Francja

Ustrój

Republika. Zgodnie z konstytucją z 4 X 1958 r., ostatnio modyfikowaną 19 III 2007 r., głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 5 lat (z prawem do jednej reelekcji). Ma on rozległe uprawnienia w zakresie władzy ustawodawczej i wykonawczej. 
Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego parlamentu. Senat o kadencji 6-letniej, liczący obecnie 348 członków, wybierany jest w głosowaniu pośrednim; 1/3 składu ulega odnowieniu co 3 lata. Zgromadzenie Narodowe o kadencji 5-letniej wybierane jest w wyborach powszechnych, w dwóch turach, według systemu większościowego w okręgach jednomandatowych. W jego skład wchodzi 577 deputowanych. 
Władzę wykonawczą sprawuje odpowiedzialny przed parlamentem rząd, którego premiera powołuje prezydent. 
Ponadto istnieje 9-osobowa Rada Konstytucyjna, której zadaniem jest czuwanie nad zgodnością dekretów i ustaw z zasadami konstytucji. Członkowie Rady powoływani są (po trzech) przez prezydenta i przewodniczących obu izb parlamentu. 
Pod względem administracyjnym kraj jest podzielony na 96 departamentów (22 regiony). 
Francja wraz z departamentami, wspólnotami i terytoriami zamorskimi oraz niektórymi niepodległymi państwami, które były poprzednio jej koloniami, tworzy Wspólnotę Francuską. Głową Wspólnoty jest prezydent republiki.

Głowa państwa

prezydent - Emmanuel MACRON /REM/ /od 14 V 2017/
                                                                                    *
poprzedni prezydent - François HOLLANDE /PS/ /15 V 2012 - 14 V 2017/

Rząd

utworzony 21 VI 2017 r., stan po zmianach z 16 VII 2019 r.

premier - Édouard PHILIPPE /LR/
min. p/u premiera ds. kontaktów z parlamentem - Marc FESNEAU 
sekr. stanu p/u premiera, rzecznik rządu - Sibeth NDIAYE /kob./
sekr. stanu p/u premiera ds. równouprawnienia płci i walki z dyskryminacją - Marlène SCHIAPPA /kob./
sekr. stanu p/u premiera ds. osób niepełnosprawnych - Sophie CLUZEL /kob./

ministrowie:
ds. Europy i spraw zagranicznych - Jean-Yves LE DRIAN 
spraw wewnętrznych - Christophe CASTANER
ds. sił zbrojnych - Florence PARLY /kob./ 
sprawiedliwości i strażnik pieczęci - Nicole BELLOUBET /kob./
solidarności i zdrowia - Agnès BUZYN /kob./ 
gospodarki i finansów -  Bruno LE MAIRE
pracy - Muriel PÉNICAUD /kob./
edukacji narodowej i młodzieży - Jean-Michel BLANQUER
ds. działań i wydatków publicznych - Gérald DARMANIN 
szkolnictwa wyższego, badań naukowych i innowacji - Frédérique VIDAL /kob./
ds. spójności terytorialnej oraz stosunków ze wspólnotami terytorialnymi - Jacqueline GOURAULT /kob./
min. ds. wspólnot terytorialnych p/u min. ds. spójności terytorialnej oraz stosunków ze wspólnotami terytorialnymi - Sébastien LECORNU
min. ds. miast i mieszkalnictwa p/u min. ds. spójności terytorialnej oraz stosunków ze wspólnotami terytorialnymi - Julien DENORMANDIE 
ds. terytoriów zamorskich - Annick GIRARDIN /kob./ 
kultury - Franck RIESTER 
rolnictwa i gospodarki żywnościowej - Didier GUILLAUME
sportu - Roxana MARACINEANU /kob./
ds. transformacji ekologicznej i solidarnościowej oraz ds. transportu - Élisabeth BORNE /kob./ 
min. ds. europejskich p/u min ds. Europy i spraw zagranicznych - Amelie DE MONTCHALIN /kob./
                                                                                    *
poprzedni premier - Édouard PHILIPPE /LR/ /15 V 2017 - 21 VI 2017/

Parlament

Zgromadzenie Narodowe /Assemblée Nationale/
przewodniczący - Richard FERRAND /REM/

Podział mandatów po wyborach z 11 i 18 czerwca 2017 r.: REM 308, LR 113, MoDem 42, PS 29, UDI 18, FI 17, różni z lewicy 12, PCF 10, FN 8, różni z prawicy 6, PRG 3, DLF 1, inne 10. Razem 577.

Senat /Sénat/
przewodniczący - Gérard LARCHER /LR/

Podział mandatów po wyborach częściowych z 24 września 2017 r.: LR 151, PS 77, różni z prawicy 46, REM 26, różni z lewicy 12, PCF i stowarzyszeni 12, RSDE 11, FN 2, inni 11. Razem 348.

Partie

Republiko Naprzód! /La République En Marche! - używane skróty: REM, LRM lub LREM, oficjalny skrót LaREM/ - pełna nazwa: Stowarzyszenie na rzecz Odnowy Życia Politycznego /l'Association pour le Renouvellement de la Vie Politique/; partia socjalliberalna i proeuropejska, utworzona 6 kwietnia 2016 r.; do 8 maja 2017 r. działała pn. Naprzód! /En Marche! - EM/; przewodn.: Christophe CASTANER.

Republikanie /Les Républicains - LR/ - partia utworzona 17 listopada 2002 r. w wyniku połączenia Zgromadzenia na rzecz Republiki /Rassemblement pour la République - RPR; zał. 5 XII 1976/, Demokracji Liberalnej /Démocratie Libérale - DL; zał. 19 V 1977/ oraz Ludowej Partii Demokracji Francuskiej /Parti Populaire pour la Démocratie Française - PPDF; zał. 1 VII 1995/; stanowiła kontynuację koalicji pn. Unia na rzecz Większości Prezydenckiej /Union pour la Majorité Presidentielle - UMP; zał. 23 IV 2002/; do 30 V 2015 r. nosiła nazwę Unia na rzecz Ruchu Ludowego /Union pour un Mouvement Populaire - UMP/; p.o. przewodn.: Jean LEONETTI; sekr. gen.: Annie GENEVARD /kob./.

Ruch Demokratyczny /Mouvement Démocrate - MoDem/ - partia utworzona 10 maja 2007 r. w wyniku rozłamu w Nowej Unii na rzecz Demokracji Francuskiej /UDF/; przywódca: François BAYROU.

Partia Socjalistyczna /Parti Socialiste - PS/ - utworzona w czerwcu 1971 r. w wyniku połączenia Partii Socjalistycznej z Konwentem Instytucji Republikańskich oraz z niektórymi lewicowymi ugrupowaniami politycznymi; I sekr.: Olivier FAURE.

Związek Demokratów i Niezależnych /Union des Démocrates et Indépendants - UDI/ - centrowa partia federacyjna, utworzona 18 września 2012 r.; przystąpiły do niej: Partia Radykalna, Nowe Centrum, Sojusz Centrowy, Nowoczesna Lewica, Europejska Siła Demokratyczna oraz Narodowe Centrum Niezależnych i Chłopów; przewodn.: Jean-Christophe LAGARDE; przewodn. Rady Krajowej: Valérie LÉTARD /kob./; sekr. gen.: Daniel LECA.

Francja Nieujarzmiona /La France Insoumise - FI/ - lewicowy ruch polityczny, utworzony 10 lutego 2016 r.; przywódca: Jean-Luc MÉLENCHON.

Francuska Partia Komunistyczna /Parti Communiste Français - PCF/ - utworzona 29 grudnia 1920 r.; sekr. krajowy: Pierre LAURENT.

Zjednoczenie Narodowe /Rassemblement National - RN/ - partia utworzona 5 października 1972 r., skrajnie prawicowo-nacjonalistyczna, do 1 czerwca 2018 r. nosiła nazwę Front Narodowy /Front National - FN/; przewodn.: Marine LE PEN /kob./.

Ruch Radykalny, Społeczny i Liberalny /Mouvement Radical, Social et Libéral - MRSL lub MR/ - 
partia utworzona 9 grudnia 2017 r. w wyniku połączenia Radykalnej Partii Lewicy /Parti Radical de Gauche - PRG; zał. 1972/ i Partii Radykalnej /Parti Radical - RAD, zał. 1901/; współprzewodn.: Laurent HÉNART i Sylvia PINEL /kob./.

Powstań Francjo /Debout la France - DLF/ - partia eurosceptyczna i konserwatywna, utworzona 23 listopada 2008 r.; do 2014 r. nosiła nazwę Powstań Republiko /Debout la République - DLR/; przywódca: Nicolas DUPONT-AIGNAN.

Centryści /Les Centristes - LC lub CENT/ - partia utworzona 29 maja 2007 r. przez grupę członków UDF; do 11 grudnia 2017 r. nosiła nazwę Nowe Centrum /Noveau Centre - NC/; przywódca: Hervé MORIN.

Ruch Republikański i Obywatelski /Mouvement Républicain et Citoyen - MRC/ - partia utworzona 25 stycznia 2003 r. w wyniku połączenia Ruchu Obywatelskiego /Mouvement des Citoyens - MDC; zał. VIII 1992/ oraz Bieguna Republikańskiego /Pôle Républicain - PR/; honorowy przewodn.: Jean-Pierre CHEVENEMENT; przewodn.: Jean-Luc LAURENT.

Ruch Narodowo-Republikański /Mouvement National Républicain - MNR/ - partia skrajnie prawicowa, utworzona w styczniu 1999 r. w wyniku rozłamu we Froncie Narodowym /FN/; do 2 X 1999 r. nosiła nazwę Front Narodowy-Ruch Narodowy /FN-MN/; sekr. gen.: Hubert SAVON.

Ruch na rzecz Francji /Mouvement pour la France - MPF/ - utworzony 20 listopada 1994 r.; przewodn.: Philippe de VILLIERS.

Europejska Ekologia - Zieloni /Europe Écologie - Les Verts - VEC/ - partia ekologiczna, utworzona 13 listopada 2010 r. w wyniku połączenia partii Zieloni /Les Verts, zał. 1984/ i kilku ugrupowań ekologicznych; sekr. krajowy: David CORMAND; przewodn. Rady Federalnej: Thierry BROCHOT.

Sojusz Centrowy /Alliance Centriste - AC/ - partia centrowa utworzona 27 czerwca 2009 r.; honorowy przewodn.: Jean ARTHUIS.; przewodn.: Philoppe FOLLIOT.

Nowoczesna Lewica /La Gauche Moderne - LGM/ - mała partia socjaldemokratyczna, utworzona w 2007 r.; przewodn.: Christian DEBEVE.

Partia Lewicy /Parti de Gauche - PG/ – partia o profilu socjalistycznym i eurosceptycznym, utworzona 1 lutego 2009 r. w wyniku rozłamu w Partii Socjalistycznej; koordynatorzy: Eric COQUEREL i Danielle SIMONNET/kob./.

Solidarna Republika /République Solidaire - RS/ - partia centroprawicowa, utworzona 10 czerwca 2010 r.; przewodn.: Jean-Pierre GRAND; sekr. gen.: Marc BERNIER.

Demokratyczne i Społeczne Stowarzyszenie Europejskie /Rassemblement Démocratique et Social Européen - RDSE/ - utworzone w 1892 r.; przewodn.: Jean-Claude REQUIER.

Związki zawodowe

Powszechna Konfederacja Pracy /Confédération Générale du Travail - CGT/ - założona we wrześniu 1895 r.; należy do ŚFZZ; liczy 581 348 członków /2018/; sekr. gen.: Philippe MARTINEZ.

Siła Robotnicza /Force Ouvriere - FO/ - założona w 1947 r. po oderwaniu się od CGT; należy do MKWZZ; liczy ok. 500 000 członków /2017/; sekr. gen.: Pascal PAVAGEAU.

Francuska Demokratyczna Konfederacja Pracy /Confédération Française Démocratique du Travail - CFDT/ - założona w 1919 r.; do listopada 1964r. nosiła nazwę Confédération Française des Travailleurs Chrétiens; liczy 623 800 członków /2018/; sekr. gen.: Laurent BERGER.

Francuska Konfederacja Pracowników Chrześcijańskich /Confédération Française des Travailleurs Chrétiens - CFTC/ - centrala utworzona w 1964 r. przez związki zawodowe, które wystąpiły z CFDT; liczy 140 000 członków /2017/; przewodn.: Philippe LOUIS; sekr. gen.: Bernard SAGEZ.

Powszechna Konfederacja Kadr /Confédération Française de l'Encadrement-Confédération Générale des Cadres - CFE-CGC/ - założona 15 października 1944 r.; zrzesza wyższych urzędników przemysłu, handlu i administracji; liczy 170 000 członków /2016/; przewodn.: François HOMMERIL; sekr. gen.: Alain GIFFARD.

Prasa

Dzienniki

La Croix - katolicki, wieczorny, Paryż, zał. 16 VI 1883; ukazuje się 6 razy w tygodniu /z wyj. niedzieli/.

Les Echos - dziennik ekonomiczno-finansowy, Paryż, zał. 1908.

L'Equipe - sportowy, Paryż, zał. 1946.

Le Figaro - umiarkowany, prawicowy, Paryż, zał. 15 I 1826; wznowiony 1854 jako tygodnik; od 1866 dziennik poranny, ukazuje się 6 razy w tygodniu /z wyj. niedzieli/; posiada dodatek niedzielny pt. "Le Figaro Magazine" /zał. X 1978/; nakł. 327 500.

France-Soir - umiarkowany, socjalistyczny, wieczorny, Paryż, zał. 14 VII 1941 pt. "Défence de la France", od 1944 ukazuje się pod obecnym tytułem; w 1965 połączył się z dziennikiem wieczornym "Paris - Presse l'Intransigeant" /zał. 1 XI 1944/; nie wychodzi w niedziele.

L'Humanité - dziennik /do I 1994 organ centralny/ Francuskiej Partii Komunistycznej, zał. 18 IV 1904 przez Jean Jauresa; od 1905 organ SFIO; od 1920 organ FPK; zawieszony 26 VIII 1939; w czasie wojny wychodził nielegalnie; wznowiony w sierpniu 1944.

Libération - lewicowy, Paryż, zał. VI 1973; nakł. 130 000.

Le Monde - liberalny, niezależny, wieczorny, Paryż; zał. 18 XII 1944; ukazuje się 6 razy w tygodniu /z wyj. niedzieli/.

Ouest-France - największy dziennik prowincjonalny, Rennes, zał. 7 VIII 1944.

Le Parisien - niezależny, poranny, Paryż, zał. 22 VIII 1944; ukazuje się 6 razy w tygodniu /z wyj. niedzieli/; do 1987 nosił tytuł: "Le Parisien Liberé".

Sud-Ouest - niezależny, Bordeaux, zał. 1944.

La Tribune - gospodarczo-finansowy, Paryż, zał. 1985.

Czasopisma 

Le Canard Enchaîné - satyryczny tygodnik polityczny, Paryż, zał. 1915.

Courrier International - tygodnik polityczny, Paryż, zał. 1989.
  
Critique - miesięczny przegląd literatury francuskiej i zagranicznej, Paryż, zał. 1946.

Elle - ilustrowany tygodnik dla kobiet, Paryż, zał. 1945.

L'Evenement - tygodnik, Paryż, zał. 1984 pt. "L'Evenement du Jeudi", od 1998 ukazuje się pod obecną nazwa.

L'Expansion - miesięcznik ekonomiczny, Paryż, zał. 1967.

L'Express - tygodnik polityczny, Paryż, zał. 1953.

Ici-Paris - tygodnik, Paryż, zał. 1941.

Le Journal du Dimanche - tygodnik wyd. w niedzielę, Paryż, zał. 1948; nakł. 196 497.

Marianne - tygodnik, Paryż, zał. 1997.

Marie-Claire - miesięcznik dla kobiet, Paryż, zał. 1937.

Le Nouvel Observateur - lewicowy tygodnik  polityczno-kulturalny, Paryż, zał. 1964 pt. "Le Nouvel Observateur"; w 2001 połączył się z "Le Monde des Débates".

Le Monde Diplomatique - miesięczne wydanie dziennika "Le Monde" /zob./, Paryż, zał. 1954., zwane "Le Diplo".

Le Nouvel Economiste - tygodnik ekonomiczny, Paryż, zał. X 1975 w wyniku połączenia tygodników "Les Informations" i "Entreprise" /zał. 1953/.

Paris-Match - tygodniowy magazyn ogólnoinformacyjny, Paryż, zał. 1949.

Le Parisien Dimanche - tygodnik, Paryż, zał. 1944.

Le Peuple - organ CGT, Paryż, zał. 1921; dwutygodnik dla działaczy związkowych.

Le Point - niezależny tygodnik polityczny, Paryż, zał. 1972.

Politique Internationale - kwartalnik, Paryż, zał. 1978.

Revue de Défense Nationale - miesięcznik wyd. przez Komitet Studiów Obrony Narodowej, Paryż, zał. 1939.

Rivarol - tygodnik polityczno-literacko-satyryczny, Paryż, zał. 1951.

Tele 7 Jours - tygodnik telewizyjny, Hauts-de-Seine, zał.  26 III 1960.

Témoignage Chrétien - religijny tygodnik kulturalny, Paryż, zał. 16 XI 1941.

Les Temps Modernes - miesięcznik literacki zał. przez J.P. Sartre'a i Simone de Beauvoir, Paryż, 1945.

La Vie - ogólnoinformacyjny tygodnik katolicki, Paryż, zał. 1924; do 19767nosił nazwę "La Vie Catholique".

Agencje prasowe

Agence France-Presse /AFP/ - agencja światowa; niezależna, Paryż, zał. 1835 jako "Agencja Havas"; w 1940 przejęta przez okupantów niemieckich jako AFIP; w Vichy prowadzona przez rząd jako "Office Français d'Information" /OFI/; wznowiła działalność 30 IX 1944 jako Agence France-Presse. Jest przedsiębiorstwem prywatnym o specjalnym statusie; zajmuje trzecie pod względem wielkości miejsce w świecie wśród agencji prasowych. Serwis nadaje w 6 językach: francuskim, angielskim, hiszpańskim, niemieckim, portugalskim i arabskim.

Agence Parisienne de Presse /APP/ - Paryż, zał. 1949. 

Infomedia M.C. - nadaje informacje gospodarcze i finansowe, Paryż, zał. 1988.

Wspólnota Francuska /Communauté Française/

W skład Wspólnoty Francuskiej wchodzi Republika Francuska i 12 niepodległych państw afrykańskich.

A) Republika Francuska:

1. 96 departamentów metropolii 
2. 5 departamentów zamorskich:

• Gujana Francuska
• Gwadelupa
• Martynika
• Réunion
• Majotta

3. 1 terytorium zamorskie:

• Francuskie Terytoria Południowe i Antarktyczne

4. 5 wspólnot zamorskich:

• Polinezja Francuska
• Saint Barthélemy
• Saint Martin
• Saint Pierre i Miquelon
• Wallis i Futuna

5. 1 wspólnota zamorska o statucie specjalnym:

• Nowa Kaledonia

B) Państwa członkowskie:

• Czad
• Benin
• Burkina Faso
• Gabon
• Komory
• Republika Konga
• Madagaskar
• Mauretania
• Mali
• Niger
• Republika Środkowoafrykańska
• Senegal
• Wybrzeże Kości Słoniowej