Szwajcaria

2019-05-13 14:33 aktualizacja: 2019-07-09, 16:17
Fot. PAP/EPA/PETER SCHNEIDER

Ustrój

Republika związkowa, w której skład wchodzi 26 kantonów. 
Zgodnie z konstytucją z 18 IV 1999 r., która weszła w życie 1 I 2000 r., głową państwa jest prezydent wybierany na 1 rok przez Zgromadzenie Federalne spośród 7-osobowej Rady Federalnej (rządu) na zasadzie rotacji. Zgromadzenie Federalne wybiera również na roczną kadencję wiceprezydenta. Prezydent i wiceprezydent pełnią jednocześnie funkcje szefów departamentów. 
Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego Zgromadzenia Federalnego o kadencji 4-letniej, złożonego z Rady Narodowej (izba niższa), liczącej 200 członków wybieranych w wyborach powszechnych oraz 46-osobowej Rady Kantonów (izba wyższa), do której wchodzi po 2 deputowanych z 20 kantonów i po 1 z 6 (dawnych "półkantonów") wybieranych przez mieszkańców danego kantonu. 
Władzę wykonawczą sprawuje 7-osobowa Rada Federalna wybierana przez Zgromadzenie Federalne na 4 lata. Na jej czele stoi prezydent. 
Poszczególne kantony posiadają własne konstytucje, organa władzy ustawodawczej i wykonawczej o kadencji 1-5 lat. 
Kantony: Appenzell Ausserrhoden i Appenzell Innerrhoden, Argowia (Aargau), Bazylea miasto (Basel Stadt) i Bazylea prowincja (Basel Landschaft), Berno, Fryburg, Genewa, Glarus, Gryzonia (Graubunden), Jura, Lucerna, Neuchâtel, Sankt Gallen, Schwyz, Solura (Solothurn), Szafuza (Schaffhausen), Ticino, Turgowia (Thurgau), Obwalden, Nidwalden, Uri, Valais, Vaud, Zug, Zurych.

Głowa państwa

prezydent oraz szef departamentu finansów - Ueli MAURER /SVP/ /od 1 I 2019/
wiceprezydent oraz szef departamentu ochrony środowiska, transportu, energetyki i łączności - Simonetta SOMMARUGA /kob./ /SP/
                                                                                    *
poprzedni prezydent - Alain BERSET /SP/ /1 I 2018 - 31 XII 2018/

Rząd

Rada Federalna
utworzona 1 I 2019 r.

szefowie departamentów:
spraw zagranicznych - Ignazio CASSIS /FDP-L/
spraw wewnętrznych - Alain BERSET /SP/
wojska /obrony/, obrony cywilnej i sportu - Viola AMHERD /kob./ /CVP/ 
gospodarki, oświaty i badań naukowych - Guy PARMELIN /SVP/
sprawiedliwości i policji -  Karin KELLER-SUTTER /kob./ /FDP-L/
kanclerz federalny - Walter THURNHERR /CVP/

Parlament

Zgromadzenie Federalne /Bundesversammlung - Assemblée Fédérale - Assemblea Federale/

Rada Narodowa /Nationalrat - Conseil National - Consiglio Nazionale/
przewodnicząca - Marina CAROBBIO GUSCETTI /kob./ /SP/ /28 XI 2018 - 27 XI 2019/

Podział mandatów w Radzie Narodowej po wyborach z 18 października 2015 r.: SVP 65, SP 43, FDP-L 33, CVP 27, GPS 11, GLP 7, BDP 7, EVP 2, PdA 1, inne 4. Razem 200.

Szwajcaria Rada Narodowa

Rada Kantonów /Ständerat - Conseil des États - Consiglio degli Stati/
przewodniczący - Jean-René FOURNIER /CVP/ /28 XI 2018 - 27 XI 2019/

Podział mandatów w Radzie Kantonów po wyborach z 18 października i 22 listopada 2015 r.: FDP-L 13, CVP 13, SP 12, SVP 5, GPS 1, BDP 1, inne 1. Razem 46.

Szwajcaria Rada Kantonów

Partie

Szwajcarska Partia Ludowa /Schweizerische Volkspartei - SVP/ - powstała 22 września 1971 r. z połączenia Partii Demokratycznej i Szwajcarskiej Partii Chłopsko-Rzemieślniczo-Mieszczańskiej /SBGB/; przewodn.: Albert RÖSTI. 

Socjaldemokratyczna Partia Szwajcarii /Sozialdemokratische Partei der Schweiz - SP; Parti Socialiste Suisse - PS/ - utworzona w 1888 r.; przewodn.: Christian LEVRAT. 

Wolna Demokratyczna Partia Szwajcarii. Liberałowie /FDP. Die Liberalen - FDP-L/ - partia utworzona 28 lutego 2009 r. w wyniku połączenia Szwajcarskiej Partii Radykalno-Demokratycznej /Radikaldemokratische Partei der Schweiz - RDP, lub Freisinning-Demokratische Partei der Schweiz - FDP; Parti Radical-Démocratique Suisse - PRDS; zał. 1919/ oraz Liberalnej Partii Szwajcarii /Liberale Partei der Schweiz - LPS; Parti Libéral Suisse - PLS; zał. 1911/; przewodn.: Petra GÖSSI /kob./. 

Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa Szwajcarii/Christlichdemokratische Volkspartei der Schweiz - CVP/ - utworzona w 1912 r.; do XII 1970 r. nosiła nazwę Konserwatywnej Chrześcijańsko- -Społecznej Partii Ludowej Szwajcarii /Konservativ-Christlichsoziale Volkspartei der Schweiz - KCSVS/; przewodn.: Gerhard PFISTER. 

Ewangelicka Partia Ludowa Szwajcarii /Evangelische Volkspartei der Schweiz - EVP; Parti Evangélique Populaire Suisse - PEPS/ - założona w 1919 r.; przewodn.: Dominik WAHRY. 

Partia Wolności Szwajcarii /Freiheits-Partei der Schweiz - FPS/ - utworzona w marcu 1985 r.; do 1995 r. nosiła nazwę Partia Samochodowa Szwajcarii /Autopartei der Schweiz - APS/; przewodn.: Jürg SCHERRER. 

Demokraci Szwajcarscy /Schweizer Demokraten - SD/ - partia prawicowa utworzona z przekształcenia się w partię ruchu politycznego działającego od 1961 r.; do października 1977 r. nosiła nazwę: Narodowa Akcja przeciwko Obcej Penetracji, a następnie Narodowa Akcja na rzecz Narodu i Ojczyzny /Nationale Aktion für Volk und Heimat - NA/; obecną nazwę przyjęła w 1991 r. 

Zielona Partia Szwajcarii /Grüne Partei der Schweiz - GPS/ - utworzona w maju 1983 r. pn. "Federacja Zielonych Partii Szwajcarii"; od maja 1986 r. nosi obecną nazwę; przewodn.: Regula RYTZ /kob./. 

Szwajcarska Partia Pracy /Partei der Arbeit der Schweiz - PdA; Partii Suisse du Travail - PdT/ - utworzona 14 października 1944 r. w wyniku połączenia się Komunistycznej Partii Szwajcarii, utworzonej w 1921 r., oraz lewicowych socjalistów; przewodn.: Gavriel PINSON. 

Federalny Związek Demokratyczny /Eidgenössische Demokratische Union - EDU; Union Démocratique Fédérale - UDF/ - partia utworzona w 1975 r.; przewodn.: Hans MOSER. 

Konserwatywno-Demokratyczna Partia Szwajcarii /Bürgerlich-Demokratische Partei Schweiz - BDP; Parti Bourgeois Démocratique Suisse - PBD/ - utworzona 1 listopada 2008 r.; przewodn.: Martin LANDOLT. 

Zielona Partia Liberalna Szwajcarii /Grünliberale Partei der Schweiz - GLP; Verts Libéraux - VL/ - partia utworzona 19 lipca 2007 r.; przewodn.: Jürg GROSSEN. 

Partia Chrześcijańsko-Społeczna /Christlich-Soziale Partei - CSP; Parti Chrétien-Social - PCS/ - utworzona w 1997 r.; przewodn.: Marius ACHERMANN.

Związki zawodowe

Federacja Szwajcarskich Związków Zawodowych /Schweizerischer Gewerkschaftsbund - SGB; Union Syndicale Suisse - USS/ - założona w 1880 r.; należy do MKWZZ; liczy 385 000 członków, zrzeszonych w 18 afiliowanych związkach branżowych; przewodn.: Paul RECHSTEINER. 

Praca.Szwajcarska /Travail.Suisse/ - organizacja związkowa utworzona w grudniu 2002 r. w wyniku połączenia 2 central związkowych: Federacji Narodowo-Chrześcijańskich Związków Zawodowych /Christlichnationaler Gewerkschaftsbund der Schweiz - CNG; Fédération Suissse des Syndicats Chrétiens-Nationaux - FSSCN; zał. 1907/ oraz Vereiniung Schweizerischer Angestelltenverbände/; 
przewodn.: Adrian WÜTHRICH.

Prasa

Dzienniki

a) w języku francuskim 

L'Express - niezależny, najstarszy dziennik w kraju, Neuchâtel, zał. 1738 pt. "Feuille d'Avis de Neuchâtel".

Le Matin - poranny, Lozanna, zał. 1862 pt. "Estafette"; następnie ukazywał się pt. "Tribune de Lausanne"; od 1972 pt. "Tribune-Le Matin"; od 9 IV 1984 ukazuje się pod obecnym tytułem.

Le Temps - Genewa, zał. 18 III 1998 z połączenia Journal de Geneve /zał. 1826/ i Le Nouveau Quotidien /Lozanna, zał. 1991/.

Tribune de Geneve - poranny, niezależny, Genewa, zał. 1879.

24 Heures - niezależny, Lozanna, zał. 1762 pt. "Feuille d'Avis de Lausanne", obecny tytuł nosi od 1972.

b) w języku niemieckim 

Basler Zeitung - Bazylea, zał. I 1977 w wyniku połączenia dzienników "Basler Nachrichten" /zał. 1845/ i "National Zeitung" /zał. 1842/. 

Berner Zeitung - Berno, zał. 3 I 1979 z połączenia "Berner Tagblatt" /zał. 1888/ i "Berner Nachrichten". 

Blick - niezależny, Zurych, zał. 1959. 

Der Bund - niezależny, radykalno-demokratyczny, Berno, zał. 1850. 

Neue Luzerner Zeitung - Lucerna, zał. 1991 z połączenia dzienników "Vaterland" /zał. 1833 pt. "Luzerner Zeitung", od 1871 - "Vaterland" / oraz "Luzerner Tagblatt" /zał. 1852/. 

Neue Zürcher Zeitung - niezależny, liberalny, Zurych, zał. 12 I 1780 pt. "Zürcher Zeitung", od 2 VII 1821 ukazuje się pod obecnym tytułem. 

St Galler Tagblatt - liberalny, St Gall, zał. 1839. 

Tages Anzeiger Zürich - niezależny, Zurych, zał. 1893. 

c) w języku włoskim 

Corriere del Ticino - niezależny, Muzzano, zał. 1891. 

Giornale del Popolo - katolicki, Lugano, zał. 1927.


Czasopisma

Bilanz - miesięcznik gospodarczy, Zurych, zał. 1992 z połączenia miesięczników "Bilanz" /zał. 1977/ i "Politik und Wirtschaft".

L'Hebdo - tygodnik, Lozanna, zał. 1981.

L'Illustré - tygodnik w jęz. francuskim, Lozanna, zał. 1921.

PRO - miesięcznik, Zurych, zał. 1951.

Revue Économique et Sociale - kwartalnik, Lozanna, zał. 1943.

Schweizer Illustrierte - tygodnik ilustrowany, Zurych, zał. 1911.

Schweizer Monatshefte - miesięcznik polityczno-ekonomiczny i kulturalny, Zurych, zał. 1921.

Die Weltwoche - tygodnik niezależny, Zurych, zał. 1933.


Agencje prasowe

Agence Telégraphique Suisse - Schweizerische Depeschenagentur - Agenzia Telegraphica Svizzera /ATS - SDA/ - niezależna agencja, Berno; zał. 1894; serwisy codzienne w jęz. francuskim, niemieckim i włoskim. 

Katholische Presseagentur /Kathpress/ - agencja katolicka, Wiedeń, zał. 1947.

Wszelkie materiały (w szczególności depesze agencyjne, zdjęcia, grafiki, filmy) zamieszczone w niniejszym Portalu chronione są przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Materiały te mogą być wykorzystywane wyłącznie na postawie stosownych umów licencyjnych. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników Portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, bez ważnej umowy licencyjnej jest zabronione.

Szwajcaria

Flaga

Godło

  • Konfederacja Szwajcarska, Schweizerische Eidgenossenschaft, Confédération Suisse, Confederazione Svizzera
  • Obszar: 41 285 km2
  • Ludność: 8 508 898 (2018)
  • Stolica: Berno
  • Ludność stolicy: 133 798 (XII 2017)
  • Język urzędowy: francuski, niemiecki, włoski, retoromański
  • Święto narodowe: 1 VIII - rocznica utworzenia konfederacji (1291)
  • Jednostka monetarna: 1 frank szwajcarski (CHF) = 100 rappów (centymów)
  • Członkostwo w ważniejszych organizacjach międzynarodowych: ONZ, EFTA, OECD, FAO, WHO, IMF (MFW), WTO
  • Widok na miasteczko Superpipe Fot. PAP/EPA/PETER KLAUNZER
    Widok na miasteczko Superpipe Fot. PAP/EPA/PETER KLAUNZER
  • Widok na szczyt Hoher Kasten Fot. PAP/EPA/GIAN EHRENZELLER
    Widok na szczyt Hoher Kasten Fot. PAP/EPA/GIAN EHRENZELLER
  • Budynek szwajcarskiego parlamentu w Bernie Fot. PAP/EPA/ALESSANDRO DELLA VALLE
    Budynek szwajcarskiego parlamentu w Bernie Fot. PAP/EPA/ALESSANDRO DELLA VALLE