Konkurs Chopinowski. Przed nami III etap, pianiści wykonają monumentalne sonaty i mazurki
Wielkie emocje zapowiadają się w III etapie Konkursu Chopinowskiego. Do półfinału przeszło 20 pianistów z ośmiu krajów, wśród nich trzech Polaków. Od wtorku do czwartku będą grać monumentalne sonaty i mazurki, które wymagają nie tylko wybitnych umiejętności, ale też wiedzy o doświadczeniach ich twórcy.
- To był długi, ekscytujący etap - powiedział po zakończonym II etapie Garrick Ohlsson, przewodniczący jury. Szczęśliwców, którzy przeszli do półfinału Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, przedstawił Artur Szklener, dyrektor Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina.
Pianiści zakwalifikowani do III etapu to: Piotr Alexewicz (Polska), Kevin Chen (Kanada), Yang (Jack) Gao (Chiny), Eric Guo (Kanada), David Khrikuli (Gruzja), Shiori Kuwahara (Japonia), Hyo Lee (Korea Południowa), Hyuk Lee (Korea Południowa), Tianyou Li (Chiny), Xiaoxuan Li (Chiny), Eric Lu (Stany Zjednoczone), Tianyao Lyu (Chiny), Vincent Ong (Malezja), Piotr Pawlak (Polska), Yehuda Prokopowicz (Polska), Miyu Shindo (Japonia), Tomoharu Ushida (Japonia), Zitong Wang (Chiny), Yifan Wu (Chiny) i William Yang (Stany Zjednoczone).
Po jednodniowej przerwie w zmaganiach konkursowych półfinaliści przystąpią do dalszych przesłuchań, które będą trwać od wtorku do czwartku.
I tak we wtorek wystąpią w sesji porannej (od godz. 10): Chińczyk Yang (Jack) Gao, Kanadyjczyk Eric Guo i Gruzin David Khrikuli. Natomiast w sesji wieczornej (od godz. 17): Japonka Shiori Kuwahara, dwaj bracia z Korei Południowej Hyo Lee, Hyuk Lee oraz Chińczyk Tianyou Li.
W drugim dniu - w środę - zagrają: w sesji porannej Chińczyk Xiaoxuan Li, Amerykanin Eric Lu i Chinka Tianyao Lyu. Wieczorem na scenie Filharmonii Narodowej pojawią się Malezyjczyk Vincent Ong, dwaj Polacy Piotr Pawlak i Yehuda Prokopowicz oraz Japonka Miyu Shindo.
Trzeci dzień przesłuchań - czwartek - rozpocznie występ w sesji porannej Japończyka Tomoharu Ushidy, potem zagra Chinka Zitong Wang, a poranne przesłuchania zakończy jej rodak Yifan Wu. W sesji wieczornej zaprezentują się jurorom i publiczności Amerykanin William Yang, Polak Piotr Alexewicz i Kanadyjczyk Kevin Chen.
Program III etapu obejmuje m.in. sonaty i mazurki. Wymaga od pianistów nie tylko wybitnych umiejętności muzycznych, ale też wiedzy o czasie, w którym te utwory powstawały, o sytuacji i doświadczeniach ich twórcy. Podczas trwającego od 45 do 55 minut występu pianiści muszą wykonać pełny cykl mazurków Fryderyka Chopina spośród następujących opusów: 17, 24, 30, 33, 41, 50, 56, 59. Mazurki należy zagrać w kolejności numeracji w opusie. Uczestnicy będą również grać jedno z dwóch muzycznych arcydzieł: Sonatę b-moll op. 35 - z jednym z najbardziej rozpoznawalnych fragmentów, jakim jest „Marsz żałobny”, lub Sonatę h-moll op. 58.
Sonatę b-moll op. 35 Chopin skomponował latem w Nohant w 1839 roku, ukazała się w Paryżu i Lipsku wiosną roku następnego. Nie została opatrzona żadną dedykacją, trudno byłoby dedykować komuś sonatę z marszem żałobnym. Jak opisuje Mieczysław Tomaszewski, autor cyklu audycji Fryderyka Chopina „Dzieła wszystkie”, w muzykę Sonaty b-moll, urosłą wokół zainspirowanego uczuciami patriotycznymi „Marsza żałobnego”, wpisały się przeżycia osobiste kompozytora. Słyszy się ją i czuje jako świadectwo sytuacji granicznej, w jakiej Chopin się znalazł w tym czasie i w tym miejscu. „Sonata powstała w aurze świeżo objawionej namiętności zmrożonej zagrożeniem życia” - pisał Tomaszewski.
„Chopin ma się nadal raz lepiej – raz gorzej. Nigdy zdecydowanie dobrze lub zdecydowanie źle. Kiedy tylko czuje w sobie trochę siły – jest wesoły, kiedy zaś ogarnia go melancholia, rzuca się do fortepianu i komponuje piękne stronice” – pisała w jednym z listów George Sand.
Drugą sonatą jest Sonata h-moll. Jest to sama esencja muzyki romantycznej. Część pierwsza i ostatnia mają charakter ballady, druga jest scherzem, a trzecia nokturnem. Zdaniem Hugona Leichtentritta, niemieckiego muzykologa i kompozytora, II temat z I części tej sonaty to „jeden z najpiękniejszych lirycznych pomysłów, jakimi fortepian może się poszczycić”. W Sonacie h-moll występują wszystkie cechy charakterystyczne stylu Chopina: burzliwa i finezyjna gra, zmienne nastroje, liryczne melodie i dojmujące poczucie tęsknoty.
Chopin pracował nad nią w czasie piątego pobytu w posiadłości George Sand w Nohant od 29 maja do 28 listopada 1844 roku. Prace nad kompozycją zostały przedstawione przez Jarosława Iwaszkiewicza w utworze pt. „Lato w Nohant”. Utwór dedykowany był hrabinie Émilie de Perthuis, uczennicy Chopina.
Oprócz sonat w programie są mazurki. Chopin od 1825 do 1849 roku skomponował ich 57. Choć genezą mazurków jest taniec, to stały się formą liryki refleksyjnej, wypowiedzi bardzo osobistej. Stanowią wyraz tęsknoty Chopina za krajem rodzinnym. Charakteryzują się miniaturowością, przejrzystością formy, kondensacją środków harmonicznych, prostotą, ale i subtelnością wyrazu.
Mazurki opusu 33 skomponowane zostały w latach 1837-1838. Chopin dedykował je hrabinie Róży Mostowskiej.
„Mazurek ostatni, h-moll, zamykający opus 33, należy do Chopinowskich cudów. Słyszy się w nim syntezę tego, co zasłyszane, zapamiętane, z tym, co osobiście przeżyte, do głębi prawdziwe. Liryczne zamyślenia i dialogi, nagłe wybuchy namiętności, rozkołysania i uciszenia. „Gdzie usłyszał Chopin i przyłapał na gorącym uczynku pełne żałosnej gracji melodie kujawiaków, ogniste rytmy mazura czy zawrotne arabeski oberka?” – pytał Stefan Kisielewski w pięknym eseju o Chopinie.
Z kolei mazurki opusu 41 powstałe w latach 1838-1839 zostały dedykowane przyjacielowi Chopina, poecie Stefanowi Witwickiemu. Jednym z piękniejszych jest mazurek nr 3. Utrzymany jest w tonacji As-dur. Wyraźne są w nim rytmy i tonacje zasłyszane na Kujawach. „Ściszona melodia (sotto voce) staje nagle na rozstajnych drogach. Jako całość Mazurek As-dur emanuje prostotą o ludowej proweniencji, skromnością, ale i subtelnością pianistycznych środków” – charakteryzuje utwór Mieczysław Tomaszewski.
Swój konkursowy popis pianiści mogą uzupełnić dowolnym utworem solowym lub którymś z utworów Fryderyka Chopina, ale tylko wówczas, gdy obowiązkowa część programu nie wypełni określonego w regulaminie minimum czasu.
Dzień po zakończeniu III etapu – 17 października - przypada 176. rocznica śmierci Fryderyka Chopina. Tradycyjnie dla uczczenia pamięci kompozytora w Kościele Świętego Krzyża w Warszawie wykonane zostanie Requiem Wolfganga Amadeusa Mozarta. Na fortepianie historycznym zagra Vadym Kholodenko.
Finał Konkursu Chopinowskiego rozegra się w dniach od 18 do 20 października, tego ostatniego dnia w nocy poznamy zwycięzcę.
Organizatorem konkursu, który trwa do 23 października 2025 r., jest Narodowy Instytut Fryderyka Chopina. Polska Agencja Prasowa jest partnerem medialnym konkursy.
Anna Bernat (PAP)
abe/ miś/ sma/
