Finlandia

2019-05-15 18:01 aktualizacja: 2019-07-09, 13:09
Fot. PAP/ EPA/MAURITZ ANTIN

Ustrój

Republika. Zgodnie z konstytucją z 11 VI 1999 r., która weszła w życie 1 III 2000 r. (ostatnio modyfikowana 15 X 2018 r.), głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na kadencję 6-letnią (z możliwością jednej reelekcji).
Władza ustawodawcza należy do 1-izbowego parlamentu (Eduskunta, Riksdag) o kadencji 4-letniej, liczącego 200 posłów wybieranych w głosowaniu powszechnym. 
Władzę wykonawczą sprawuje rząd, zwany Radą Stanu (Valtioneuvosto, Statsrad), na którego czele stoi premier powoływany przez parlament. 
Pod względem administracyjnym kraj podzielony jest na 6 prowincji.

Głowa państwa

prezydent - Sauli NIINISTÖ /KOK/ /od 1 III 2012, reelekcja 2018/
                                                                                    *
poprzedni prezydent - Tarja HALONEN /kob./ /SDP/ /1 III 2000 - 1 III 2012/

Rząd

Rada Stanu
utworzona 6 VI 2019 r.

premier - Antti Juhani RINNE /SDP/

ministrowie:
spraw zagranicznych - Pekka HAAVISTO /VIHR/
spraw wewnętrznych - Maria OHISALO /kob./ /VIHR/
obrony - Antti KAIKKONEN /KESK/
ds. europejskich - Tytti TUPPURAINEN /kob./ /SDP/
finansów - Mika LINTILÄ /KESK/
rozwoju i handlu zagranicznego - Ville SKINNARI /SDP/
sprawiedliwości - Anna-Maja HENRIKSSON /kob./ /SFP/
ds. współpracy nordyckiej i równości - Thomas BLOMQVIST /SFP/
samorządu lokalnego i zarządzania własnością - Sirpa PAATERO /kob./ /SDP/
oświaty - Li ANDERSSON /kob./ /VAS/
nauki i kultury - Annika SAARIKKO /kob./ /KESK/
rolnictwa i leśnictwa - Jari LEPPÄ /KESK/
transportu i komunikacji - Sanna MARIN /kob./ /SDP/
pracy - Timo HARAKKA /SDP/
gospodarki - Katri KULMUNI /kob./ /SDP/
spraw socjalnych i zdrowia - Aino-Kaisa PEKONEN /kob./ /VAS/
ds. rodziny i służb społecznych - Krista KIURU /kob./ /SDP/
ds. ochrony środowiska i zmian klimatu - Krista MIKKONEN /kob./ /VIHR/
                                                                                    *
poprzedni premier - Juha SIPILÄ /KESK/ /29 V 2015 - 6 VI 2019/

Parlament

/Eduskunta - Riksdag/
przewodniczący - Matti VANHANEN  /KESK/ 

Podział mandatów po wyborach z 14 kwietnia 2019 r.: SDP 40, PeruS 39, KOK 38, KESK 31, VIHR 20, VAS 16, SFP 9, KD 5, LIIK 1, inne 1. Razem 200.

Finlandia parlament

Partie

Socjaldemokratyczna Partia Finlandii /Suomen Sosialidemokraattinen Puolue - SDP; Finlands Socialdemokratiska Parti/ - utworzona w 1899 r.; przewodn.: Antti Juhani RINNE.

Finowie /Perussuomalaiset - PeruS; Sannfinländarna - Sannf; The Finns - F/ - partia utworzona 11 maja 1995 r. w wyniku przekształcenia Wiejskiej Partii Finladii /Suomen Maasseudun Puolue - SMP; zał. 1959/; do 21 VIII 2011 r. nosiła nazwę Prawdziwi Finowie /Perussuomalaiset - PeruS/; przewodn.: Jussi Kristian HALLA-AHO.

Koalicja Narodowa /Kansallinen Kokoomus - KOK; Samlingspartiet - SAML/ - partia konserwatywna utworzona 9 grudnia 1918 r.; przywódca: Petteri ORPO.

Centrum Finlandii /Suomen Keskusta - KESK; Centern i Finland/ - partia utworzona w 1906 r .; do 17 X 1965 r. nosiła nazwę Związek Agrariuszy  /Maalaisliitto/; następnie do czerwca 1988 r. - Partia Centrum /Keskustapuolue/; przewodn.: Juha SIPILÄ.

Zielona Unia /Vihreä Liitto - VIHR; Gröna Förbundet/ - utworzona 28 lutego 1987 r. jako federacja ruchów ekologicznych; przewodn.: Pekka Olavi HAAVISTO.

Związek Lewicowy /Vasemmistoliitto - VAS; Vänsterförbundet - VAS/ - organizacja społeczno-polityczna utworzona w kwietniu 1990 r. zamiast rozwiązanych: Demokratycznego Związku Narodu Fińskiego /zał. 1944/, Alternatywy Demokratycznej /zał. 1986/ i Komunistycznej Partii Finlandii /zał. 1918; rozw. XI 1991/; przewodn.: Li ANDERSSON /kob./.

Szwedzka Partia Ludowa w Finlandii /Svenska Folkpartiet i Finland - SFP; Suomen Ruotsalainen Kansanpuolue - RKP/ - utworzona w 1906 r.; przewodn.: Anna-Maja HENRIKSSON /kob./.

Chrześcijańscy Demokraci /Kristliidemokraatit - KD; Kristdemokraterna/ - partia utworzona w 1958 r.; do 25 maja 2001 r. nosiła nazwę Chrześcijański Związek Finlandii /Suomen Kristillinen Liitto/; przewodn.: Sari ESSAYAH /kob./.

Ruch Teraz /Liike Nyt - LIIK; Rörelse Nu/ - liberalna partia polityczna, utworzona 18 kwietnia 2018 r.; przewodn.: Harry Juhani "Hjallis" HARKIMO.

Błękitna Reforma /Sininen Tulevaisuus - SIN; Bla Framtid - BF; Blue Reform - BR/ - ugrupowanie utworzone 19 czerwca 2017 r. w wyniku rozłamu w partii Finowie; zarejestrowane jako partia polityczna 15 listopada 2017 r.; przewodn.: Sampo TERHO.

Najpierw Fiński Naród /Suomen Kansa Ensin - SKE/ - partia zarejestrowana 11 grudnia 2018 r., wcześniej działała jako ruch narodowy Suomi Ensin; domaga się wyjścia Finlandii z UE, opuszczenia strefy euro i powrotu do własnej waluty oraz niezależności w kontroli granic; przewodn.: Marco de WIT. 

Ruch Siedmiu Gwiazd /Seitsemän Tähden Liike - STL; Sju Stjärnors Rörelsen - SSR/ - partia utworzona 28 czerwca 2018 r.; przewodn.: Paavo VÄYRYNEN.

Związki zawodowe

Centralna Organizacja Związków Zawodowych Finlandii /Suomen Ammattiliittojen Keskusjärjestö - SAK/ -założona 17 VI 1969 r. przez b. Centralne Zrzeszenie Związków Zawodowych Finlandii /Suomen Ammattiyhdistysten Keskusliitto - SAK, zał. 1907/ oraz niektóre związki autonomiczne i organizacje związkowe, które wystąpiły z Federacji Fińskich Związków Zawodowych - SAJ /zał. 1960; rozw. 1972/; liczy ok. 1 mln członków /2017/ skupionych w 18 związkach afiliowanych; przewodn.: Jarkko ELORANTA.

Prasa

Dzienniki

Aamulehti - poranny, konserwatywny, Tampere, zał. 1881. 

Finland Times - wieczorny, w jęz. angielskim, Helsinki, zał. 2012. 

Helsingin Sanomat - niezależny, poranny, Helsinki; zał. 16 XI 1889 pt. "Päivälehti", od 1904 wychodzi pod obecnym tytułem. 

Hufvudstadsbladet - poranny w jęz. szwedzkim, Helsinki, zał. 1864. 

Iltalehti - popołudniowy, niezależny, Helsinki, zał. 1980. 

Ilta-Sanomat - wieczorny, niezależny, Helsinki, zał. 1932, wydawany 6 dni w tygodniu. 

Kansan Uutiset - lewicowy, niezależny, Helsinki, zał. 1 I 1957 jako organ Demokratycznego Związku Narodu Fińskiego i Komunistycznej Partii Finlandii, z połączenia "Työkanan Sanomat" i "Vapaa Sana". 

Kauppalehti - niezależny, prawicowy, o tematyce gospodarczej, Helsinki, zał. 1897. 

Turun Sanomat - poranny, niezależny, Turku, zał. 1904.


Czasopisma

Palkkatyölainen - organ Centralnej Organizacji Związków Zawodowych Finlandii, tygodnik, Helsinki, zał. 1929. 

Pellervo - miesięcznik spółdzielni rolniczych, Helsinki, zał. 1899. 

Pirkka - czasopismo handlowe, w jęz. szwedzkim, ukazuje się 10 razy w roku, Helsinki. 

Seura - tygodniowy magazyn rodzinny, Helsinki, zał. 1934. 

Suomen Kuvalehti - tygodnik ilustrowany, Helsinki, zał. 1916. 

Yhteishyvä - miesięcznik spółdzielców, Helsinki, zał. 1905.


Agencja prasowa

Fińska Agencja Informacyjna /Suomen Tietotoimisto - STT/ - Helsinki, zał. 1887; nadaje serwisy w języku fińskim i szwedzkim (w XI 2017 r. zapowiedziano likwidację szwedzkojęzycznej redakcji czyli FNB /Finska Notisbyran/.

Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.

Finlandia

Flaga

Godło

  • Republika Finlandii, Suomen Tasavalta, Republiken Finland
  • Obszar: 338 145 km2
  • Ludność: 5 520 535 (IX 2018)
  • Stolica: Helsinki
  • Ludność stolicy: 650 058 (I 2019)
  • Język urzędowy: fiński, szwedzki
  • Święto narodowe: 6 XII - rocznica proklamowania niepodległości (1917)
  • Jednostka monetarna: 1 euro (EUR) = 100 eurocentów
  • Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, UE, IMF (MFW), OECD, WTO, WHO
  • Gorące źródła w Helsinkach Fot. PAP/EPA/Kimmo Brandt
    Gorące źródła w Helsinkach Fot. PAP/EPA/Kimmo Brandt
  • Fajerwerki nad Placem Senatu w Helsinkach Fot. PAP/EPA/MARKKU OJALA
    Fajerwerki nad Placem Senatu w Helsinkach Fot. PAP/EPA/MARKKU OJALA
  • Instalacja świetlna w Helsinkach Fot. PAP/EPA/MARKKU OJALA
    Instalacja świetlna w Helsinkach Fot. PAP/EPA/MARKKU OJALA