców przestanie obowiązywać, ale nie sądziliśmy, że nastąpi to tak szybko. Oczekiwaliśmy raczej okresu przejściowego i jasnych wyjaśnień ze strony rządu. Tymczasem problem polega na tym, że obecnie panuje całkowita próżnia informacyjna co do tego, czego mają się spodziewać Ukraińcy w Polsce – wyjaśnił.
Dodał, że po opublikowaniu wyjaśnień dotyczących założeń prezydenckiego projektu ustawy Ukraiński Dom przedstawi swoje stanowisko wobec zaproponowanych rozwiązań. Organizacja zamierza także na bieżąco przekazywać informacje i praktyczne wskazówki dla osób, których te zmiany mogą dotyczyć.
Prezydenckie weto w sprawie pomocy obywatelom Ukrainy
W poniedziałek Prezydent Karol Nawrocki zawetował nowelę przepisów o pomocy obywatelom Ukrainy, argumentując, że 800+ powinni dostawać tylko Ukraińcy pracujący w Polsce. Wg szefa KPRP, jeszcze w poniedziałek do Sejmu trafił prezydencki projekt zakładający m.in. dostęp do świadczeń i ochrony zdrowia tylko dla pracujących i opłacających składki w Polsce.
Rzecznik rządu Adam Szłapka zapowiedział we wtorek, że do kolejnego posiedzenia Sejmu, zaplanowanego na 8 września, Rada Ministrów przedstawi nowy projekt ustawy dotyczący zasad przyznawania świadczeń wszystkim cudzoziemcom przebywającym w Polsce.
Fundacja Ukraiński Dom została założona w 2009 roku pod nazwą Nasz Wybór. Od 2014 roku prowadzi działalność w Warszawie. Głównym celem fundacji jest wsparcie społeczności ukraińskiej w Polsce oraz ułatwienie integracji i wzajemnego porozumienia pomiędzy oboma narodami. Fundacja organizuje wydarzenia kulturalne i edukacyjne. Nazwę na Ukraiński Dom fundacja zmieniła jesienią 2022 r.
Roman Havryshchak, Ihor Usatenko (PAP)
hav/ iua/ lm/ ał/
